Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cán bộ khoa học và công nghệ: Cách tiếp cận định lượng

Bài viết này vận dụng cách tiếp cận định lượng (phân tích nhân tố - factor analysis) thông qua số liệu điều tra cán bộ khoa học và công nghệ tỉnh Bến Tre năm 2012 để tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến năng lực cán bộ khoa học và công nghệ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cán bộ khoa học và công nghệ: Cách tiếp cận định lượng94CHUYÊN MỤCTRAO ĐỔI NGHIỆP VỤCÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG LỰCCÁN BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ:CÁCH TIẾP CẬN ĐỊNH LƯỢNGHOÀNG VĂN TUYÊNNăng lực cán bộ khoa học và công nghệ là một khái niệm hay được sử dụng trongnghiên cứu và quản lý cán bộ khoa học và công nghệ. Tuy nhiên, việc phân tích vàđánh giá năng lực cán bộ là một công việc hết sức phức tạp, cần sử dụng nhiềuphương pháp và cách tiếp cận khác nhau. Bài viết này vận dụng cách tiếp cận địnhlượng (phân tích nhân tố - factor analysis) thông qua số liệu điều tra cán bộ khoa họcvà công nghệ tỉnh Bến Tre năm 2012 để tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng nhiều nhấtđến năng lực cán bộ khoa học và công nghệ.1. GIỚI THIỆUChính sách phát triển cán bộ khoa họcvà công nghệ là một trong những bộphận quan trọng của chính sách đổi mới.Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhậpkinh tế quốc tế thì chính sách phát triểncán bộ khoa học và công nghệ càngnhận được nhiều sự quan tâm của cácnhà hoạch định chính sách cũng nhưchính phủ các nước. Theo quan điểmcủa chính sách đổi mới (OECD, 1999) thìphát triển cán bộ khoa học và công nghệHoàng Văn Tuyên. Thạc sĩ. Viện Chiến lượcvà Chính sách Khoa học và Công nghệ. BộKhoa học và Công nghệ.quan trọng là vì: thứ nhất, đầu tư vàocon người là yếu tố chủ yếu để tăngtrưởng và đổi mới. Muốn quá trình đổimới, phát triển ổn định, bền vững cầnphải có những cán bộ khoa học và côngnghệ được đào tạo tốt và có chất lượngcao. Thứ hai, việc phát triển cán bộ khoahọc và công nghệ trong các doanhnghiệp có tác động quan trọng đối vớiviệc tạo ra các phẩm và quy trình mới.Cán bộ khoa học và công nghệ chính làngười giúp doanh nghiệp thích nghi vàứng dụng tri thức mới từ các kết quảnghiên cứu nhằm giải quyết các vấn đề vềmặt công nghệ, đồng thời làm tăng cườngnăng lực học hỏi của doanh nghiệp.HOÀNG VĂN TUYÊN – CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG LỰC…Chính vì sự quan trọng của vấn đề pháttriển cán bộ khoa học và công nghệ màcác nước đều có nghiên cứu nhữngchính sách phát triển cán bộ khoa học vàcông nghệ. Ở Việt Nam cũng đã có khánhiều công trình nghiên cứu về chủ đềnày. Tuy nhiên, hầu hết các công trìnhnghiên cứu này chưa xem xét một cáchtổng quát các yếu tố ảnh hưởng đếnnăng lực cán bộ khoa học và công nghệ.Bài viết muốn đóng góp ở khía cạnh nàytheo cách tiếp cận định lượng, dựa trênkết quả điều tra 604 cán bộ có trình độcao đẳng/đại học trở lên thuộc các khuvực quản lý nhà nước, sự nghiệp vàdoanh nghiệp tỉnh Bến Tre.95tên gọi OECD’s Canberra Manual. Theođó, nguồn cán bộ khoa học và công nghệgồm những người đáp ứng được mộttrong những điều kiện sau (OECD, 1995,tr. 49):i) Đã tốt nghiệp cao đẳng/đại học và làmviệc trong một ngành khoa học và côngnghệ; ii) Đã tốt nghiệp cao đẳng/đại học,nhưng không làm việc trong một ngànhkhoa học và công nghệ nào; iii) Chưa tốtnghiệp cao đẳng/đại học, nhưng làm mộtcông việc trong một lĩnh vực khoa học vàcông nghệ đòi hỏi trình độ tương đương.Có 2 cách tiếp cận phổ biến về cán bộkhoa học và công nghệ:Cũng theo tài liệu này của OECD thì cánbộ khoa học và công nghệ có thể chiathành 2 loại: Một là, cán bộ khoa học vàcông nghệ cấp độ đại học là nhữngngười hoàn thành một trong các điềukiện: (i) Có bằng cao đẳng/đại học hoặcsau đại học về một lĩnh vực khoa học vàcông nghệ; (ii) Tuy chưa đạt được điềukiện nêu trên, nhưng làm việc trong mộtlĩnh vực khoa học và công nghệ đòi hỏiphải có trình độ tương đương. Hai là,cán bộ khoa học và công nghệ cấp độ kỹthuật viên, là những người hoàn thànhmột trong các điều kiện: (i) Có chứngnhận tham gia các chương trình họcmức độ thấp hơn cao đẳng/đại học vềmột lĩnh vực khoa học và công nghệ; (ii)Tuy chưa đạt được điều kiện nêu trên,nhưng làm việc trong một lĩnh vực khoahọc và công nghệ đòi hỏi phải có trình độtương đương.Thứ nhất, cán bộ khoa học và công nghệđược mô tả trong cuốn sổ tay của Tổchức Hợp tác và Phát triển Kinh tế –Organization for Economic Cooperationand Development (OECD) năm 1995 vớiNgoài ra, OECD còn nhấn mạnh vàonhân lực nghiên cứu và triển khai (R&DManpower/Personnel) và coi như mộtkhái niệm hiểu theo nghĩa hẹp của cánbộ khoa học và công nghệ. Nhân lực2. CÁN BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆVÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾNNĂNG LỰC CÁN BỘ KHOA HỌC VÀCÔNG NGHỆ2.1. Quan niệm về cán bộ khoa học vàcông nghệ(1)Theo nghĩa rộng, cán bộ khoa học vàcông nghệ (Human Resources for Scienceand Technology – HRST) bao gồm nhữngngười sở hữu tri thức và tham gia vàocác hoạt động khác nhau. Hàm lượng trithức tích lũy trong cán bộ khoa học vàcông nghệ có thể nhận được thông quađào tạo chính thức hoặc thông qua tíchlũy kinh nghiệm trong các công việc liênquan đến khoa học và công nghệ.96TAÏP CHÍ KHOA HOÏC XAÕ HOÄI soá 3 (199) 2015nghiên cứu và triển khai được xác địnhnhư “tất cả những người làm việc trựctiếp về nghiên cứu và triển khai cũngnhư những người cun ...