Châm cứu học - Bài 2

Bài 2: Phương pháp vận dụng lộ trình đường kinh. Mục tiêu: 1. Trình bày được 3 điểm cơ bản sử dụng trong việc vận dụng khái niệm đường kinh để chẩn đoán bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Châm cứu học - Bài 2 Bµi 2 PH−¬NG PH¸P VËN DôNG Lé TR×NH §−êNG KINHMôC TIªU 1. Tr×nh bµy ®−îc 3 ®iÓm c¬ b¶n sö dông trong viÖc vËn dông kh¸i niÖm ®−êng kinh ®Ó chÈn ®o¸n bÖnh. 2. LiÖt kª ®−îc nh÷ng triÖu chøng khi t¹ng phñ hoÆc ®−êng kinh t−¬ng øng bÞ rèi lo¹n trªn c¬ së vËn dông lé tr×nh ®−êng kinh. 3. Tr×nh bµy ®−îc ph−¬ng ph¸p kh¸m ®−êng kinh b»ng tay. 4. NhËn thøc ®−îc vai trß nÒn t¶ng cña häc thuyÕt Kinh l¹c trong hÖ thèng lý luËn y häc ph−¬ng §«ng.I. §¹I C−¬NG Kinh l¹c lµ nh÷ng ®−êng vËn hµnh khÝ huyÕt. Nh÷ng con ®−êng nµy ch¹ykh¾p ch©u th©n, tõ trªn xuèng d−íi, tõ d−íi lªn trªn, c¶ bªn trong (ë c¸c t¹ngphñ) lÉn ngoµi n«ng. Häc thuyÕt Kinh l¹c ®· quy n¹p ®−îc mét hÖ thèng liªn hÖchÆt chÏ gi÷a tÊt c¶ c¸c vïng cña c¬ thÓ thµnh mét khèi thèng nhÊt, thÓ hiÖn®Çy ®ñ c¸c häc thuyÕt ©m d−¬ng, T¹ng phñ, Ngò hµnh; mèi liªn quan trongngoµi, trªn d−íi... Häc thuyÕt Kinh l¹c ®ãng vai trß rÊt lín trong sinh bÖnh lý häc y häc cætruyÒn, trong chÈn ®o¸n còng nh− trong ®iÒu trÞ. Së dÜ nh− vËy lµ do hÖ thèngkinh l¹c cã chøc n¨ng rÊt c¬ b¶n sau ®©y: − HÖ thèng kinh l¹c cã chøc n¨ng liªn l¹c th«ng tin tõ trong ra ngoµi vµ tõ ngoµi vµo trong: c¬ thÓ con ng−êi ®−îc cÊu t¹o bëi nhiÒu thµnh phÇn: ngò t¹ng, lôc phñ, tø m¹c, ngò quan, da l«ng, c¬ nhôc vµ khÝ huyÕt...Mçi thµnh phÇn ®Òu ®¶m nhiÖm mét chøc n¨ng riªng cña m×nh vµ tham gia vµo tæng thÓ chøc n¨ng sinh lý cña c¶ c¬ thÓ. T×nh tr¹ng “c¬ thÓ thèng nhÊt” nµy thùc hiÖn ®−îc lµ nhê vµo hÖ kinh l¹c. Thiªn 33, Linh khu cã ®o¹n: “«i thËp nhÞ kinh m¹ch, bªn trong thuéc vÒ t¹ng phñ, bªn ngoµi l¹c víi tø chi vµ cèt tiÕt....” (hÖ kinh l¹c lµ hÖ thèng liªn l¹c gi÷a c¸c t¹ng phñ bªn trong vµ c¸c phÇn c¬ thÓ bªn ngoµi). Trong tr−êng hîp bÖnh, ®©y còng chÝnh lµ ®−êng mµ tµ khÝ m−în ®−êng®Ó x©m nhËp. Ch−¬ng 56, s¸ch Tè vÊn cã ®o¹n: “NÕu khÝ huyÕt cña hÖ kinh l¹c56bÞ rèi lo¹n, vai trß chèng ®ì ngo¹i tµ cña c¬ thÓ sÏ gi¶m sót vµ t¸c nh©n g©ybÖnh sÏ theo hÖ kinh l¹c mµ x©m nhËp vµo s©u c¸c t¹ng phñ”. Ng−îc l¹i bÖnh ë t¹ng phñ cã thÓ m−în hÖ kinh l¹c ®Ó thÓ hiÖn ra bªnngoµi ë c¸c chi, c¸c khíp. Thiªn 71, Linh khu cã ghi: “Khi T©m vµ PhÕ cã tµ khÝth× nã sÏ l−u l¹i n¬i hai c¸nh chá, khi can cã tµ khÝ, nã sÏ l−u l¹i n¬i hai bªnn¸ch; khi tú cã tµ khÝ, th× nã sÏ l−u l¹i n¬i hai mÊu chuyÓn lín; khi ThËn cã tµkhÝ, nã sÏ l−u l¹i n¬i hai khoeo ch©n....” − HÖ thèng kinh l¹c cã vai trß nu«i d−ìng toµn th©n: thiªn 47, s¸ch Linh khu cã nªu: “....HuyÕt, KhÝ, Tinh, ThÇn cña con ng−êi lµ nh»m phông cho sù sèng vµ chu hµnh trän vÑn cho tÝnh vµ mÖnh. Kinh m¹ch lµ nh»m vËn hµnh cho huyÕt, khÝ; më réng cho ©m d−¬ng; lµm tr¬n nhuËn cho g©n cèt, lµm th«ng lîi c¸c khíp x−¬ng”. §iÒu 33, s¸ch N¹n kinh cã ghi: “Nh− vËy, hÖ kinh l¹c gióp cho khÝ huyÕt,nh÷ng thµnh phÇn c¬ b¶n trong viÖc nu«i sèng vµ duy tr× ®êi sèng, vËn hµnhkh«ng ngõng nghØ ®i kh¾p ch©u th©n, ®¶m b¶o vai trß t− d−ìng”. Víi nh÷ng chøc n¨ng trªn, kiÕn thøc vÒ hÖ kinh l¹c cã thÓ vÝ nh− kiÕn thøcgi¶i phÉu sinh lý (kiÕn thøc c¬ b¶n) cña ng−êi thÇy thuèc. V× thÕ mµ s¸ch Linhkhu, thiªn 11, ®o¹n 1 cã viÕt: “«i thËp nhÞ kinh m¹ch lµ n¬i mµ con ng−êi dùavµo ®Ó sèng, n¬i mµ bÖnh dùa vµo ®Ó thµnh, n¬i mµ con ng−êi dùa vµo ®Ó trÞ, n¬imµ bÖnh dùa vµo ®Ó khëi lªn; c¸i häc (vÒ y) b¾t ®Çu tõ ®©u, sù khÐo lÐo (cñang−êi thÇy thuèc) ph¶i ®¹t ®Õn....”. Nhê vµo hÖ kinh l¹c, ng−êi thÇy thuèc cã thÓ biÕt ®−îc biÓu hiÖn cña bÖnhtËt, kiÓm so¸t c¸c hÖ thèng chøc n¨ng cña c¬ thÓ. Trong ®iÒu trÞ, hÖ kinh l¹c cãvai trß dÉn truyÒn c¸c t¸c dông cña thuèc (quy kinh) còng nh− dÉn truyÒnnh÷ng kÝch thÝch cña ch©m cøu ®Õn nh÷ng t¹ng phñ bªn trong. HÖ kinh l¹c cã vai trß chøc n¨ng nh− trªn, ®−îc xem nh− hÖ thèng gi¶iphÉu sinh lý cña YHCT. Do vËy, hÖ thèng kinh l¹c ®ãng vai trß c¬ b¶n, chñ yÕutrong hÖ thèng lý luËn YHCT vµ chØ ®¹o trong mäi chuyªn khoa cña YHCT(thuèc, ch©m cøu, néi hay nhi khoa....).II. VËN DôNG Lé TR×NH §−êNG KINH Víi nh÷ng chøc n¨ng ®· nªu trªn, hÖ thèng kinh l¹c ®−îc vËn dông vµoviÖc chÈn ®o¸n bÖnh tËt vµ c¶ ®iÒu trÞ. Néi dung tr×nh bµy trong bµi nµy chØ nªulªn viÖc vËn dông kh¸i niÖm ®−êng kinh ®Ó chÈn ®o¸n bÖnh.A. VËN DôNG HÖ KINH L¹C §Ó CHÈN §O¸N §Ó vËn dông lé tr×nh ®−êng kinh vµo môc ®Ých chÈn ®o¸n, nhÊt thiÕt ph¶in¾m v÷ng 3 néi dung c¬ b¶n sau: − Thuéc lßng lé tr×nh ®−êng kinh ®i. 57 − LiÖt kª ®Çy ®ñ vµ ph©n tÝch chÝnh x¸c nh÷ng chøc n¨ng cña t¹ng phñ mµ ®−êng kinh cã liªn hÖ ®Õn. − Ph©n tÝch, xem xÐt tÊt c¶ nh÷ng kh¸i niÖm, nh÷ng néi dung nªu trªn trong nh÷ng mèi quan hÖ víi nhau.1. Häc lé tr×nh ®−êng kinh HÖ thèng kinh l¹c lµ mét hÖ thèng liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a tÊt c¶ c¸c vïngcña c¬ thÓ thµnh mét khèi thèng nhÊt, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ c¸c häc thuyÕt triÕt häc§«ng ph−¬ng nh− ©m d−¬ng ...