Cảm nhận triết lý tục ngữ, ca dao

Bà ngoại tôi 85 tuổi dương, cộng với 15 tuổi âm, tính cho đến nay cụ tròn một trăm tuổi. Sinh thời bà tôi không biết chữ, nhưng lại là một kho tàng ngạn ngữ ca dao như rất nhiều cụ già khác. Và bà rất ưa thanh sắc.Vì vậy khi cậu tôi lấy vợ bà cụ mủm mỉm cười, bảo: "Ra đường thấy vợ nhà người, Về nhà thấy cái nợ đời nhà ta".
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cảm nhận triết lý tục ngữ, ca daoCảm nhận triết lý tục ngữ, ca dao Song PhanBà ngoại tôi 85 tuổi dương, cộng với 15 tuổi âm, tính cho đến nay cụ tròn một trăm tuổi.Sinh thời bà tôi không biết chữ, nhưng lại là một kho tàng ngạn ngữ ca dao như rất nhiều cụgià khác. Và bà rất ưa thanh sắc.Vì vậy khi cậu tôi lấy vợ bà cụ mủm mỉm cười, bảo: Rađường thấy vợ nhà người, Về nhà thấy cái nợ đời nhà ta.Cậu tôi cũng gượng cười theo. Lại khi anh con nhà hàng xóm lấy vợ, nghe bảo vợ giàu. Giàuthì kín khó thấy, chỉ dễ thấy chị ấy gầy gò, mặt bủng, da chì, mắt lại có rất nhiều vết trắng.Bà tôi bảo: Ở đời tham của thì thua. Của ăn thì hết, mà cái phỗng thờ vua hãy còn.Ngày ấy tôi còn đang say mê học toán, nên chỉ thấy hay hay, và láng máng một dự cảmrằng đấy là bóng dáng của một thế giới mênh mông huyền bí. Bây giờ thì đã được… một cáinăm mươi, học mót được đôi điều càng ngẫm càng thấy các giá trị không thể đo lường hếtđược của kho tàng vĩ đại là ca dao, tục ngữ, ngạn ngữ...Sau thời khoác áo lính tôi đam mê khoa học xã hội, vào Tổng hợp Sử, song lại được ưu tiênlàm Triết. Trong tất cả các thứ không chuyên cấu thành sự hiểu biết thực tình là rất hạn hẹpcủa tôi, cái ít không chuyên hơn cả là lĩnh vực lịch sử tư tưởng. Rồi các sự tình nối tiếp nhauxảy ra, tôi lỗi cả phần đời lẫn phần đạo, cả tính cách, cả vốn sống, cả nghề nghiệp và tâmtưởng... tất cả những gì ở tôi nó cứ rối tung lên thành một món... tả pí lù”. Tôi yêu cả cụNgô Tất Tố lẫn Lãng nhân Phùng Tất Đắc, tôi thích như nhau cả Thôi Hiệu lẫn Trần TửNgang, tôi mê như nhau cả Bà Huyện Thanh Quan lẫn Hồ Xuân Hương... nhưng trên tất cảtôi say mê ca dao, ngạn ngữ... Mê là mê vậy thôi, chứ nghiên cứu thì không dám... Lưngvốn nhà cháu nó không được trường... các bác sĩ cho nhà cháu được mua lẻ chứ không dámmua sỉ”.Cứ như thế, mỗi năm trời lại cho riêng tôi thêm một tuổi. Tôi nhớ bà ngoại, và trở lại với tụcngữ ca dao... kết quả ngày càng thêm... “Hắt xì! Sống khoẻ này! Sống lâu này! Cơm cá này!Cơm thịt này!. Rồi từ lúc nào chẳng rõ, tôi cũng hay nói như bà ngoại nói: quá mù sangmưa, lửa gần rơm lâu ngày cũng bén, hơn là nói Đến điểm tột cùng của khoảng độ, thìsự thay đổi về lượng không còn thuần tuý là sự thay đối về lượng nữa, mà đồng thời gây rasự thay đổi về chất”, triết học gọi thế là chuyển hoá từ những thay đổi về lượng thành sựthay đổi về chất gọi tắt là quy luật lượng-chất. Nói thế không biết có quá không.Có người bảo, sức sống của một dân tộc và của một nền văn hoá được thể hiện rõ nhất làqua những cuộc chiến tranh. Người Việt Nam ta về mặt này cứ gọi là... yên trí lớn. Nhưng cólẽ còn cần phải nói thêm về một thể hiện khác, đó là sự cọ sát với những nền văn hoá lạ.Trong văn hoá của ta có rất nhiều hình bóng của văn hoá Ấn Độ, Trung Quốc, Pháp... nhưngdẫu sao họ vẫn chỉ là khách kể cả khi khách thân gia chủ đến mức xuống bếp trông hộ nồixôi! Khách dẫu có sang đến đâu, nhập gia cứ phải là tuỳ tục. Cho nên thơ Đường trangtrọng hia mũ đến mấy, về tay Bà chúa thơ Nôm lập tức mang dáng vẻ rất hề gậy: Mộtđèo, một đèo, lại một đèo. Khen ai khéo tác cảnh cheo leo Rõ là Ba Đội. Đến nước Lào thìphải ăn mắm ngóe.Triết lý trong tục ngữ, ca dao rất thông minh trong biết đủ biết dừng, đôi khi dừng rất hóm.Một trong những nguyên tắc của thẩm mỹ là biết dừng. Có thể gọi đó là một triết lý trongnghệ thuật hay là nghệ thuật... trong triết lý. Lột ra bằng hết thì còn hay hớm gì. Cho nênnói: Người xinh cái nết cũng xinh. Người giòn cái tỉnh tình tinh cũng giòn”. Là một lối nóithật hay, thật đủ. Cuộc đời vốn như vậy, khép mở, riêng chung… Cái “tỉnh tình tinh” là cáigì? Xin đừng biến nó thành một đề tài nghiên cứu khoa học. Nó là cái gì mà anh có thể nóichỉ riêng anh thôi, cảm nhận theo cách của anh, khác với lối cảm nhận ở người khác. Tạisao, lại bảo nó giòn, cũng thế. Không ai biến được nó thành một món nhắm rượu. Cho nênnó cứ là một ẩn số, nhờ thế mà nó làm linh mãi trên dòng đời của bao nhiêu thế hệ. Hiệnthực không bị vắt kiệt” thành một bộ xương khô mà giữ lại một đầm đìa đời sống. Nó vừalà tài liệu, vừa là nguyên lý, nó vừa khuyến cáo, vừa khoan dung, hàm chứa các cách nghĩcách cảm khác nhau, đôi khi đối lập nhau. Hiểu nó và vận dụng nó là tuỳ cảnh huống củamỗi thời, mỗi nơi, mỗi người. Bảo là một giọt máu đào hơn ao nước lã” , máu chảy đếnđâu nuôi bầu đến đấy thì đã đành, nhưng bán anh em xa mua láng giềng gần hay ngườidưng có ngãi ta đãi người dưng, anh em không ngãi ta đừng anh em thì cũng rất thuyếtphục. Rằng một ngày tựa mạn thuyền rồng, còn hơn chín tháng nằm trong thuyền chài làcách lựa chọn của ai đó mà chưa ai dám bảo là dại, nhưng tha thiết ân tình đến độ “Chồngem áo rách em thương, chồng người áo gấm xông hương mặc người thì cũng rất thật màlại rất lãng mạn, ối người vợ như thế chứ còn gì ạ.Theo một lối suy ngẫm nào đó, có thể coi những thể ngữ ca dao đọng lại cho đến bây giờ làkết quả của vô vàn những cuộc tuyển chọn ...