Các loài thực vật được đồng bào dân tộc H'mông tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn sử dụng làm thuốc trị bệnh gan

Trong phạm vi bài báo này, đưa ra các thông tin về các loài thực vật được đồng bào dân tộc H’Mông sử dụng làm thuốc chữa bệnh gan tại Khu BTTN Hoàng Liên, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai, nh ằm góp phần vào công cuộc bảo tồn các tri thức bản địa ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các loài thực vật được đồng bào dân tộc H’mông tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn sử dụng làm thuốc trị bệnh ganHỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4CÁC LOÀI THỰC VẬT ĐƯỢC ĐỒNG BÀO DÂN TỘC H’MÔNGTẠI KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN HOÀNG LIÊN - VĂN BÀN SỬ DỤNGLÀM THUỐC TRỊ BỆNH GANTRẦN VĂN HẢITrung tâm Đào tạo, Tư vấn và Chuyển giao công nghệTRẦN MINH HỢI, ĐỖ THỊ XUYẾNViện Sinh thái và Tài nguyên sinh vậtTừ xa xưa, ông cha ta đã biết sử dụng cây cỏ làm thuốc chữa bệnh. Từ phương pháp pha chế,cách thức sử dụng, các bệnh được chữa... đều là những kinh nghiệm lâu đời và được ghi chép cẩnthận, lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đây là những kinh nghiệm quý báu mà mọi dân tộc, mọi quốc giađều có và chúng ngày càng được bổ sung, nghiên cứu sâu hơn để phục vụ công việc cứu chữa bệnhcho con ngư ời. Đồng bào dân tộc H’Mông là một dân tộc có kinh nghiệm sử dụng cây thuốc khá đadạng. Trong ph ạm vi bài báo này, chúng tôi đưa ra các thông tin về các loài thực vật được đồng bàodân tộc H’Mông sử dụng làm thuốc chữa bệnh gan tại Khu BTTN Hoàng Liên, huyện Văn Bàn, tỉnhLào Cai, nh ằm góp phần vào công cuộc bảo tồn các tri thức bản địa ở Việt Nam.I. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUĐối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu là các loài thực vật bậc cao có mạch đượcđồng bào dân tộc H’Mông sử dụng làm thuốc chữa bệnh gan tại Khu BTTN Hoàng Liên, huyệnVăn Bàn và các bài thuốc hiện đang được đồng bào sử dụng.Phương pháp nghiên cứu: Chúng tôi đã áp dụng phương pháp điều tra thực địa theo tuyến,theo ô tiêu chuẩn, nhằm thu mẫu cho việc xác định tên khoa học, ghi chép các thông tin vềthành phần, số lượng loài; sử dụng phương pháp phỏng vấn nhanh có sự tham gia của người dân(PRA) để tìm thông tin về thành phần loài trong các bài thuốc, các thông tin thương mại hóa cácloài cây thuốc...II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU1. Các loài thực vật được đồng bào dân tộc H’Mông sử dụng làm thuốc chữa bệnh ganQua quá trình điều tra, chúng tôi đã thu thập được những kinh nghiệm hiểu biết của các ônglang, bà mế của dân tộc H’Mông ở Khu BTTN Hoàng Liên, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai.Những mẫu cây được đồng bào dân tộc H’Mông sử dụng làm thuốc đã được tổng hợp cho thấytổng số các loài cây chữa được bệnh gan là 31 loài, trong đó có 4 loài có tác dụng bổ gan; 3 loàicó tác dụng giải độc cho gan; 25 loài có tác dụng chữa được viêm gan, 1 loài có khả năng chữađược xơ gan cổ trướng, 25 loài có thể dùng riêng một vị, 6 loài phải dùng phối hợp. Kết quảđược trình bày ở Bảng 1.Bảng 1Các loài thực vật được đồng bào dân tộc H’Mông sử dụng làm thuốc chữa bệnh ganTTTên khoa học1.Achyranthesbidentata Blume2.Aralia chinensis L.3.Hedera sinensis(Tobl.) Hand.-Mazz.1112Bộ phận dùng/Cách dùngcông d ụngNgưu t ất, Cỏ sướtBổ gan/Thân,AmaranthaceaeSắc uống, dùng riênghai răng, Hô rănlá, toàn câyThông mộc,Viêm gan/Sắc uống, phối hợp vớiAraliaceaeĐinh lăng tàuVỏ, rễ, thânDây thường xuânDây thườngViêm gan/Sắc uống, phối hợp vớixuân, Bạch cước AraliaceaeVỏ, rễ, thânThông mộcngô côngTên phổ thôngHọHỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4TT4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.Tên khoa họcTên phổ thôngDichrocephalaDùi trống,benthamii C. B. Clarke Cúc mắt cá nhỏNúc nác,Oroxylum indicumHoàng bá nam,(L.) KurzMộc hồ điệpRau tề tấm,Cardamine hirsuta L.Các đamAsteraceaeBignoniaceaeBộ phận dùng/Cách dùngcông d ụngViêm gan/Sắc uống, dùng riêngToàn câyViêm gan/HạtBổ gan/Toàn câyViêm gan,Drymaria diandraLâm thảo, Tù tì Caryophyllaceae vàng da/BlumeToàn câyThladianthaKhố áo lá tim,Viêm gan,cordifolia (Blume)Dưa trời,Cucurbitaceae giải độc/Cogn.Măng tamToàn câyTrichosanthesQua lâu, Bạt bát,Viêm gan/Cucurbitaceaekirilowii Maxim.Măng bắtToàn câyDesmodiumThóc lépViêm gan/caudatum (Thunb. ex có đuôi, ConFabaceaeToàn câyMurr.) DC.nhệnAeschynanthusMá đào nhọn,Viêm gan mãnacuminatus Wall. exGesneriaceaeHoa ki nhọntính/ Toàn câyA. DC.Hypericum uralumCỏ vỏ lúa, BanViêm gan/HypericaceaeBuch.-Ham. ex D. Don vỏ lúaToàn câyAjuga nipponensisGân cốt thảo hoaViêm gan/LamiaceaeMakinotím, Bi ga nhậtToàn câyIsodon lophanthoides Cỏ mật gấu,Viêm gan/Lamiaceae(D. Don) HaraNhị dối vằnToàn câyViêm gan,Isodon ternifoliusNhị rối ba lá,giải độc/Lamiaceae(D. Don) KudoĐẳng hoa ba láToàn câyMộc vệ ký sinh,Bổ gan/Taxillus parasiticaTang ký sinh,LoranthaceaeToàn cây(L.) BanGiả măngRotala rotundifoliaViêm gan/Vẩy ốc lá trònLythraceae(Roxb.) KoehneToàn câyWoodfordia fruticosa18.Lâm phát(L.) Kurz19.Melastoma affineD. Don20.Osbeckia nepalensisHook. f.Mua thường,Muôi đa hùng,Hô muaAn bích nêpal,Hô mua21.Ficus elastica Roxb.ex Horn.Đa búp đỏ,Đa dai, Hô daArdisia aff.mamillata HanceLigustrum sinense23.Lour.22.HọBrassicaceaeLythraceaeViêm gan/ThânMelastomataceaeViêm gan/ThânMelastomatacea ...