Cảnh báo về P-Notes

Một công cụ tài chính phái sinh mới đang len lỏi vào thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam và chưa được giới đầu tư trong nước cũng như các cơ quan quản lý chú ý. Nhưng công cụ này đã từng gây những tác động bất lợi cho không ít thị trường mới nổi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cảnh báo về P-Notes Cảnh báo về P-Notes Một công cụ tài chính phái sinh mới đang len lỏi vào thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam và chưa được giới đầu tư trong nước cũng như các cơ quanquản lý chú ý. Nhưng công cụ này đã từng gây những tácđộng bất lợi cho không ít thị trường mới nổi.Gần hai tháng trở lại đây, hoạt động mua bán của các nhà đầu tưnước ngoài (NĐTNN) trên TTCK Việt Nam tỏ ra khá sôi động quatổng cộng 31 phiên mua ròng với tổng giá trị mua ròng đạt trên2.500 tỉ đồng. Câu hỏi được đặt ra ở đây, trong bối cảnh mà độngthái đầu tư của các quỹ đầu tư lâu năm tại Việt Nam nhưVinaCapital và DragonCapital được đánh giá là khá im hơi lặngtiếng, thì nguồn vốn ngoại đã góp phần đẩy mạnh giao dịch củaNĐTNN trong các phiên giao dịch vừa qua thực sự đến từ chủthể nào?Câu trả lời cho câu hỏi này nằm ở đặc điểm và tính chất của mộtloại công cụ tài chính phái sinh được gọi là chứng chỉ tham giađầu tư (P-Notes), được các tổ chức đầu tư phát hành dành riêngcho các NĐTNN. P-Notes đã từng xuất hiện và gây nhiều tácđộng bất lợi tại một số TTCK mới nổi ở các quốc gia đang pháttriển, và ở thời điểm hiện tại, dường như hình thức đầu tư này đãbắt đầu len lỏi vào TTCK Việt Nam.Có vẻ như cộng đồng các nhà đầu tư Việt Nam đang phải đốidiện với một dạng thức mới của NĐTNN trên TTCK, một dạngthức mà nếu không nhanh chóng được kiểm soát, có nhiều khảnăng sẽ tạo ra những biến động bất lợi cho cả nhà đầu tư trongnước lẫn sự phát triển bền vững của thị trường.Chứng chỉ tham gia đầu tư (Participatory Notes, P-Notes)?P-Notes về cơ bản là một dạng công cụ tài chính phái sinh đượcphát hành riêng cho NĐTNN bởi các tổ chức đầu tư đang hoạtđộng tại những TTCK mới nổi. P-Notes đặc biệt thu hút nhà đầutư nhờ đặc điểm vừa mang tính chất của một chứng chỉ quỹ, vừamang tính chất của một công cụ thanh toán tương tự như thươngphiếu và tín phiếu.Về phương diện tương đồng với chứng chỉ quỹ, giá trị của P-Notes cũng xuất phát từ giá trị danh mục chứng khoán mà tổchức đầu tư phát hành P-Notes đang nắm giữ. Tuy nhiên, đặcđiểm riêng đáng chú ý và rất thu hút giới đầu tư nước ngoài củaP-Notes nằm ở chỗ: về phương diện phát hành, sở hữu vàchuyển quyền sở hữu, P-Notes được xem như một công cụthanh toán thương mại tương tự như thương phiếu và tín phiếu.Chính nhờ tính chất lai tạp này mà chủ sở hữu và chuyểnnhượng P-Notes, trong mối tương quan so sánh với chủ sở hữuchứng chỉ quỹ, sẽ thụ hưởng ba lợi điểm sau đây:Thứ nhất, do P-Notes được coi là một công cụ thanh toán thươngmại, nên khi mua vào hay chuyển nhượng P-Notes, chủ sở hữuhoàn toàn không phải đăng ký với cơ quan quản lý TTCK (ở ViệtNam là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước). P-Notes được chuyểnnhượng tự do trên thị trường thông qua phương pháp ký hậu.Thứ hai, chủ sở hữu P-Notes cũng được hưởng cổ tức và cáckhoản lãi vốn từ danh mục đầu tư của tổ chức phát hành.Thứ ba, xuất phát từ đặc điểm không thông qua giai đoạn đăngký với cơ quan quản lý, P-Notes rất được ưa chuộng bởi cácNĐTNN xuất phát từ những nguyên nhân “chủ quan” nào đó màkhông muốn công khai thông tin của mình. Như vậy, một NĐTNN,có thể là cá nhân hoặc tổ chức, hoàn toàn có thể tham gia đầu tưvào TTCK một quốc gia mà không cần đăng ký với cơ quan quảnlý tại quốc gia đó và qua đó, hoàn toàn có thể không công khaithông tin của chính mình.Tại nhiều TTCK mới nổi ở các quốc gia đang phát triển, nguồnvốn đầu tư được các tổ chức đầu tư huy động từ phát hành P-Notes thường chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng số vốn đầu tưnước ngoài trên thị trường. Câu hỏi được đặt ra ở đây, với mộtlượng vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng không nhỏ trong cácphiên giao dịch, làm thế nào để các cơ quan quản lý có thể nắmbắt và quản lý tốt rủi ro trên thị trường nhằm đảm bảo quyền lợicho giới đầu tư trong nước cũng như sự phát triển bền vững củathị trường, khi hoàn toàn không có một thông tin nào về chủ thểđứng sau lượng vốn đầu tư nước ngoài đó?Hơn thế nữa, liệu có hay không sự tồn tại của các hoạt động rửatiền có tổ chức tiềm ẩn đằng sau các khoản vốn đầu tư “nặcdanh” thông qua P-Notes? Tất cả những vấn đề vừa nêu đòi hỏicơ quan quản lý cần nhanh chóng đưa ra những cơ chế quản lýphù hợp, mà trọng tâm và quan trọng hơn hết, phải loại bỏ đượcyếu tố không thông qua đăng ký của các chủ thể sở hữu P-Notes.Giá trị P-Notes phái sinh ở Việt Nam là bao nhiêu?Theo Báo cáo đầu tư được công bố trong tháng 9-2008, hiện cảbốn ngân hàng đầu tư nước ngoài lớn là Deutsche Bank, HSBC,Citigroup và Merill Lynch (nay là một bộ phận của Bank ofAmerica) đều đã triển khai phát hành các P-Notes cho kháchhàng của các tập đoàn này ở nước ngoài. Trong đó, Quỹ DWSVietnam Fund Limited của Deutsche Bank đã mua vào P-Notescủa cả bốn ngân hàng nêu trên, với tỷ trọng trong tổng nguồn vốnđầu tư như sau:Ng ...