Các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự theo luật hình sự Cộng hòa liên bang Đức và kinh nghiệm cho Việt Nam

Bài viết Các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự theo luật hình sự Cộng hòa liên bang Đức và kinh nghiệm cho Việt Nam nghiên cứu quy định của Bộ luật hình sự Cộng hòa liên bang Đức về các trường hợp này, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự theo luật hình sự Cộng hòa liên bang Đức và kinh nghiệm cho Việt Nam CÁC TRƯỜNG HỢP LOẠI TRỪ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ THEO LUẬT HÌNH SỰ CỘNG HÒA LIÊN BANG ĐỨC VÀ KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM EXCLUSION OF CRIMINAL LIABILITY UNDER THE CRIMINAL LAW OF THE FEDERAL REPUBLIC OF GERMANY AND EXPERIENCE FOR VIETNAM Trần Hữu Tráng* Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 04/10/2021 Ngày nhận kết quả phản biện đánh giá: 04/04/2022 Ngày bài báo được duyệt đăng: 29/04/2022 Tóm tắt: Các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự là các trường hợp do các động cơ, mục đích của hành vi phù hợp với các yêu cầu, các chuẩn mực đạo đức xã hội nên đã loại trừ hoặc làm giảm đáng kể tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi. Bài viết nghiên cứu quy định của Bộ luật hình sự Cộng hòa liên bang Đức về các trường hợp này, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Từ khóa: Phòng vệ, Tình thế cấp thiết, Loại trừ, Trách nhiệm hình sự, Cộng hòa liên bang Đức. Abstract: Cases of criminal liability exclusion are cases where the motives and purposes of the behavior are consistent with the requirements and ethical standards of society, thus eliminating or significantly reducing the danger to society of behavior. The article studies the provisions of the Criminal Code of the Federal Republic of Germany on these cases, thereby drawing lessons for Vietnam.† Keywords: Defense, Emergencies, Exclusion, Criminal Liability, Federal Republic of Germany. I. Dẫn nhập về hình thức tương tự như hành vi phạm Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho tội, nhưng lại thỏa mãn những dấu hiệu xã hội, có lỗi, được quy định trong Bộ luật “cho phép” của Bộ luật hình sự nên hành hình sự (BLHS), do người, pháp nhân vi đó được loại trừ trách nhiệm hình sự thương mại có đủ điều kiện chịu trách (TNHS). Bộ luật hình sự năm 2015, sửa nhiệm hình sự thực hiện và phải chịu hình đổi năm 2017 đã bổ sung thêm ba trường phạt† . Trong thực tiễn, một số hành vi hợp được loại trừ TNHS là: Gây thiệt hại * Khoa Luật - Trường Đại học Mở Hà Nội † Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật Hình sự, Phần chung. Nxb Công an nhân dân. Hà Nội 2019, tr. 61 10 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion trong khi bắt giữ người phạm tội (Điều (Điều 21 BLHS); Phòng vệ chính đáng 24 BLHS); Rủi ro trong nghiên cứu, thử (Điều 22 BLHS); Tình thế cấp thiết (Điều nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ 23 BLHS); Gây thiệt hại trong khi bắt giữ thuật và công nghệ (Điều 25 BLHS); Thi người phạm tội (Điều 24 BLHS); Rủi ro hành mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng của cấp trên (Điều 26 BLHS). Tuy nhiên, tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ thực tiễn áp dụng các trường hợp loại trừ (Điều 25 BLHS); Thi hành mệnh lệnh của TNHS còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Vì người chỉ huy hoặc của cấp trên (Điều 26 vậy, nghiên cứu các quy định về các BLHS).‡ trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự 2.2. Lý thuyết về lỗi trong BLHS Cộng hòa liên bang (CHLB) Lý thuyết về lỗi là một nền tảng lý Đức sẽ cho thấy những kinh nghiệm quý luận đặc biệt quan trọng trong Luật hình báu trong lĩnh vực lập pháp để tiếp tục sự. Luật hình sự Việt Nam không chấp hoàn thiện chế định loại trừ TNHS trong nhận việc “quy tội khách quan”, nghĩa là BLHS Việt Nam. truy cứu TNHS chỉ dựa trên cơ sở hành II. Cơ sở lý thuyết: Bài viết dựa vi khách quan có gây ra (hoặc đe dọa gây trên các lý thuyết về tội phạm và cấu thành ra) thiệt hại cho xã hội hay không mà còn tội phạm, lý thuyết về lỗi trong Luật hình phải xét đến lỗi của người thực hiện. Một sự và lý thuyết về mục tiêu của chính sách người chỉ phải chịu TNHS khi họ có lỗi pháp luật. khi thực hiện hành vi gây nguy hiểm cho 2.1. Lý thuyết về tội phạm và cấu xã hội. Những trường hợp loại trừ TNHS thành tội phạm là những trường hợp người thực hiện hành vi gây thiệt hại không có lỗi.§ Lý thuyết về tội phạm và cấu thành tội phạm là một hệ thống lý luận nềntảng 2.3. Lý thuyết về mục tiêu của trong Luật Hình sự Việt Nam, trong đó chính sách pháp luật làm rõ những dấu hiệu (đặc điểm của tội Lý thuyết về mục tiêu của chínhsách phạm) và những yếu tố cấu thành tội pháp luật là nền tảng lý luận để bảo đảm phạm, gồm khách thể của tội phạm, mặt đầy đủ nhất các quyền và tự do của con khách quan của tội phạm, chủ thể của tội người. Mục tiêu chung của chính sáchpháp phạm, mặt chủ quan của tội phạm. Lý luật Việt Nam là dựa trên các giá trị như: thuyết về tội phạm cũng bao gồm lý luận tính mạng, tự do, sức khỏe, nhân phẩm, về các căn cứ loại trừ trách nhiệm hình sự, danh dự của con người, công bằng, an gồm: Sự kiện bất ngờ (Điều 20 BLHS); ninh, trật tự, an toàn xã hội. Những trường Tình trạng không có năng lực TNHS hợp được loại trừ TNHS chính là ‡ Trường Đại học Luật Hà Nội (2019), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, Phần chung. Nxb. Công an nhân dân, tr.59-264. § Trường Đại học Luật Hà Nội (2019), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, Phần ...