Chất văn xuôi trong thơ Việt Nam đương đại: Những dạng thức biểu hiện chính

Bài viết với nội dung hình thể câu văn xuôi trong thơ đương đại; ngôn ngữ và giọng điệu trong thơ đương đại; kết cấu tự sự trong thơ đương đại; nhân vật kiểu văn xuôi trong thơ đương đại...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chất văn xuôi trong thơ Việt Nam đương đại: Những dạng thức biểu hiện chínhCHÊT V¡N XU¤I TRONG TH¥ VIÖT NAM §¦¥NG §¹I: NH÷NG D¹NG THøC BIÓU HIÖN CHÝNH NguyÔn thanh t©m(*) hÊt v¨n xu«i lµ thuËt ng÷ lý luËn mü cña v¨n xu«i ®· th©m nhËp vµo cÊuC chØ mét phÈm chÊt ®Æc biÖt, riªng tróc tr÷ t×nh vµ c− tró ë rÊt nhiÒu d¹ng thøc, nhiÒu b×nh diÖn thi ph¸p. §iÒu ®ãcã cña v¨n xu«i. Mét t¸c phÈm th¬ ®−îcxem lµ cã chÊt v¨n xu«i khi nã t¸ch dÇn cho thÊy sù th©m nhËp cña v¨n xu«i vµomét sè ®Æc tr−ng cña thÓ lo¹i ®Ó dung th¬ ®· diÔn ra phæ biÕn trªn diÖn réngn¹p vµo nh÷ng ®Æc tr−ng kh¸c thuéc vÒ trong th¬ ViÖt Nam. Trong khu«n khætruyÖn ng¾n, truyÖn võa, tiÓu thuyÕt, bµi viÕt nµy, chóng t«i xin kh¸i qu¸tphãng sù... nh÷ng d¹ng thøc biÓu hiÖn chÝnh.(*) 1. H×nh thÓ c©u v¨n xu«i trong th¬ ®−¬ng ®¹i Tõ ®Çu thÕ kû XX, Hoµi Thanh ®·dù b¸o vÒ cuéc x©m l¨ng cña v¨n xu«i XÐt vÒ mÆt h×nh thÓ, cÊu tróc ng«nvµo thµnh tr× bÒn v÷ng ngµn ®êi cña tõ v¨n xu«i rÊt kh¸c biÖt so víi th¬. NÕuth¬. Tõ ®ã ®Õn nay, chÊt v¨n xu«i tiÕp nh− th¬ bÞ cè ®Þnh trong nh÷ng khu«ntôc ch¶y vµo th¬ vµ kh¾c ghi tªn tuæi ©m, khu«n luËt nhÊt ®Þnh th× c©u v¨ncña nh÷ng ®iÓn h×nh nghÖ thuËt ®· xu«i tho¸t ra khái mäi rµng buéc. Kh«ngdung hîp thµnh c«ng hai thÓ lo¹i trong theo mét cÊu tróc nhÊt qu¸n, c©u v¨ncÊu tróc h¹n hÑp cña th¬ nh−: Hµn MÆc xu«i ®−îc quyÒn co duçi mét c¸ch tùTö, Huy CËn, NguyÔn Khoa §iÒm, nhiªn mµ kh«ng nÒ hµ ®Õn ranh giíiPh¹m TiÕn DuËt, NguyÔn Duy... Tuy dßng vµ c©u. §ã lµ Ên t−îng bÒ mÆt mµnhiªn, ®ã chØ lµ nç lùc c¸ch t©n cña bÊt cø ai còng dÔ dµng nhËn ra.nh÷ng c¸ nh©n riªng lÎ. Víi th¬ ®−¬ng ®¹i, cã thÓ nãi, h×nh Tõ sau n¨m 1975, cïng víi sù biÕn thÓ c©u v¨n xu«i trong th¬ lµ dÊu hiÖu®éng x· héi vµ ®æi thay trong v¨n häc, b¾t m¾t nhÊt ghi nhËn sù cã mÆt cñath¬ ViÖt vÉn ®ang tiÕp tôc vËn ®éng vÒ chÊt v¨n xu«i trong cÊu tróc thi ca.thÓ lo¹i - mét qu¸ tr×nh vËn ®éng g¾n Trong xu h−íng tØnh l−îc vÒ ng«n tõvíi sù ®«ng ®¶o cña ®éi ngò s¸ng t¸c. cña con ng−êi hiÖn ®¹i th× sù h×nhMçi ng−êi mét phong c¸ch, mçi ng−êi thµnh nh÷ng c©u th¬ tù do phãng tóngmét h−íng ®i nh−ng ®»ng sau sù vËn h×nh hµi lµ mét h−íng vËn ®éng ®iÓn®éng ®a chiÒu nµy, th¬ vµ v¨n xu«i ®· h×nh. Nãi c¸ch kh¸c, th¬ ®· tho¸t x¸ct−¬ng t¸c víi nhau lµm nªn hiÖn t−îngcéng c− thÓ lo¹i. Nh÷ng ®Æc tÝnh thÈm (*) TS., §¹i häc HuÕ.ChÊt v¨n xu«i trong th¬ ViÖt Nam... 19khái nh÷ng rµng buéc cña th¬ c¸ch luËt sang l·nh ®Þa v¨n xu«i b»ng c¸ch ®Èy®Ó më réng vÒ dung l−îng tõ ng÷: c©u th¬ ®i theo trôc däc d−íi hÖ quy ... Nh÷ng ng−êi ®µn bµ gãa bôa chiÕu cña thao t¸c kÕt hîp. Theo M·lµng t«i gång g¸nh trªn vai, trªn nh÷ng Giang L©n, ®ã lµ hiÖn t−îng kÐo dµi c©ucon ®−êng mßn nh− cét sèng dÞ tËt cña th¬ b»ng lèi xuèng dßng kh«ng viÕt hoangµn ®êi vÊt v¶. Hä méng du qua nh÷ng ch÷ ®Çu dßng nh»m t¹o ra nh÷ng c©uc¬n giã hång hoang næi lªn lóc mÆt trêi th¬ theo chiÒu däc (2). Nãi c¸ch kh¸c, ®ãl¨n vßng vµo bãng tèi. Hä méng du qua lµ hÖ qu¶ cña nh÷ng lóc nhµ th¬ h−íngnh÷ng c¬n m−a tiÒn sö lóc b×nh minh t¸c phÈm cña m×nh tr−ît ra ngoµi thaovõa vùc dËy sau mét c¬n sèt ®ªm. t¸c lùa chän song song ®Ó ®i theo trôc kÕt hîp cña v¨n xu«i - mét ho¹t ®éng (NguyÔn Quang ThiÒu - Nh÷ng vÝ dô) ng«n ng÷ h−íng ®Õn s¾p xÕp c¸c yÕu tè ChØ b»ng trùc quan, ng−êi ®äc còng ng«n ng÷ bªn c¹nh nhau dùa vµo mèidÔ nhËn ra sù lÖch chuÈn cña nh÷ng c©u quan hÖ t−¬ng cËn gi÷a chóng. §©y lµth¬ so víi th¬ truyÒn thèng. Kh«ng cßn mét vÝ dô:lµ nh÷ng kÕt cÊu lu«n h−íng tíi dËp t¾t NhiÒu lóc kh«ng thÓ chÞu ®ùng cuécsù d− thõa thuéc vÒ ng«n ng÷, c©u th¬ ®êi nµy thªm mét gi©y nµo n÷a®−¬ng ®¹i ®ang lµm lín m×nh b»ng c¸chgia t¨ng sè l−îng ©m tiÕt trong nh÷ng t«i trèn vµo câi anhdßng th¬. Cã rÊt nhiÒu v¨n b¶n th¬ t¹o nh÷ng thanh ©m dÞu dµng xoa lªncho ng−êi ®äc Ên t−îng vÒ sù xéc xÖch vÕt ®au, dÞu dµng n©ng t«i baytrong h×nh hµi v¨n b¶n. VÒ hiÖn t−îng qua mªnh m«ng ®Þa ®µngnµy, NguyÔn Th¸i Hßa ®· nhËn ®Þnh: mäi khæ ®au, hËn thï, c¶ sù c« ®¬nC¸c nhµ th¬ hÇu nh− kh«ng t×m c¸ch giê ë l¹i phÝa sau xa l¾c,nÐn ch÷, vÆn lêi, kh«ng cÇn ph¶i rót trë vÒ tËn cïng sù thanh khiÕt cá c©yng¾n, kÐo dµi c¸c tÝn hiÖu, lêi nãi thÕ ...