Chương 5: Tương tác gen

Giới thiệu vê tương tac gen allele, tương tac giưa cac gene khôngallele, nhưng phưc tap trong biêu hiện gen va tac đông cua môi trương đênsư hinh thanh kiêu hinh. Sự tương tác giữa các alen trong trường hợp lai một tính đó là trườnghợp gen gây chết. Đây là trường hợp làm biến đổi tỉ lệ theo định luậtMendel đơn giản nhất
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 5: Tương tác genChương 5 Tương tac genMục tiêu của chương Giới thiệu vê tương tac gen allele, tương tac giưa cac gene khôngallele, nhưng phưc tap trong biêu hiện gen va tac đông cua môi trương đênsư hinh thanh kiêu hinh.Số tiết: 3Nội dungI. Sự tương tác gen giữa các gen alen1. Hiện tượng gây chết Sự tương tác giữa các alen trong trường hợp lai một tính đó là trườnghợp gen gây chết. Đây là trường hợp làm biến đổi tỉ lệ theo định luậtMendel đơn giản nhất.Vi du: Ở chuôt , Ay: lông vàng (trội) a: đen hoặc sôcôla (lặn)Khi người ta lai chuột vàng × vàngF1: thu được hai loại chuột: 2 lông vàng : 1 lông khác (sô cô la), đồng thờitrong các lứa chuột đẻ ra thì số con của nó ít hơn 1/4 so với các tổ hợp laikhác. Các nhận xét này được đưa đến giả thiết là chuột lông vàng có kiểugen dị hợp tử Aya khi chúng lai với nhau làm xuất hiện chuột AyAy không cósức sống và chúng bị chết ở giai đoạn sớm của phôi. Người ta làm thí nghiệm giải phẫu chuột cái lông vàng đang mangthai trong tổ hợp lai giữa lông vàng × vàng đều xác định hiện tượng trên.Đó là trong dạ con của chuột mẹ có một số bào thai lông vàng không pháttriển vì một số bộ phận trong cỏ thể mang đặc điểm dị hình. Như thế chuộtđồng hợp tử AyAy không có sức sống do alen Ay là alen gây chết không chođồng hợp tử sống được. Tác động của alen Ay về màu lông là trội so vớialen a vì cơ thể dị hợp tử Aya có màu lông vàng. Nhưng về mặt sức sống thì 79Ay lại lặn so với a vì tổ hợp Aya vẫn sống bình thường do alen a lấn át sựgây chết của Ay. Đây là ví dụ về gen có tác động này trội nhưng tác động kialà lặn so với alen tương ứng. Hình 5.1 Hiện tượng gen gây chết ở chuộtHinh 5.2 Kêt qua phep lai giưa cac chuôt di hơp tư lông vang. Không phai tât ca cac chuôt ơ thê hê sau đêu sông sot 80Hình 5.3 Sự tương tác giữa các alen của cùng một gen ở chuột lang agouti (1 allen dạng hoang dại và nhiều allen đột biến) a. Chuột lưng đen, bụng vàng (trên - trái), bụng đen (trên - phải) và chuột lang agouti (dưới). b. Kiểu gen và kiểu hình tương ứng của các allele của gen agouti. c. Lai giữa các dòng thuần tạo ra một dãy có thể có 3 allele theo một thứ tự trội. Cho các cá thể F1 giao phối với nhau cho ra thế hệ F2 có tỷ lệ kiểu hình là 3:1. điều này cho thấy A, at và a là các allele khác nhau của cùng một gen 81 Trường hợp này còn gặp một số đối tượng khác như cá chépKhi lai cá chép kính với nhauF1 : 1/4 AA : 2/4 Aa : 1/4 aachết : 2 chép kính : 1 chép vảy Ở người bệnh thiếu máu hồng cầu liềm do đột biến:Người có kiểu gen SS: thiếu máu nặng chết trước khi trưởng thành. SA: sứckhỏe bình thường nhưng đôi khi có triệu chứng thiếu máu nhẹ. Hình 5.4 Bệnh hồng cầu lưỡi liềm ở người2. Sự tương tác giữa các alen của cùng một gen Giữa các alen của cùng một gen có mối quan hệ trội và lặn. Trongmối tương tác gen này người ta phát hiện ra hiện tượng một gen có nhiềuhơn 2 alen. Ví dụ: - Sự di truyền nhóm máu A,B,O do 3 alen IA, IB, Io. Nhóm máu củađại gia súc có hơn 100 alen. - Sự di truyền màu mắt ruồi giấm do 1 gen gồm 1 dãy 12 alen quyđịnh, alen cuối cùng mắt trắng (w) và tính trội giảm dần theo hướng sau: 82W+ > Wsat > Wco > WW > Wap3 > Wch > We > Wbl > Wap > Wi > Wt > W Tương ứng: đỏ dại - đỏ satsuma - san hô (coral) - rượu nho (wine) -trái đào (apricot) - cheri - son (eosin) - máu (blood) - trái đào (apricot) - ngàvoi (ivory) - trắng đục (tinged) - trắng (white)Sự biểu hiện tính trạng màu mắt do sự tương tác giữa hai alen với nhau:W+Wbl: hoang dại WcoWbl: đỏ san hô - Dãy alen trong việc xác định nhóm máu ở người Các alen làm xuất hiện nhiều nhóm máu đặc trưng ở người, liênquan với đặc điểm kháng nguyên của thể máu, quy định sự xuất hiện khángthể đặc hiệu trong huyết thanh máu. Sự phát hiện ra nhóm máu là doLandsteiner, ông thấy trong một số trường hợp nhất định, khi truyền hồngcầu người này vào huyết thanh người khác có hiện tượng ngưng kết các thểmáu. Khi truyền máu, hiện tượng này có thể gây chết. Người ta đã xác địnhtrong hồng cầu có 2 kháng nguyên A và B, còn trong huyết thanh có 2kháng thể làm ngưng kết chúng. Quần thể người được phân ra theo đặc tínhcủa máu thành 4 nhóm: nhóm A có kháng nguyên A và kháng thể kháng B,nhóm B có kháng nguyên B và kháng thể kháng A, nhóm AB có cả 2 khángnguyên không có kháng thể, nhóm O không có kháng nguyên và có cả 2kháng thể. Phản ứng của 4 nhóm máu với huyết tha ...