Cấu trúc và chức năng của tế bào vi sinh vật

Phương pháp quan sát tế bào Nhờ kính hiển vi quang học (kính hiển vi thường) với độ phóng đại 1500 - 2000 lần, đặc biệt nhờ kính hiển vi điện tử thường (TEM) và kính hiển vi điện tử quét (SEM) mà khoa học có thể thấy được tế bào, cấu trúc siêu hiển vi của vi khuẩn với đường kính khoảng 1μm
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cấu trúc và chức năng của tế bào vi sinh vật 20Chương 2 Cấu trúc và chức năng của tế bào vi sinh vậtI. Sinh vật nhân sơ1. Các phương pháp và kỹ thuật nghiên cứu1.1. Phương pháp quan sát tế bào Nhờ kính hiển vi quang học (kính hiển vi thường) với độ phóng đại1500 - 2000 lần, đặc biệt nhờ kính hiển vi điện tử thường (TEM) và kínhhiển vi điện tử quét (SEM) mà khoa học có thể thấy được tế bào, cấu trúcsiêu hiển vi của vi khuẩn với đường kính khoảng 1μm. - Quan sát vi sinh vật trên tiêu bản sống: vi sinh vật ở giữa lam vàlamella, nhuộm mực nho để thấy rõ màng nhầy (capsule), đây là phươngpháp hay dùng cho những vi sinh vật nuôi cấy trên môi trường lỏng vớikính hiển vi thường, quan sát được khả năng vận động của chúng. Bảng 2.1: Một số phương pháp nhuộm màu và nguyên tắc sử dụng Phươg pháp nhuộm màu Nguyên tắc sử dụng +Nhuộm đơn (xanh Dung dịch rượu hoặc nước của các kiềm, dùng để methylene, carbolfuchsin, quan sát hình dạng vi sinh vật, cách sắp xếp tế bào tinh thể tím, safranin…) +Nhuộm phân ly Với các phản ứng khác nhau với thuộc nhuộm có thể phân biệt được chúng - Gram Chia các vi khuẩn thành 2 nhóm lớn: Gram dương giữ màu tinh thể tím, Gram âm mất màu khi tẩy do đó sẽ nhuộm màu phụ hồng safranin - Ziehl - Nielsen Dùng để phân biệt các loài Mycobacterium và một số loài Nocardia. Vi khuẩn acid nhuộm với carbolfuchsin và xử lý với dung dịch rượu acid, vẫn giữ màu đỏ. Vi khuẩn không acid sẽ mất màu do đó sẽ nhuộm màu phụ là xanh methylene. +Nhuộm đặc biệt Dùng để phát hiện sự có mặt của màng nhày, bởi vì polysaccharide màng nhầy không bắt màu thuốc nhuộm - Nhuộm âm (negative) bao quanh tế bào vi khuẩn nhuộm màu Sử dụng để phát hiện bào tử vi khuẩn. khi dùng thuốc -Nhuộm nội bào tử nhuộm lục malachite với tiêu bản có đun nóng, thuốc (endospore) nhuộm sẽ thâm nhập vào nội bào tử và làm chúng nhuộm màu lục, khi bổ sung bằng đỏ safranin sẽ làm phần bao quang bào tử nhuộm màu đỏ hồng. -Nhuộm tiên mao (flagella) Dùng để phát hiện tiên mao ở vi khuẩn, sử dụng thuốc làm phồng tiên mao rồi sau đó nhuộm bằng carbolfuchsin 21 - Quan sát vi sinh vật trên tiêu bản cố định và nhuộm màu: Phươngpháp nhuộm Gram và Ziehl - Nielsen cho phép nhận biết 2 nhóm vi khuẩnGram dương va Gram âm, hình dạng của bào tử, các vật thể ẩn nhập nhưhạt dự trữ polyphosphate (hạt dị nhiễm sắc, hạt volutin), các giọt mỡ,glycogen… Những tiêu bản cố định này được quan sát ở bội giác lớn X 90hoặc X 100 (bội giác dùng dầu, vật kính có vòng đen). Tham gia vào cơchế nhuộm màu có cấu trúc của thành tế bào và bản chất các hợp chất củasinh chất khác nhau ở hai loại vi khuẩn. Để quan sát những cấu trúc siêuhiển vi người ta dùng kính hiển vi điện tử TEM và SEM, có thể thấy đượcnhững cấu tạo rất nhỏ với độ lớn vài nanometre. Những vi khuẩn Gram+có mối liên hệ chủng loại phát sinh gần gũi nhau, ở đây người ta chiathành hai nhóm phụ: nhóm có hàm lượng (G + X)% cao hơn 50% như cácActinomycetales, Corynebacterium, Cellulomonas… và nhóm có (G +X)% thấp hơn 50% như Clostridium, Bacillus, Staphylococcus,… Nhữngvi khuẩn Gram- có mối quan hệ chủng loại phát sinh cách xa nhau và ởđây người ta phân ra rất nhiều nhóm phụ. Bảng 2.2: Một số tính chất khác biệt giữa vi khuẩn Gram dương vàGram âm Tính chất Gram dương Gram âm Phản ứng với hóa chất giữ màu tinh thể tím, mất màu tím khi tẩynhuộm Gram do đó tế bào có màu rửa, nhuộm màu phụ tím hoặc tía đỏ safranin hay Fuchsin Lớp peptidoglucan dày, nhiều lớp mỏng, chỉ có một lớp có không có Acid techoic Lớp phía ngoài thành không có có Lớp lipopolysaccharide rất ít hoặc không có nhiều, hàm lượng cao Hàm lượng lipid và thấp (vi khuẩn acid có cao (tạo thành lớp lớp lipid mỏng liên kết ngoài thành)lipoprotein với peptidoglucan) Cấu trúc gốc tiên mao hai vòng ổ đĩa gốc bốn vòng ổ đĩa gốc Tạo độc tố chủ yếu là ngoại độc chủ yếu là nội độc tố tố (exotoxins) (endotoxins) Chống chịu với tác nhân khả năng chống chịu khả năng chống chịuvật lý cao thấp Mẫn cảm với lysozyme rất mẫn cảm, dễ bị tan ít mẫn cảm (cần phải với enzyme này xử lý để phá lớp màng ngoài của peptidoglucan) Mẫn cảm với Penicillin và cao thấpsulfonamide 22 Mẫn cảm vớ i thấp caoStreptomycine,Chloramphenicol,Tetracycline Kết hợp với thuốc nhuộm cao, chặt chẽ thấp, lỏng lẻokiềm Mẫn cảm với các chất tẩy cao thấpanionic Chống chịu với muối Nat ...