Các nền văn minh cổ đại - Nền văn minh Lưỡng Hà

Lưỡng Hà nằm giữa hai con sông Tigris và Euphrates là một trong những vùng đất phì nhiêu ở Tây Á nơimà người Hy Lạp cổ đại gọi là Mesopotamia, xuất hiện nhiều quốc gia bao gồm cả Babylon, Assyria,Phenicia và Palestine hiệnnay đang có nhiều tranh chấp với nước láng giềng Do Thái về lãnh thổ cómộtnền văn minh hội tụ và tổng hợp của nhiều nền văn hóa tác động lẫn nhau. Nói chung lại đây là nền vănminh Tây Á đã đóng góp không nhỏ vào kho tàng văn hóa của nhân loại....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các nền văn minh cổ đại - Nền văn minh Lưỡng Hà NỀNVĂNMINHLƯỠNGHÀLưỡngHànằmgiữahaiconsôngTigrisvàEuphrateslàmộttrongnhữngvùngđấtphìnhiêuởTâyÁnơimàngườiHyLạpcổđạigọilàMesopotamia,xuấthiệnnhiềuquốcgiabaogồmcảBabylon,Assyria,PheniciavàPalestinehiệnnayđangcónhiềutranhchấpvớinướclánggiềngDoTháivềlãnhthổcómộtnềnvănminhhộitụvàtổnghợpcủanhiềunềnvănhóatácđộnglẫnnhau.NóichunglạiđâylànềnvănminhTâyÁđãđónggópkhôngnhỏvàokhotàngvănhóacủanhânloại.LưỡngHàlàmộtdảiđấtphìnhiều,mầumỡthuậnlợichoviệccanhtác,nhưtrồngcácloạihoaquảnhưtrồngnho,hoặcđạimạchhayolivev.v..NgoàirangườivùngLưỡngHàlúcbấygiờcònchútrọngvềchănnuôigiasúccũngnhưpháttriểncảnghềđánhcá,đemlạimộtnguồnlợithiênnhiênkhôngnhỏchoquốcgianày.ĐặcbiệtLưỡngHàcóđượckhíhậunóngẩmhạpvớiviệccanhtác,sảnxuấtđượccácthựcvậtcóthểnóilàđadạng,lạihàngnămvàothángNămhàngnămcónướclũcủahaidòngsôngđổvềphùsamầumỡđổvàovùngđồngbằnggiúpchohoamàuphongphú.Cáccưdânnhiềuđịaphươngkháchộitụvềđâycàngngàycàngnhiều,vàcũngchínhvìvậymàsinhranhiềutranhchấpvềquyềnlợi,tạoracácmốichiarẽkhiếnLưỡngHàkhólòngthốngnhấtđược.NềnvănminhcổđạixuấthiệntrướcnhấtởlưuvựcLưỡngHàtừngườiSumeriatừvùngnúiphươngĐôngdicưđếnvàothiênniênkỷthứlVTr.CN.TạivùngNamLưỡngHàbắtđầuvàođầuthiênniênkỷthứIIITr.CN.mọclênnhữngthànhthịxuấthiệntạivùngđồngbằng,kếthợplạivớicácvùngđấtphùnhiêuchungquanhlậpthànhcácquốcgiađầutiêntạiởđây.NgườigiữchứcvụtốicaocủacácbangđólúcbâygiờgọilàPatesia.QuốcgianàycaitrịbởicácHộiđồngbôlão,HộiĐồngNhânDân,coinhưlàLưỡngviện.CácHộiĐồngnàybầuracácnhàlãnhđạo,cácviênchứchànhchánhđểđiềuhànhguồngmáyquốcgia.ThốngnhấtđượcvùngLưỡngHànàydotừthànhbangLagatevàothếkỷthứXXVTr.CN.,nhưngsauđóthìquyềnbáchủcủaSumerialạilọtvàotaycủathànhbangkhác:đólàthànhbangUruk.DầndàtrungtâmkinhtếLưỡngHàkhôngcònởmiềnNamLưỡngHànữadovấnđềđịalýphảiđưalênmiềnBắcnơilưuvựccóhaidòngsônggầnnhaunhấtmàthànhphốAkkadnơitiếpcácsựdichuyểnđườngthủyđượcxemlàthuậnlợichoviệcchuyểnvậnmàNamLưỡngHàkhôngcóđiềukiệnnhưvậy.ThànhphốđượcxemlàlớnnhấtcủamiềnBắcLưỡngHàlàAkkad,gầnvớiBaghdadngàynay,trungtâmcủacácconđườngbuônbánvùngSumeria,Iran,TiểuÁ,Capcase,ĐịaTrungHải...Đếnnăm2300Tr.CNLưỡngHàthốngnhấtnhờthànhphốlớnAkkadbắtđầupháttriểnđược,từđóđấtnướctrởnêngiàumạnh,nhưngthựcsựphồnvinhlàdướitriềuđạiNaraminevàonhữngnămtừ2270đến2254Tr.CN.Tuynhiên,sựthốngnhấtvàphồnvinhnàykhôngđượcbaolâuthìLưỡngHàbịchiacắtvàsựthịnhvượngkhôngcòntồntạinữa.Vàmảiđếnnăm1950Tr.CN.LưỡngHàlạibịthuộcvềSemitic.DùLưỡngHàtrảiquabaonhiêuthờikỳthăngtrầmnềnkinhtếvẫngiữlấynôngnghiệplàmchính.Cáccôngtrìnhthủylợiđượcxâydựnglênđểdẫnthủynhậpđiền,vềngũcốcnhưcácgiốnglúalúamì,lúamạch,cácloạiđậuloạivừngv.v...cũngnhưchàlà,lê,táo...làcácloạitráicâyđượcxemlàpháttriểnnhấtcủađấtnướcnàyvẫnđóngvaitròchủđạo.Đólàchưakểcácnôngtrạinuôigiasúc,nhưbò,trâu,cừu,lừav.v...đếngiacầmnhưgà,vịt,ngỗngvà...cảnghềđánhcánữacũngvẫnđượcchútrọng.NgoàiraLưỡngHàcũngđặcbiệtchútrọngđếnviệcsảnxuấtvũkhíđểphòngvệvàchếtạođồtrangsứcphụcvụchonhucầulàmđẹpcủaphụnữ,cácnghềthuộcda,canhcửinhất,nghềmộc...TuyLưỡngHàcógầnđủmọithứsongvềngànhkiếntrúcvềmặtkỹthuậtvẫncònchưatiếntriển.VềchếđộgiađìnhLưỡngHàthuộcvềphụhệcóquyềnđathê,quyềnnàyđượcthừanhận.Cácconcáiđềucóquyềnthừakếvàđốixửnhưnhau.Xãhộicónhiềugiaicấp,giaicấpthượngtằnglàcácchủnôgồmthànhphầncácnhàquyềnquí,cáctưsảncũngnhưcáctănglữ,cóquyềnchiếmhữuđượcruộngđấtvàtàisảncôngcộng...cóquyềnthuêmướnngườilàmnôlệv.v...Vềvănhóa,tôngiáolúcbấygiờgiữmộtvịthếquantrọngtrongđờisốngtâmlinhcủangườiSumeria,ngườiAkkad...Họthờcúngđathầnvàdođóhọcólắmchuyệnthầnthoại.Tuyvậy,đốivớicáichếthọquanniệmgiảnđơnhơnAicập.Chínhthờikỳcótôngiáorađờiđãđemlạichonềnvănhọcnghệthuậtmộtmứcđộcaohơn.GầnnhưhầuhếtcáctácphẩmcủaLưỡngHàlúcbấygiờđềughilạinhữngbàithơ,cáccâucadaonóilêntinhthầndântộcliênquanđếnnềnvănminhhoặccungcáchcủađờisốngv.v...Đặcbiệthaitácphẩmđượcxemlàxuấtsắcnhấtđólà:tácphẩmEnumaElitvàAnhHùngCaGlingametemànộidungcủahaituyệttácnàynóivềSỰSÁNGTẠOCỦAVŨTRỤvàgiảiđápcáigìsẽtồntạntạivĩnhviễnởtrầngia ...