Chương 1: Ngành động vật nguyên sinh

Xuất hiện sớm nhất trong giới động vật và ở nhiều vùng sinh sống khác nhau. Nhóm sống tự do được tìm thấy trong nước...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 1: Ngành động vật nguyên sinhChæång I NGAÌNH ÂÄÜNG VÁÛT NGUYÃN SINH (PROTOZOA)I. Âàûc Âiãøm Chung- Xuáút hiãûn såïm nháút trong giåïi âäüng váût vaì åí nhiãöu vuìng sinh säúng khaïc nhau. Nhoïm säúng tæû do âæåüc tçm tháúy trong næåïc, nhoïm kyï sinh thç phaït hiãûn åí háöu hãút sinh váût âa baìo- Laì loaûi sinh váût âån baìo nhæng cuîng coï khi taûo quáön laûc (colony) coï âãún haìng ngaìn tãú baìo, nhæng mäùi tãú baìo coï cáúu truïc, chæïc nàng vaì nhiãûm vuû nhæ nhau. 1. Hçnh daûng vaì kêch thæåïc Protozoa ráút âa daûng nhæng phäø biãún laì daûng hçnh cáöu, oval, cáöu keïodaìi vaì håi deûp. Coï âuí caïc kiãøu âäúi xæïng nhæ âäúi xæïng toía troìn, âäúi xæïng haibãn, khäng âäúi xæïng ... Miãûng nàòm åí màût buûng. Kêch thæåïc cå thãø trong khoaíng 0.005 -5.00 µm daìi, âa säú coï chiãöu daìitrong khoaíng tæì 30-300µm, 2. Váûn âäüng a. Nhoïm truìng chán giaí (Sarchodina) di âäüng nhåì vaìo pháön dæ ra cuía tãúbaìo goüi laì chán giaí (pseudopodia), tuìy theo hçnh daûng cuía chán giaí maì chiathaình caïc daûng sauChæång I: Ngaình âäüng váût... Chán daûng thuìy läöi: loaûi naìy chia thaình 4 daûng laì (i) chán giäúng ngoïn tay, (ii) chán giäúng læåîi, (iii) hçnh troìn vaì (iv) hçnh phán nhaïnh. Daûng chán naìy váûn âäüng nhanh nháút våïi täúc âäü 0.5-3.0 µ/s Chán daûng såi: coï nhiãöu hay êt såi tuìy theo loaìi, thæåìng daûng nhoün vaì chè coï ngoaûi cháút. Chán daûng tuïi hay daûng rãø: cuîng laì daûng såüi vaì laì håüp pháön cuía ngoaûi cháút nhæng phán nhaïnh vaì. Chán âäúi xæïng: loaûi naìy baïn taûm thåìi, coï liãn quan âãún truûc thán, moüi chán daûng naìy âãöu coï pháön cuäúi åí bãn trong laì mäüt tuyãún naìo âoï. b. Nhoïm truìng roi (Flagellata) coï roi daìi, maînh. Âoï laì cháút nguyãn sinhkeïo daìi ra thaình roi, khi xoàõn laûi laìm con váût di chuyãøn vãö phêa træåïc theohçnh trän äúc hay læåün soïng. Pháön gäúc cuía roi cæïng vaì êt cæí âäüng, thæåìng thçroi chè cæí âäüng khoaíng 1/2 vãö phêa ngoaìi. Coï loaìi coï hai roi duìng âãø di âäüngnhæng coï loaìi coï thãm mäüt roi phuû nhæng khäng cæí âäüng âæåüc. Nhiãûm vuû cuíaroi phuû laì cå quan âënh hæåïng cho váûn âäüng, nhæng cuîng coï khi xoàõn hay váûnâäüng nheû âáøy con váût âi tåïi træåïc. Såüi naìy gäöm 9 såüi nhoí xãúp thaình hai låïpsong song nhau nàòm trong mäüt maìng moíng. Gäúc cuía roi gàõn vaìo pháön âáöucuía tãú baìo, nåi baïm vaìo tãú baìt phæïc taûp, âäi khi phán thaình hai. Gäúc roi laìtuyãún ngoaûi biãn, tå nhoí trong roi näúi våïi tuyãún ngoaûi biãn naìy, bãn caûnh cuíanhán tãú baìo. Läúi di âäüng bàòng roi coï täúc âäü 15-300 µ/s. c. Nhoïm truìng coí (Ciliata) tæång tæû nhæ truìng roi nhæng coï nhiãöu âiãømkhaïc biãût. Tå ngàõn vaì nhiãöu vaì chè coï mäüt tuyãún gäúc, noï xãúp theo chiãöu daìi,theo âæåìng cheïo hay haìng quanh co, sæû váûn âäüng cuía noï theo nhëp læåüngsoïng âãöu doüc theo cå thãø con váût. Dæåïi kênh hiãøn âiãûn tæí thç tå xuáút hiãûnthaình âaïm gäöm 11 såüi, mäùi såüi dao âäüng tæû do hay theo chiãöu qua laûi. Truìngcoí laì nhoïm âäüng váût nguyãn sinh váûn âäüng nhanh nháút täúc âäü 200-1000 µ/s.20 DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Ngoaìi ra sæû váûn âäüng thæûc sæû cuía âäüng váût nguyãn sinh coìn laì sæû cogiaín cuía cå thãø, âoï laì do sæû co cuía caïc haût âàûc biãût trong tãú baìo hay hoaût âäüngco daîn cuía maìng tãú baìo. Âa pháön Protozoa säúng baïm vaìo giaï thãø nhæng thäng thæåìng khichuïng åí giai âoaûn táûp âoaìn thç âoï chè laì giai âoaûn taûm thåìi chåì khi di chuyãønâãún vuìng måïi coï giaï thãø thêch håüp våïi tênh cháút baïm cuía cå thãø. 3. Dinh dæåîng vaì tiãu hoaï a. Dinh dæåîng Coï nhiãöu hçnh thæïc dinh dæåîng åí Protozoa. Chuí yãúu åí caïc daûng sau - Thæûc baìo: Protozoa coï thãø láúy pháön thæïc àn nhoí nhæ taío, vi khuáøn kãøcaí protozoa nhoí khaïc, âäüng váût âa baìo cåí nhoí, vuûn hæîu cå. - Quang håüp: Nhiãöu loaìi truìng roi coï luûc laûp, coï haût maìu coï khaí nàngquang håüp. - Háúp thu muäúi dinh dæåîng hoìa tan: mäüt säú loaìi coï khaí nàng háúp thuváût cháút hoaì tan nhæ muäúi dinh dæåîng hay cháút hæîu cå âån giaín âãø täøng håüpcháút dæû træí (kiãøu náúm). - Kyï sinh: cuîng thæûc hiãûn åí hçnh thæïc hoaûi sinh kiãøu náúm hay thæûc baìo. - Nhiãöu loaìi cuîng coï daûng dinh dæåîng häøn håüp tæïc laì hai daûng dinhdæåîng âäöng thåìi nhæ thæûc baìo vaì hoaûi sinh, tæû dæåüng vaì dë dæåîng ... b. Tiãu hoaï Âäúi våïi sinh váût bë thæûc baìo chuïng seî chãút sau vaìi giáy trong khäng baìotiãu hoaï hay coï thãø täön taûi trong âoï sau vaìi giåì. Men tiãu hoaï tæì ...