Chương 8: Thiết kế quĩ đạo Robot

Trong các ứng dụng công nghiệp của robot, ta thường gặp hai trường hợp sau: Trường hợp 1: Khâu chấp hành cuối của robot chỉ cần đạt được vị trí và hướng tại các điểm nút (điểm tựa: Knot point). Đây chính là phương pháp điều khiển điểm (PTP). Tại đó, bàn tay robot thực hiện các thao tác cầm nắm đối tượng hoặc buông nhả đối tượng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 8: Thiết kế quĩ đạo Robot Robot c«ng nghiÖp 92 Ch−¬ng VIII ThiÕt kÕ quÜ ®¹o robot. (Trajectory Planing) Trong c¸c øng dông c«ng nghiÖp cña robot, ta th−êng gÆp hai tr−êng hîp sau : Tr−êng hîp 1 : Kh©u chÊp hµnh cuèi cña robot chØ cÇn ®¹t ®−îc vÞ trÝ vµ h−íng t¹i c¸c ®iÓm nót (®iÓm tùa : Knot point). §©y chÝnh lµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn ®iÓm (PTP). T¹i ®ã, bµn tay robot thùc hiÖn c¸c thao t¸c cÇm n¾m ®èi t−îng hoÆc bu«ng nh¶ ®èi t−îng. §©y lµ tr−êng hîp cña c¸c robot thùc hiÖn c«ng viÖc vËn chuyÓn vµ trao ®æi ph«i liÖu trong mét hÖ thèng tù ®éng linh ho¹t robot ho¸. Bµn tay robot kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo c¸c nguyªn c«ng c«ng nghÖ nh− hµn, c¾t kim lo¹i ... C¸c ®iÓm nót lµ môc tiªu quan träng nhÊt, cßn d¹ng ®−êng ®i tíi c¸c ®iÓm nót lµ vÊn ®Ò thø yÕu. Trong tr−êng hîp nÇy Robot th−êng ®−îc lËp tr×nh b»ng ph−¬ng ph¸p d¹y häc (Teach and playback mode). Trong tr−êng hîp nÇy kh«ng cÇn tÝnh to¸n ph−¬ng tr×nh ®éng häc hoÆc ®éng häc ng−îc robot, chuyÓn ®éng mong muèn ®−îc ghi l¹i nh− mét tËp hîp c¸c gãc khíp (thùc tÕ lµ tËp hîp c¸c gi¸ trÞ m· ho¸ cña biÕn khíp) ®Ó robot thùc hiÖn l¹i (Playback) khi lµm viÖc. Tr−êng hîp 2 : Kh©u chÊp hµnh cuèi cña robot ph¶i x¸c ®Þnh ®−êng ®i qua c¸c ®iÓm nót theo thêi gian thùc. §ã lµ tr−êng hîp c¸c tay m¸y trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c nguyªn c«ng c«ng nghÖ nh− s¬n, hµn, c¾t kim lo¹i ... VÊn ®Ò thiÕt kÕ quü ®¹o cho c¸c robot trong tr−êng hîp nÇy lµ rÊt quan träng. Nã quyÕt ®Þnh trùc tiÕp chÊt l−îng thùc hiÖn c¸c nguyªn c«ng c«ng nghÖ mµ robot ®¶m nhËn. Trong ch−¬ng nÇy, chóng ta ®Ò cËp ®Õn bµi to¸n thiÕt kÕ quü ®¹o víi mét sè quü ®¹o ®iÓn h×nh. C¸c quü ®¹o nÇy kh«ng chØ cã ý nghÜa trong tr−êng hîp øng dông thø hai mµ nã bao hµm mét ý nghÜa chung cho mäi robot, v× ngay c¶ tr−êng hîp ®¬n gi¶n nh− c¸c robot thuéc øng dông thø nhÊt còng thùc hiÖn nh÷ng chuyÓn ®éng quü ®¹o c¬ b¶n mµ chóng ta sÏ nghiªn cøu d−íi ®©y. 8.1. C¸c kh¸i niÖm vÒ quü ®¹o robot : §Ó x¸c ®Þnh ®−îc ®−êng ®i mong muèn cña robot theo thêi gian, quü ®¹o cã thÓ ®−îc tÝnh to¸n thiÕt kÕ trong mét hÖ to¹ ®é truyÒn thèng Oxyz (Cartesian Space) hoÆc thiÕt kÕ trong kh«ng gian biÕn khíp (kh«ng gian tr−êng vect¬ c¸c to¹ ®é suy réng cña robot), ch¼ng h¹n víi robot 6 bËc tù do th× X = [θ1 , θ 2 , θ 3 , θ 4 .θ 5 , θ 6 ] T . ThiÕt kÕ quü ®¹o ë ®©y ®−îc hiÓu lµ x¸c ®Þnh qui luËt chuyÓn ®éng cña c¸c biÕn khíp ®Ó ®iÒu khiÓn chuyÓn ®éng cña tõng khíp vµ tæng hîp thµnh chuyÓn ®éng chung cña robot theo mét quü ®¹o ®· ®−îc x¸c ®Þnh. TS. Ph¹m §¨ng Ph−íc Robot c«ng nghiÖp 93 Quü ®¹o cÇn thiÕt kÕ nhÊt thiÕt ph¶i ®i qua mét sè ®iÓm nót cho tr−íc (Ýt nhÊt lµ ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi). Ngoµi c¸c ®iÓm nót chÝnh, ta cßn cã thÓ chän thªm c¸c ®iÓm nót phô gäi lµ ®iÓm dÉn h−íng (via point) ®Ó tr¸nh c¸c ch−íng ng¹i vËt. Khi thiÕt kÕ quü ®¹o trong kh«ng gian biÕn khíp, t¹i mçi ®iÓm nót ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c¸c biÕn khíp b»ng ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®éng häc ng−îc. Thêi gian yªu cÇu cña mçi ®o¹n quü ®¹o (gi÷a 2 ®iÓm nót) lµ gièng nhau cho tÊt c¶ c¸c khíp v× vËy yªu cÇu tÊt c¶ c¸c khíp ph¶i ®¹t ®Õn ®iÓm nót ®ång thêi. Ngoµi viÖc yªu cÇu thêi gian ph¶i gièng nhau cho c¸c khíp, viÖc x¸c ®Þnh c¸c hµm quü ®¹o cña mçi biÕn khíp kh«ng phô thuéc vµo c¸c hµm cña c¸c khíp kh¸c. V× vËy viÖc thiÕt kÕ quü ®¹o trong kh«ng gian biÕn khíp ®¬n gi¶n vµ dÔ tÝnh to¸n h¬n khi m« t¶ trong hÖ to¹ ®é §Òc¸c. Quü ®¹o thiÕt kÕ ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn liªn tôc (continous conditions) bao gåm : + Liªn tôc vÒ vÞ trÝ (Position) + Liªn tôc vÒ tèc ®é (Velocity) + Liªn tôc vÒ gia tèc (Acceleration). x(t) x2 qi(t2)... C¸c ®iÓm nót x1 xf-1 xo xf t to t1 t2 tf-1 tf H×nh 8.1. TÝnh liªn tôc cña quü ®¹o robot. §Ó thiÕt kÕ quü ®¹o robot, ng−êi ta th−êng dïng ph−¬ng ph¸p xÊp xØ c¸c ®a thøc bËc n, c¸c quÜ ®¹o th−êng gÆp lµ : + QuÜ ®¹o CS (Cubic Segment) : T−¬ng ®−¬ng ®a thøc bËc 3; + Quü ®¹o LS (linear Segment) : T−¬ng ®−¬ng ®a thøc bËc 1; + Quü ®¹o LSPB (Linear Segment with Parabolic Blend) : Phèi hîp ®a thøc bËc 2 víi ®a thøc bËc 1. §o¹n th¼ng q0 q2 qf q1 §−êng cong bËc 2 H×nh 8.2 : Quü ®¹o LSPB TS. Ph¹m §¨ng Ph−íc Robot c«ng nghiÖp 94 + Quü ®¹o BBPB (Bang Bang Parabolic Blend) : lµ tr−êng hîp ®Æc biÖt cña quü ®¹o LSPB khi ®o¹n tuyÕn tÝnh thu vÒ b»ng 0 vµ xuÊt hiÖn ®iÓm uèn. qf q0 H×nh 8.2 : Quü ®¹o BBPB NÕu cho tr−íc nhiÒu ®iÓm nót, ta cã thÓ ¸p dông nhiÒu d¹ng quü ®¹o c¬ b¶n kh¸c nhau cho mét biÕn khíp. 8.2. Quü ®¹o ®a thøc bËc 3 : Khi thiÕt kÕ quü ®¹o robot theo ®a thøc bËc 3 qua c¸c ®iÓm nót, mçi ®o¹n quü ®¹o gi÷a hai ®iÓm nót sÏ ®−îc biÓu diÔn b»ng mét ph−¬ng tr×nh bËc 3 riªng biÖt. Quü ®¹o ®a thøc bËc 3 ®¶m b¶o sù liªn tôc cña ®¹o hµm bËc nhÊt vµ bËc hai t¹i c¸c ®iÓm nót. T¹i thêi ®iÓm tk ≤ t ≤ tk+1, quü ®¹o xÊp xØ ®a thøc bËc 3 cña biÕn khíp thø i lµ qi(t) cã d¹ng : qi(t) = ai + bi(t - tk) + ci(t - tk)2 + di(t - tk)3 (8.1) qi(t) ...