Các loài thực vật quý hiếm và tiềm năng cây thuốc ở xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ

Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, do những nguyên nhân khác nhau, nhiều loài thực vật đã bị đe dọa tuyệt chủng hoặc tuyệt chủng, các nguồn tài nguyên sinh vật và đa dạng sinh học không ngừng bị suy giảm. Sách đỏ Việt Nam (Phần II - Thực vật) và Danh lục đỏ Việt Nam thể hiện một phần tình trạng đa dạng sinh học trong thiên nhiên ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các loài thực vật quý hiếm và tiềm năng cây thuốc ở xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú ThọBùi Thị Dậu và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ85(09)/2: 25 - 30CÁC LOÀI THỰC VẬT QUÝ HIẾM VÀ TIỀM NĂNG CÂY THUỐCỞ XÃ XUÂN SƠN, HUYỆN TÂN SƠN, TỈNH PHÚ THỌBùi Thị Dậu1, Nguyễn Thị Yến2*, Dương Thị Liên21Trường ĐH Sư phạm - ĐHTN, 2Trường ĐH Khoa học - ĐHTNTÓM TẮTTrong quá trình phát triển kinh tế xã hội, do những nguyên nhân khác nhau, nhiều loài thực vật đãbị đe dọa tuyệt chủng hoặc tuyệt chủng, các nguồn tài nguyên sinh vật và đa dạng sinh học khôngngừng bị suy giảm. Sách đỏ Việt Nam (Phần II - Thực vật) và Danh lục đỏ Việt Nam thể hiện mộtphần tình trạng đa dạng sinh học trong thiên nhiên ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Tại xã XuânSơn, chúng tôi đã thu được kết quả là 800 loài thực vật phân bố trong 6 ngành thực vật bậc cao cómạch: Ngành Mộc lan (Magnoliophyta); ngành Thông (Pinophyta); ngành Dương xỉ(Polypodiophyta); ngành Mộc tặc (Equisetophyta); ngành Thông đất (Lycopodiophyta); và ngànhQuyết lá thông (Psilotophyta). Trong tổng số 800 loài, chúng tôi đã phân loại và xác định được 21loài thực vật quý hiếm theo các tài liệu của: Bộ KH & CN (2007) [2]; Võ Văn Chi (1997) [3];Phạm Hoàng Hộ (1992) [4]; IUCN (2001) [6]. 21 loài này đều ở các cấp độ EN, VU, IA, IIA.Tiềm năng cây thuốc ở xã Xuân Sơn là rất lớn, trong giới hạn của bài viết chúng tôi giới thiệu tớibạn đọc 5 loài có giá trị trong chữa bệnh, có tiềm năng trồng tại vườn cây thuốc.Từ khoá: Tuyệt chủng, Xuân Sơn, TV bậc cao có mạch, TV quý hiếm, tiềm năng cây thuốc.MỞ ĐẦU*Xuân Sơn là một xã miền núi nằm ở phía TâyNam của huyện Tân Sơn (tỉnh Phú Thọ), tổngdiện tích đất tự nhiên 6548 ha, trong đó chủyếu là đất lâm nghiệp chiếm trên 60%.Xã Xuân Sơn nằm trong vành đai nhiệt đới nêncó chế độ khí hậu nhiệt đới gió mùa với mùađông lạnh. Nhiệt độ trung bình hàng năm biếnđộng từ 220C - 250C, lượng mưa trung bình từ1500 - 2000 mm. Đó là những điều kiện thuậnlợi để thảm thực vật rừng phát triển.Trên địa bàn xã có 2 dân tộc chính là ngườiDao và người Mường, sống phân bố trong 5xóm (Cỏi, Lấp, Dù, Lạng và Lùng Mằng).Nguồn sống chính của cộng đồng dân cư ở đâylà sản xuất nông nghiệp, trồng lúa nước, nhưngchủ yếu vẫn là canh tác nương rẫy truyềnthống và khai thác nguồn tài nguyên rừng.Để góp phần cho công tác quản lý, bảo vệ vàphát triển đa dạng sinh học, đặc biệt là các loàithực vật quý hiếm cũng như các loài cây thuốcdễ trồng mà có giá trị, chúng tôi tiến hànhnghiên cứu và phân loại các loài trong khu vựcnghiên cứu, sau đó tra cứu và phân loại trongtổng số loài thu được theo các tài liệu hiệnhành để xác định các loài thực vật quý hiếmcũng như các loài thuốc có tiềm năng.ĐỐI TƢỢNGNGHIÊN CỨUVÀPHƢƠNGPHÁP- Toàn bộ các loài thực vật bậc cao có mạchở xã Xuân Sơn được chọn làm đối tượngnghiên cứu.- Sử dụng các phương pháp điều tra, thu thậpmẫu vật và số liệu ở địa điểm nghiên cứu theotuyến điều tra:+ Xóm Dù (toạ độ: 2100729N 10405728E) - núi Ten (toạ độ 2100723N 10405605E);+ Xóm Dù - Xóm Lấp (toạ độ 2100839N 10405645E) - xóm Cỏi (toạ độ 2100939N 10405645E);+ Xóm Dù - xóm Lạng (toạ độ 21 00619N- 104 05727E) và lập ô tiêu chuẩn 400m 2(20 x 20m).- Xác định tên khoa học các loài thực vật theocác tài liệu của Nguyễn Tiến Bân (2003 2005) [1]; Bộ KH & CN (2007) [2]; Võ VănChi (1997) [3]; Nghị định 32/2006/NĐ/CP[5]; IUCN (2001) [6].KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬNSự phân bố các taxon trong hệ thực vật ởxã Xuân Sơn*Tel: 0912 804990Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên25http://www.lrc-tnu.edu.vnBùi Thị Dậu và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆTừ kết quả điều tra, chúng tôi đã xác địnhđược 800 loài được phân bố trong 6 ngànhthực vật bậc cao có mạch, được trình bày ởbảng 1.Từ số liệu ở bảng 1 cho thấy, khu hệ thực vậtở xã Xuân Sơn phong phú và đa dạng, sự cómặt của cả 6 ngành thực vật bậc cao có mạchvới 800 loài, 580 chi và 170 họ. Sự phân bốcác taxon trong 6 ngành như sau: Ngành Mộclan (Magnoliophyta) có số họ 143 (chiếm84,11%); 541 chi (chiếm 93,27%); 714 loài(chiếm 89,25%) là ngành chiếm tỉ lệ cao nhất;tiếp đến là ngành Dương xỉ (Polypodiophyta)với 20 họ (11,76%); 30 chi (5,17%) và 70 loài(8,75%). Ngành Thông (Pinophyta) có 3 họ(1,76%); 4 chi (0,69%) và 6 loài (0,75%).Ngành Thông đất (Lycopodiophyta) có 2 họ(1,77%); 3 chi (0,52%) và 8 loài (1%). Ngànhmộc tặc (Equisetophyta) và ngành Quyết láthông (Psilotophyta) có số họ, số chi và loàithấp nhất, chỉ với 1 họ, 1 chi và 1 loài.Các loài thực vật quý hiếmDựa theo các tài liệu [2], [3], [4], [6], trongtổng số 800 loài thu được, chúng tôi đã phânloại và xác định được 21 loài thực vật qúyhiếm (chiếm 2,6% tổng số loài của hệ). Kếtquả được trình bày ở bảng 2.Từ kết quả bảng 2 cho thấy, trong tổng số 21loài trên, có 6 loài ở cấp EN (nguy cấp), 15loài ở cấp VU (sẽ nguy cấp) theo Sách đỏViệt Nam (2007) và Danh lục đỏ IUCN(2001), có 1 loài ở cấp IA (nghiêm cấm khaithác, sử d ...