Chọn giày dép cho người bệnh đái tháo đường

Loét bàn chân là một trong hai biến chứng có tổn phí y tếvà xã hội cao nhất của dân số ĐTĐ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chọn giày dép cho người bệnh đái tháo đường Chọn giày dép cho ngườibệnh đái tháo đườngLoét bàn chân là một trong hai biến chứng có tổn phí y tếvà xã hội cao nhất của dân số ĐTĐ. Loét bàn chân là lý do đến khámHình minh hoạ của 5% người ĐTĐ; là lý do phảinằm viện của 20% người ĐTĐ. Hậu quả đáng sợ nhất vàtốn kém nhất của biến chứng này là đoạn chi. Nguy cơmất chân ở người bệnh cao gấp 10 - 30 lần so với ngườikhông bệnh ĐTĐ. Nếu bị cắt chi, tử vong sẽ tăng dần theonăm tháng: 10% quanh thời điểm đoạn chi, 30% sau 1năm và 70% sau 5 năm.Mối quan tâm hàng đầu của nhiều quốc gia hiện nay làđầu tư cho chương trình chăm sóc nhằm giảm tỷ lệ loétbàn chân. Việc thăm khám bàn chân phải được thực hiệnhàng năm, bao gồm đánh giá các biến dạng cấu trúc bànchân, nứt da, bệnh lý móng, mất cảm giác, giảm tưới máubàn chân và đặc biệt là xem xét giày dép mang có thíchhợp không.Bảo vệ bàn chân bằng giày dépĐi chân trần gia tăng nguy cơ chấn thương do giẫm đạpngoại vật khiến trầy rách da, sau đó nhiễm trùng. Ở nướcta thói quen đi chân trần vẫn còn phổ biến trong dânchúng, cả khi sinh hoạt trong nhà và làm việc ngoài trờiđặc biệt ở nông thôn. Qua tìm hiểu các yếu tố chấnthương trước khi bị loét bàn chân, ghi nhận đạp ngoại vậtchiếm đến 41%. Tai nạn rất thường gặp trong sinh hoạthàng ngày là: heo đạp, cua kẹp, đá võng, đạp hạt lúa, đạpdị vật, ngâm nước ruộng... Việc mang giày/dép bít ngónchân giúp tránh được các sang chấn hơn là mang dép hởngón vì vùng nửa trước bàn chân là phần bàn chân dễ tổnthương nhất.Những bàn chân đi trần thường không sạch và vi trùng dễdàng xâm nhập qua các kẽ nứt da làm tăng nguy cơnhiễm trùng.Chọn giày dép thích hợpYêu cầu đối với giày dép- Bảo vệ được toàn bộ bàn chân, tránh sang chấn từ bênngoài.- Đủ rộng để chứa tất cả bàn chân (kể cả những phần lồixương do biến dạng).- Chất liệu làm giày phải tốt, càng ít mối nối càng tốt đểtránh cấn tì vào bàn chân.Đi giày chật dễ làm phồng rộp và gây loét bàn chân. Sự tìđè ma sát thường xuyên giữa bàn chân với giày dép chậthoặc với mặt đất có thể tạo thành cục chai. Người ĐTĐ cóbiến chứng thần kinh ở hai chân dễ bị chai chân. Chaichân tác động trở lại làm tăng thêm nữa áp lực lòng bànchân khi đi đứng, đây chính là yếu tố góp phần gây loétbàn chân.Mang giày dép thích hợp không chỉ ngăn ngừa mà còngiảm tiến triển của chai chân. Theo ghi nhận nơi 78 ngườiĐTĐ, kích thước của cục chai giảm tỷ lệ nghịch với thờigian người bệnh mang giày đi/chạy bộ so với mang giàythông thường. Vì vậy để tránh bị chai chân, nên manggiày dép mềm, êm. Chất liệu giày bằng da giúp giày có độđàn hồi tốt, giảm ma sát giữa bàn chân và giày dép, giảmsự chịu lực giữa lòng bàn chân nơi mô xương bàn ngónvà đế giày dép.Cách lựa chọn giày dép- Nên mua giày vào cuối ngày vì lúc đó bàn chân bạn đãgiãn nở đến mức tối đa.- Giày vừa chân là giày có chiều dài tính từ ngón chân dàinhất đến gót chân cộng thêm 1,3 - 1,6 cm.Cách đơn giản để xem giày dép có vừa chân không là đặtbàn chân có mang giày (hay dép) trên tờ giấy trắng rồidùng bút kẻ đường trên giấy theo viền chu vi giày dép,sau đó cởi giày dép ra, đặt bàn chân trần lên đường vừakẻ: nếu bàn chân nằm hoàn toàn bên trong đường kẻ cónghĩa là giày dép mang vừa chân bạn, nếu có phần nàocủa bàn chân chồng hoặc lấn qua đường kẽ, có nghĩa làbạn đã mang giày nhỏ hơn chân.Ở các nước tiên tiến, nhân viên y tế dùng vớ áp lực đểđánh giá sự vừa vặn của giày dép. Vớ này được phủ bênngoài bằng lớp có chất nhuộm màu. Nếu có tì đè giữagiày và chân bạn, lớp sáp sẽ gãy ngay tại nơi tì đè và chấtnhuộm màu rỉ ra, chỉ ra chỗ giày chật.- Nên mang giày dép đến cho bác sĩ chuyên khoa ĐTĐhay bác sĩ phục hồi chức năng xem xét để đảm bảo giàyvừa vặn với chân bạn.- Thay giày dép đã mòn (dù chưa rách).Chọn giày đi bộGiày cần hội đủ các tiêu chuẩn sau:- Vừa vặn bàn chân: sau khi đi bộ khoảng 20 phút, bànchân thường hơi sưng, do vậy giày tập thể thao nên rộnghơn giày mang hàng ngày một chút.- Đế giày không quá cứng: có thể dùng tay gập lên xuốngvà xoắn qua lại được.- Đế bằng phẳng, phần gót hơi dày hơn phần mũi.- Giày cần có thêm lớp đệm giữa phần đế và bàn chân(lớp đệm làm bằng những chất liệu thích hợp để hấp phụnhững chấn động cho bàn chân).- Giày càng nhẹ càng tốt.Giày đặt theo chânNhững người có nguy cơ loét bàn chân thấp (là đối tượngchưa có biến chứng thần kinh và không có biến dạng bànchân) có thể mang giày vừa vặn bàn chân, giày đi bộ hoặcgiày thể thao chất lượng tốt vẫn an toàn.Trái lại, đối với người có nguy cơ loét (có biến chứng thầnkinh, đã bị mất cảm giác bảo vệ nhưng chưa có biếndạng), ngoài việc mang giày đi bộ thích hợp, cần thêmmiếng đệm bên trong giày. Kích thước miếng lót phải rộngđủ chứa hết lòng bàn chân.Người có biến dạng bàn chân phải mang giày rộng và sâulòng; nếu có biến dạng nhiều thì phải mang giày đặt theobàn chân cụ thể.Những điều nên làmLuôn luôn mang giày dép thích hợp để bảo vệ bàn chânkể cả khi đi lại trong nhà và lúc lao động ngoài trời.Luôn chắc rằng giày dép đang mang vừa với chân bạn.Kiểm tra bên trong giày xem có gạch đá, vật nhọn, nhữngchỗ gồ ghề, thủng rách trước khi mang. Xem cả mặt ngoàilẫn mặt trong của giày dép. Lưu ý tìm những hõm tì đècủa bàn chân lên mặt đế giày dép (cho biết có vùng cótăng áp lực ở bàn chân).Mang vớ để giảm chấn thương. Nên chọn vớ không cómối nối.Luôn giữ giày và vớ sạch sẽ khô ráo để tránh những bệnhvề da.Nếu vì lý do phải cởi giày dép, cần thận trọng, tránh nguycơ phỏng do đạp trên bề mặt nóng (cát nóng vùng biển,quanh bếp...).Thường xuyên thay giày dép đi trong ngày, nên có hơn 2đôi đi lại trong ngày với kiểu dáng ...