Cholesterol: Một thủ phạm của bệnh tim mạch

Cholesterol là thành phần cấu tạo chủ yếu của màng tế bào, sợi thần kinh và nhiều nội tiết tố trong cơ thể. Trong quá trình tiêu hóa thức ăn, gan cũng phải dùng cholesterol sản xuất ra mật phục vụ hoạt động tiêu hóa. Có thể nói cơ thể con người không thể tồn tại nếu không có cholesterol. Nhưng chính sự gia tăng quá mức của cholesterol trong máu lại là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến bệnh tim mạch và nhiều bệnh mạn tính nguy hiểm khác. Cholesterol từ đâu mà có? Cholesterol có hai...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cholesterol: Một thủ phạm của bệnh tim mạch Cholesterol: Một thủ phạm của bệnh tim mạch Cholesterol là thành phần cấu tạo chủ yếu của màng tế bào, sợi thầnkinh và nhiều nội tiết tố trong cơ thể. Trong quá trình tiêu hóa thức ăn, gancũng phải dùng cholesterol sản xuất ra mật phục vụ hoạt động tiêu hóa. Cóthể nói cơ thể con người không thể tồn tại nếu không có cholesterol. Nhưngchính sự gia tăng quá mức của cholesterol trong máu lại là một nguyên nhânquan trọng dẫn đến bệnh tim mạch và nhiều bệnh mạn tính nguy hiểm khác. Cholesterol từ đâu mà có? Cholesterol có hai nguồn gốc chính: Từ thức ăn hằng ngày có trongthịt mỡ, trứng, bơ, pho mát... chiếm 20% nhu cầu cholesterol trong cơ thể.Bên cạnh đó, cholesterol do gan tạo ra chiếm 80%. Gan có khả năng tổnghợp cholesterol từ những chất khác như đường, đạm. Cholesterol được mang đi trong máu nhờ kết hợp với một chất có tênlà lipoprotein. Có nhiều loại lipoprotein, trong đó có 2 loại chính màcholesterol kết hợp, gây ra tác dụng trái ngược nhau: loại có trọng lượngphân tử cao viết tắt là HDL (high density lipoprotein), loại này khi kết hợpvới cholesterol (HDL-C) giúp cơ thể chống lại quá trình xơ vữa động mạch,nên được gọi là cholesterol tốt; ngược lại loại có trọng lượng phân tử thấp,viết tắt là LDL (low density lipoprotein), loại này kết hợp với cholesterol(LDL-C) tạo thành cholesterol xấu, gây ra xơ vữa động mạch. Mối liên quan giữa tăng cholesterol và bệnh tim mạch Nồng độ cholesterol trong máu cao là nguyên nhân chủ yếu của quátrình vữa xơ động mạch và dần dần làm hẹp các động mạch cung cấp máucho tim và các cơ quan khác của cơ thể. Khi động mạch vành bị hẹp sẽ làmgiảm dòng máu tới nuôi cơ tim gây ra cơn đau thắt ngực, thậm chí nhồi máucơ tim. Hầu hết lượng cholesterol toàn phần trong máu tạo ra LDL-C là loạicholesterol có hại. Chỉ có một lượng nhỏ cholesterol tạo ra HDL-C là loạicholesterol có ích, có tác dụng bảo vệ chống lại bệnh vữa xơ động mạch.Nguy cơ bị bệnh động mạch vành và các bệnh lý tim mạch khác càng tăngcao hơn nếu bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ khác đi kèm như hút thuốc lá,tăng huyết áp, đái tháo đường, thói quen ít vận động và thừa cân. Mỡ trong máu tồn tại dưới hai dạng chính là cholesterol và triglycerid,vì vậy khi kiểm soát mỡ máu cần phải đánh giá đầy đủ những yếu tố:cholesterol toàn phần, LDL-C, HDL-C, triglycerid. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng nếu kiểm soát được các yếu tố này trongnhững giới hạn sau đây thì sẽ phòng ngừa rất hữu hiệu bệnh xơ vữa độngmạch: Cholesterol toàn phần dưới 200mg/100ml; LDL-C dưới130mg/100ml; HDL-C trên 45mg/100ml; triglycerid trong khoảng 150-200mg/100ml. Giảm cholesterol trong máu cũng có thể gọi là giảm mỡ máuvì không chỉ có cholesterol trong máu mà cả triglycerid cũng cần phải giảm. Nếu kết quả xét nghiệm cholesterol toàn phần dưới 200mg/100ml thìhoàn toàn bình thường, nguy cơ mắc bệnh tim mạch ít, có thể ăn uống vàsinh hoạt bình thường, nhưng cần phải kiểm tra lại ít nhất 2 năm/lần đối vớingười còn trẻ tuổi (dưới 40). đối với những người cao tuổi, thừa cân, tănghuyết áp hay bệnh mạn tính nào khác thì kiểm tra 6 tháng/lần. Nếu cholesterol toàn phần ở mức từ 200 - 240mg/100ml là bắt đầu códấu hiệu cao, những nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch đã có, nhưng cầnphải làm thêm xét nghiệm LDL-C và HDL-C, đường máu, đo huyết áp... đểđánh giá chính xác mức độ tiềm tàng của bệnh. Nếu cholesterol từ 240mg/100ml trở lên thì có biểu hiện tăngcholesterol rõ rệt, có nguy cơ cao của bệnh xơ vữa động mạch, cũng cầnphải đánh giá thêm các yếu tố như LDL-C, HDL-C, huyết áp, đường máu đểcó những biện pháp xử trí kịp thời. Điều trị và kiểm soát cholesterol là mục tiêu phòng ngừa tốt bệnhtim mạch Các thuốc giảm cholesterol máu rất có hiệu quả trong việc giảm nguycơ tái phát bệnh động mạch vành, bao gồm 5 nhóm chủ yếu: - Nhóm thuốc statin ngăn chặn tổng hợp cholesterol tại gan bằng cáchức chế cạnh tranh hoạt động của men HMG-CoA reductase, làm giảm tổnghợp cholesterol ở toàn bộ cơ thể; - Thuốc gắn acid mật (resin) làm tăng gắn cholesterol với acid mật,do vậy thuốc làm tăng thải cholesterol qua đường mật; - Thuốc ức chế ly giải lipid (nicotinic acid); làm giảm sự di chuyểnacid béo tự do từ các tổ chức mỡ, do vậy gan sẽ có ít nguyên liệu để tổnghợp ra cholesterol; - Nhóm thuốc fibrat làm tăng ly giải lipid ở ngoại biên và giảm sảnxuất triglycerid ở gan; - Thuốc ức chế hấp thu cholesterol (ezetimibe) có tác dụng ức chế hấpthu cholesterol một cách có chọn lọc ở ruột non. Thay đổi lối sống là biện pháp quan trọng giảm cholesterol có hại vàphòng ngừa bệnh tim mạch. Đó là hạn chế ăn những thức ăn làm tăngcholesterol. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, người bình thườngkhông nên ăn quá 300mg cholesterol mỗi ngày. Đối với những người cónguy cơ cao như người cao tuổi, gia đình từng có người bị xơ vữa độngmạch, tăng huyết áp... thì lượng cholesterol ăn vào phải hạn chế hơn nữa, chỉ200mg, thậm chí là 100mg mỗi ngày. Những thức ăn làm tăng cholesterol xấu là những thứ có nhiều acidbéo bão hòa như dầu cọ, dầu dừa, mỡ bò, pho mát, bơ, kem, đường... vì vậyhạn chế tối đa sử dụng những đồ ăn này, nhất là người có nguy cơ. Nhữngthức ăn có chứa acid béo không bão hòa rất cần thiết cho cơ thể như dầuvừng, dầu lạc, dầu cám, dầu ôliu, mỡ cá hồi, dầu đậu tương. Tích cực ănnhiều rau xanh và hoa quả. Tập luyện thể dục thường xuyên: Đây là một biện pháp quan trọng đốtcháy lượng calo dư thừa, nhất là những người thường xuyên ngồi làm việctại chỗ. Các hình thức thể thao như đi bộ, chạy bước nhỏ, đi xe đạp... ở mứcđộ không gắng sức có thể phù hợp với nhiều đối tượng. Thời gian tập mỗilần phải từ 30- 45 phút, nên tập ít nhất 3lần/tuần. Hạn chế s ...