Chủ nghĩa đa văn hóa: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn

Bài viết trình bày một số vấn đề lý luận về chủ nghĩa đa văn hóa; thực tiễn của chủ nghĩa đa văn hóa ở một số nước trên thế giới; cần lưu ý trong quá trình chuyển dịch từ các mô hình chính sách trừu tượng sang việc kinh doanh hoạch định và thực hiện chính sách, bối cảnh lịch sử của mỗi nhà nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chủ nghĩa đa văn hóa: Một số vấn đề lý luận và thực tiễnChñ nghÜa ®a v¨n hãa: mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn Hµ ThÞ Quúnh Hoa(*)Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ chñ nghÜa ®a v¨n hãa C¸ch sö dông mang “tÝnh m« t¶ nh©n khÈu häc” (demographic- Hoµn c¶nh ra ®êi descriptive) xuÊt hiÖn khi “®a v¨n hãa” ®−îc dïng ®Ó nãi ®Õn sù tån t¹i cña c¸c ThuËt ng÷ “chñ nghÜa ®a v¨n hãa” bé phËn d©n c− kh¸c nhau vÒ mÆt s¾cra ®êi vµ ®−îc truyÒn b¸ réng r·i ë khu téc hay vÒ mÆt chñng téc trong lßng x·vùc B¾c Mü tõ nh÷ng n¨m 1960, khi t¹i héi d©n sù do mét nhµ n−íc nµo ®ã qu¶n®ã dÊy lªn lµn sãng “®ßi ®−îc thõa lý. C¸ch sö dông mang “tÝnh c−¬ng lÜnhnhËn” cña nh÷ng ng−êi thuéc c¸c céng chÝnh trÞ” (programmatic-political) ®−îc®ång thiÓu sè (xÐt trªn ph−¬ng diÖn dïng ®Ó chØ c¸c ch−¬ng tr×nh vµ nh÷ngl·nh thæ, ng«n ng÷, chñng téc). ChÝnh s¸ng kiÕn chÝnh trÞ ®−îc ®−a ra ®Ó øngviÖc ®ßi hái sù thõa nhËn ®èi víi nÒn phã vµ qu¶n lý tÝnh ®a d¹ng s¾c téc vµv¨n hãa thiÓu sè, ®iÒu chØnh nh÷ng bÊt v¨n hãa.(*)c«ng vµ ®Þnh ra nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®Ónh÷ng kh¸c biÖt v¨n hãa cïng tån t¹i C¸ch sö dông mang “tÝnh chuÈntrong mét x· héi lµ nh÷ng ®éng lùc thóc mùc ý thøc hÖ” (ideological-normative)®Èy chñ nghÜa ®a v¨n hãa - víi t− c¸ch g©y ra nhiÒu tranh c·i nhÊt, bëi chñlµ mét häc thuyÕt - v−ît ra khái tr−êng nghÜa ®a v¨n hãa ®−îc coi nh− khÈuhîp riªng biÖt cña B¾c Mü vµ lan réng hiÖu vµ khu«n mÉu cho ho¹t ®éng chÝnhra nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. trÞ. B¾t nguån tõ triÕt lý nh©n v¨n vµ ®¹o ®øc, chñ nghÜa ®a v¨n hãa ®−îc Néi dung kh¸i niÖm chñ nghÜa ®a kiÕn gi¶i nh− mét ph−¬ng ¸n hµnh ®éngv¨n hãa ®¸ng lµm, bëi nã cã lîi cho c¶ c¸c c¸ nh©n lÉn x· héi qua viÖc lµm gi¶m thiÓu Cã kh«ng Ýt quan niÖm vµ c¸ch luËn nh÷ng xung ®ét x· héi n¶y sinh tõ kh¸cgi¶i kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm nµy, vÒ vai biÖt s¾c téc hay sù bÊt b×nh ®¼ng. Gi÷atrß còng nh− c¸c hËu qu¶ tiÒm tµng cña c¸ch sö dông chñ nghÜa ®a v¨n hãaviÖc ¸p dông nã. XÐt tõ gãc ®é “¸p dông”, mang tÝnh quy chuÈn ý thøc hÖ víi c¸chng−êi ta ®· ph©n ra ba ph−¬ng diÖn cã nh×n nhËn cña Liªn Hîp Quèc vÒ tÝnhquan hÖ víi nhau vµ ®Òu n»m trong néi ®a d¹ng v¨n hãa cã nh÷ng nÐt kh¸hµm cña kh¸i niÖm chñ nghÜa ®a v¨n t−¬ng ®ång víi nhau (xem thªm: 3).hãa, ®ã lµ: “nh©n khÈu häc”, “ý thøc hÖ”vµ “c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ” (xem: 3). (*) ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi.Chñ nghÜa ®a v¨n hãa... 15 Chñ nghÜa ®a v¨n hãa kh«ng chØ bao d¹ng vÒ phong c¸ch sèng, vµ ®ång thêihµm vÊn ®Ò s¾c téc, giíi hay mét sè vÊn cè g¾ng ®¹t ®−îc sù ®ång thuËn gi÷a tÊt®Ò kh¸c... mµ cßn bao qu¸t c¶ mét tËp c¶ c¸c nhãm vÒ c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ.hîp yªu s¸ch, trong ®ã phÇn lín g¾n víi Nh− vËy, môc tiªu “thèng nhÊt d©n técgi¸o dôc. Vµ mçi khÝa c¹nh trong ®ã ®Òu vµ sù æn ®Þnh x· héi” vÉn cßn, song c¸it¹o ra sù ph©n cùc vÒ quan ®iÓm vµ th¸i thay ®æi ë ®©y lµ c¸ch thøc ®¹t ®−îc nã.®é. Nh÷ng ng−êi ñng hé thuyÕt ®a v¨n KhÈu hiÖu “thèng nhÊt b»ng ®ång hãa”hãa th× nhÊn m¹nh ®Õn cèt lâi nh©n ®−îc thay b»ng “thèng nhÊt trong sù ®av¨n, ®Õn sù t«n träng vµ thõa nhËn d¹ng”. Theo ®ã, chñ nghÜa ®a v¨n hãa sÏch©n gi¸ trÞ cña c¸c c¸ thÓ thuéc tÊt c¶ cung cÊp nh÷ng gi¸ trÞ mang tÝnh chia sÎc¸c nhãm v¨n hãa. Nã trùc tiÕp g¾n víi chung, ®ång thêi t«n träng nh÷ng kh¸cnÒn chÝnh trÞ vÒ sù thõa nhËn vµ sù biÖt (trong chõng mùc chóng kh«ng lµmkh¸c biÖt (Taylor). Trong khi ®ã, nh÷ng tæn h¹i ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ chung ®· nªung−êi ph¶n ®èi l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng, chñ ra tr−íc ®ã) ®Ó g¾n kÕt x· héi thµnh métnghÜa ®a v¨n hãa cã thÓ g©y chia rÏ ®èi khèi thèng nhÊt vµ dung hîp ®−îc c¸c lîivíi céng ®ång d©n téc, lµm xãi mßn tÝnh Ých kh¸c nhau trong x· héi.®ång nhÊt d©n téc, v.v... Song, kh«ng ph¶i ai còng t¸n ®ång Cã thÓ xem t×nh tr¹ng trªn lµ víi nh÷ng ý kiÕn trªn. Nh÷ng ng−êi“nghÞch lý cña chñ nghÜa ®a v¨n hãa”. ph¶n ®èi l¹i cho r»ng, chñ nghÜa ®a v¨nCô thÓ lµ, ë phÝa nµy, c¸c chÝnh s¸ch hãa nu«i d−ìng nh÷ng kh¸c biÖt vµ t¹ogiµnh −u ®·i cho v¨n hãa vµ b¶n s¾c; ë ra mèi ®e däa lµm ph©n hãa x· héi chøphÝa kh¸c, ng−êi ta l¹i nç lùc cµo b»ng kh«ng cã t¸c dông thèng nhÊt hay thócsù kh¸c biÖt khi theo ®uæi quyÒn b×nh ®Èy sù ®oµn kÕt vµ lßng yªu n−íc. ...