Cấy ghép tế bào gốc: Những triển vọng trong điều trị (p-2)

Cấy ghép tế bào gốc tạo huyết (cấy ghép tủy xương) Tế bào gốc tạo huyết hay còn gọi là tế bào gốc tạo máu (blood stem cell) là các tế bào nguyên sinh của tủy xương (phần mô mềm nằm ở giữa các ống xương). Các tế bào gốc loại này luôn tự đổi sinh mới, biệt hóa và tạo ra hồng cầu, tiểu cầu, các loại bạch cầu, các lympho bào, các tế bào sát thủ tự nhiên...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cấy ghép tế bào gốc: Những triển vọng trong điều trị (p-2) Cấy ghép tế bào gốc: Những triển vọng trong điều trị (p-2)Cấy ghép tế bào gốc tạo huyết(cấy ghép tủy xương)Tế bào gốc tạo huyết hay còn gọi làtế bào gốc tạo máu (blood stemcell) là các tế bào nguyên sinh củatủy xương (phần mô mềm nằm ởgiữa các ống xương). Các tế bàogốc loại này luôn tự đổi sinh mới,biệt hóa và tạo ra hồng cầu, tiểucầu, các loại bạch cầu, các lymphobào, các tế bào sát thủ tự nhiên...Các tế bào này lưu hành trong máuvà có những chức năng riêng: Hồngcầu có chức năng vận chuyển ôxytừ các phế nang tới các tế bào, cácmô toàn cơ thể và mang CO2 từ cáctế bào tới các phế nang để thải rangoài. Cơ thể con người luôn cókhoảng 30 tỷ hồng cầu. Các tiểucầu có nhiệm vụ tạo ra các cục máuđông để cầm máu. Các bạch cầu làđội quân bảo vệ cơ thể chốngnhiễm trùng các loại. Các lymphobào là các tế bào miễn dịch bảo vệcơ thể. Ở cơ thể khỏe mạnh, các tếbào máu hoạt động bình thường vềsố lượng và chất lượng; còn trongtrường hợp có rối loạn về các yếutố của máu sẽ gây ra các bệnh lýnhư ung thư máu (bạch cầu mạndòng tủy, bạch cầu cấp dònglympho), u tủy xương…Trên thế giới, ca cấy ghép tuỷxương đầu tiên đã được thực hiệnnăm 1958. Ở Hoa Kỳ, hiện mỗinăm đã tiến hành cấy ghép tuỷxương cho hơn 4.000 trường hợp.Hiệu quả điều trị của phương phápnày sau khi điều trị bằng hóa chấtthông thường có tỷ lệ sống 5 nămkhông bệnh là 72%, trong khi tỷ lệnày ở các bệnh nhân chỉ dùng hoáchất là 49%. Cấy ghép tuỷ xươngchủ yếu được sử dụng để điều trịung thư, nhưng hiện nay phươngpháp này cũng được sử dụng đểchống lại một số bệnh liên quan tớihệ miễn dịch và máu, chẳng hạnnhư bệnh thiếu máu tế bào hìnhliềm hoặc đa xơ.Tháng 9.2004, tôi có dịp dự mộthội nghị quốc tế về điều trị ung thưở Singapo và tham quan một số cơsở điều trị ung thư, trong đó cóTrung tâm Huyết học và Cấy tế bàogốc thuộc Nhóm Công ty tư nhânChăm sóc sức khỏe Parkway. Tạiđây, các nhà khoa học đang nghiêncứu ứng dụng việc cấy tế bào gốcnhằm điều trị ung thư tuyến tụy,ung thư tế bào thận, ung thư buồngtrứng, di căn ung thư đại tràng. Họđã sử dụng cấy tế bào gốc từ tủyxương, từ máu ngoại vi, từ cuốngrốn và cả từ gan bào thai. Ngườicho tế bào gốc có thể là người cùnghuyết thống, anh chị em sinh đôicùng trứng, hoặc cũng có thể là từngười không cùng huyết thống. Tếbào gốc còn có thể lấy ở chính bảnthân người bệnh từ trước và đượcbảo quản đông lạnh sâu, khi cầndùng sẽ sử dụng lại cho người đó(tế bào gốc tự thân). Để điều trị mộtsố bệnh máu ác tính, việc truyềncác tế bào gốc tạo huyết đã đưa lạihiệu quả tốt với các dạng bạch cầucấp dòng lympho, bạch cầu mạndòng tủy, u tủy xương và suy tủy.Kỹ thuật này trước đây thườngđược gọi là ghép tủy xương (bonemarrow transplant), nay được gọithống nhất là cấy ghép tế bào gốctạo huyết (hematopoetic stem celltransplant).Ở nước ta, việc cấy ghép tế bào gốctạo huyết từ tuỷ xương đã được ứngdụng trong điều trị các bệnh lý áctính về máu từ năm 1995 tại Bệnhviện Huyết học và Truyền máuThành phố Hồ Chí Minh. Năm1996, tại đây đã thực hiện tự ghéptế bào gốc tạo máu ngoại vi và năm2002 đã tiến hành dị ghép tế bàogốc tạo máu từ máu cuống rốn đểđiều trị bệnh bạch cầu cấp dònglympho. Bệnh viện Trung ươngHuế là cơ sở thứ hai trong cả nướcđã thực hiện được kỹ thuật cấyghép tế bào gốc tạo huyết trongđiều trị (từ đầu năm 2003). Mớiđây, Bệnh viện Trung ương Quânđội 108 cũng đã bắt đầu triển khaikỹ thuật này để điều trị cho bệnhnhân u lympho không Hodgkin giaiđoạn IIA (WF6). Đây là một loạiung thư tế bào trong hệ bạch huyết,có thể lan sang hầu hết các bộ phậncơ thể. Sau khi tiến hành hút tuỷxương và tách lấy tế bào gốc (bảoquản trong nitơ lỏng, nhiệt độ từ -196 đến -800C), bệnh nhân sẽ đượcđiều trị bằng hoá trị liệu để diệt hếtcác khối u và tế bào ung thư, cuốicùng là việc ghép lại tế bào gốc chobệnh nhân. Nếu sau vài tháng cóthể phục hồi được các dòng tế bàomáu ở tuỷ xương, có nghĩa là đãcấy ghép thành công. Tuy nhiên, tỷlệ rủi ro của phương pháp này vàokhoảng 10-20%. Bên cạnh đó, việcđiều trị sau ghép cũng có vai tròsống còn, bởi bệnh nhân có thể chếtvì nhiễm khuẩn hoặc xuất huyết(lúc này tuỷ đã được làm sạch,không còn bạch cầu để chống đỡvới các tác nhân gây bệnh).Từ giữa tháng 3.2001, nước ta đãtrở thành một trong bảy ngân hàngmáu cuống rốn của vùng châu Á,được Hiệp hội Máu cuống rốnQuốc tế kết nạp làm thành viên. Kỹthuật ghép tế bào gốc tạo huyết củata cũng đã chính thức được thế giớicông nhận. Điều này mang một ýnghĩa hết sức quan trọng bởi việcmở rộng cơ hội điều trị cho nhữngbệnh nhân bị ung thư máu ác tính. ...