CẤU TẠO CHUNG CỦA SỢI NẤM – Phần 2

Mô (tissue) của hệ sợi nấm: Mô hay tổ chức của hệ sợi nấm thường gặp ở các nấm bậc cao. Chúng xuất hiện trong một giai đoạn của vòng đời nấm. Loại mô này được gọi là tổ chức sợi dày (plectenchyma). Tổ chức này lại chia ra thành hai loại: loại tổ chức sợi xốp hay tổ chức tế bào hình thoi (prosenchyma) và tổ chức màng mỏng hay tổ chức nhu mô giả ( pseudoparenchyma). Tổ chức sợi dày gặp ở thân nấm và mũ nấm ở các nấm bậc cao, nhất là ở ngành Nấm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CẤU TẠO CHUNG CỦA SỢI NẤM – Phần 2 CẤU TẠO CHUNG CỦA SỢI NẤM – Phần 2 3-Mô (tissue) của hệ sợi nấm: Mô hay tổ chức của hệ sợi nấm thường gặp ở các nấm bậc cao. Chúngxuất hiện trong một giai đoạn của vòng đời nấm. Loại mô này được gọi là tổchức sợi dày (plectenchyma). Tổ chức này lại chia ra thành hai loại: loại tổchức sợi xốp hay tổ chức tế bào hình thoi (prosenchyma) và tổ chức màngmỏng hay tổ chức nhu mô giả ( pseudoparenchyma). Tổ chức sợi dày gặp ởthân nấm và mũ nấm ở các nấm bậc cao, nhất là ở ngành Nấm túi và Nấmđảm. Hạch nấm (scleorotium) xuất hiện khi nuôi cấy nấm sợi (nấm bậc thấp)trên các môi trường già (nuôi cấy lâu ngày). Hạch nấm là hình thức bảo vệnấm qua giai đoạn bất lợi. Đó còn là nơi dự trữ các chất dinh dưỡng chonấm. Kết cấu tổ chức của hạch nấm gòm lóp ngoài cùng có thành tế bào màuđen. Dưới đó là một lớp biểu bì rỗng. Bên trong là tổ chức sợi dày với cácsợi nấm có màng dày. Trong cùng là khối tổ chức sợi xốp. Thể đệm hay đệmnấm (stroma) cũng là khối tổ chức sợi nấm dính nhau theo nhiều hướng.Trên hoặc trong thể đệm có các cơ quan sinh sản của nấm.Thể đệm chỉ gặp ởNấm túi và Nấm đảm. Thừng nấm hay khuẩn sách (rhizomorph) cúng có tổchức sợi nấm bện lại theo kiểu tổ chức sợi dày.Hạch nấm (Sclerotium) Tổ chức sợi xốp (prosenchyma)Tổ chức màng mỏng (Pseudoparenchyma)-hình phía trongThể đệm ( Stroma ) Thừng nấm (Rhizomorph) 4-Các dạng biến đổi của hệ sợi nấm: 4.1-Bào tử áo, bào tử, tế bào phình lớn: Đôi khi gặp những tế bào sợi nấm phình lớn một cách vô quy tắc. Nóichung khi gặp điều kiện ngoại cảnh bất lợi nguyên sinh chất co lại, vo trònlại, phía ngoài tạo thành lớp màng dày, bên ngoài thường có gai hay các mấulồi. Kết cấu này được gọi là bào tử áo hay bào tử màng dày(Chlamydospore). Loại bào tử này không phải loại bào tử sinh sản (vô tínhhoặc hữu tính) giúp phát tán nấm ra môi trường xung quanh. Các loại bào tửnày ta sẽ xem xét tới ở phần dưới. 4.2-Sợi hút (haustorium): Sợi nấm ký sinh trên bề mặt tế bào cây chủ rồi mọc ra sợi nấm đâmsâu vào phía trong và tạo nên các sợi hút đâm vào các tế bào để hút chất dinhdưỡng của cây chủ. Sợi hút có thể có các hình dạng khác nhau : hình sợi,hình ngón tay, hình cầu…Nói chung các nấm ký sinh bắt buộc đều là nhữngloài có sợi hút. Khi xuyên vào tế bào cây chủ một số sợi hút không làm rách đượcmàng nguyên sinh chất mà chỉ làm cho màng này lõm vào. Nhiều khi sợi hútphân ra khá nhiều nhánh bên trong tế bào để tăng diện tích hấp thu chất dinhdưỡng. Sợi hút 4.3- Sợi áp (appressorium) và đệm xâm nhiễm (infectioncushion): Từ một bào tử nấm nẩy mầm trên bề mặt vật chủ (thường là lá cây) sẽmọc ra một sợi nấm và tiết ra chất nhầy để áp sát bề mặt này. Đầu sợi nấmphình to lên như chiếc đĩa và tạo thành sợi áp. Từ sợi áp mọc ra sợi hút đâmsâu vào tế bào vật chủ để hút chất dinh dưỡng. Mô ở vật chủ bị tiêu hủy dầndưới tác dụng của các enzym thủy phân của sợi áp. Đệm xâm nhiễm là mộtdạng mạng sợi phân nhánh và gắn với nhau như một tấm đệm ở tế bào vậtchủ, đầu sợi nấm thường phình to lên. Việc hình thành đệm xâm nhiễmthường do cơ chế khống chế nội sinh và ảnh hưởng kích thích của môitrường. 4.4- Sợi nấm bắt mồi (traps):Một số nấm sống trong đất có cơ chế bắt mồi (giun tròn-nematode, amip-amoeba..). Chúng hình thành nên những cấu trúc có dạng những cái bẫy vàvì vậy được gọi là nấm bẫy mồi (trapping fungi). Có thể có mấy kiểu sợinấm bẫy mồi sau đây: Bọng dính (adhesive knobs): Sợ nấm phát sinh những nhánh - ngắn ,thường thẳng góc với sợi nấm chính. Đỉnh các nhánh này phình to lên thành những bọng hình cầu. các bọng này tiết ra chất dính có thể giữ chặt lấy con mồi. Sau đó từ bọng mọc ra sợi nấm xuyên qua vỏ con mồi. Cuối sợi này phồng lên thành bọng nhỏ bên trong con mồi và tiếp tục phân nhánh thành các sợi hút Lưới dính (sticky nets): Các nhánh mọc ra được nối mạng- với nhau thành dạng lưới. Bên ngoài lưới cũng phủ đầy chất dính để bẫy mồi. Sau đó một tế bào của lưới sẽ phát triển thành bọng nhỏ bên trong con mồi và từ bọng mọc ra các sợi hút Vòng thắt ( constricting rings): Sợi nấm mọc ra các nhánh- đặc biệt với các vòng thắt cấu tạo bởi 3 tế bào. Khi mặt trong của các tế bào này tiếp súc với con mồi thì không bào sẽ phình to lên và thắt chặt con mồi lại. Sau đó sẽ mọc ra các nhánh xuyên vào con mồi, rồi mọc ra các sợi hút nói trên Bào tử dính (Sticky spores): Có các bào tử phủ đầy chất dính- và có tác dụng bẫy mồi tương tự như các trường hợp nói trên.Các chi nấm thường có sợi nấm bẫy mồi là Arthrobotrrys,Daxtylaria, Daxtylella, Trichothecium… Một số loài nấm nhưZoopage phanera, Arthrobotrys anomala tiết ra chất dính trên toànbộ mặt ngoài sợi nấm và cũng có tác dụng bẫy mồi như c ...