Chương 9: Mối ghép then và then hoa

Mối ghép then dùng để cố định các chi tiết máy trên trục theo phươngtiếp tuyến, truyền tải trọng từ trục đến chi tiết máy lắp trên trục và ngược lại.Ví dụ: dùng để ghép bánh răng, bánh vít, bánh đai, bánh đà, đĩa xích trên trục.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 9: Mối ghép then và then hoaChương 9: Mối ghép then và then hoaChương 9: (2 tiết) MỐI GHÉP THEN VÀ THEN HOA MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài học này, sinh viên có khả năng: - Phân biệt được các loại mối ghép then và các loại mối ghép then hoa. - Giải thích được các dạng hư hỏng và các chỉ tiêu tính toán kiểm nghiệm then bằng, then bán nguyệt và then hoa. - Tính toán kiểm nghiệm được các mối ghép then bằng và then hoa. NỘI DUNG:I. Mối ghép then 1. Đại cương a) Định nghĩa b) Các lọai then 2. Tính then bằng và then bán nguyệtII. Mối ghép then hoa 1. Đại cương a) Định nghĩa b) Phân lọai 2. Tính then hoa Câu hỏi ôn tập NHỮNG LƯU Ý VỀ GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP:1. Tập trung giải thích đặc điểm và ứng dụng của mối ghép then các loại, sosánh mối ghép then bằng với mối ghép then hoa. Vận dụng các công thức đểtính toán kiểm nghiệm mối ghép then bằng, then hoa. Sử dụng kết quả tính toántrục ở chương 6 để tính kiểm nghiệm mối ghép then.2. Sinh viên phải đọc trước các nội dung trước khi đến lớp. Liên hệ thực tiễnvà đọc thêm các tài liệu tham khảo. Thảo luận nhóm và liên hệ với giảng viênđể giải bài tập của mối ghép then bằng, then hoa. Sử dụng kết quả bài tập tínhtrục để tính kiểm nghiệm then.3. Vẽ kết cấu trục và ghi dung sai lắp ghép then.Giáo trình Chi tiết máy 111Chương 9: Mối ghép then và then hoaI. MỐI GHÉP THEN 1. Đại cương a) Định nghĩa Mối ghép then dùng để cố định các chi tiết máy trên trục theo phươngtiếp tuyến, truyền tải trọng từ trục đến chi tiết máy lắp trên trục và ngược lại.Ví dụ: dùng để ghép bánh răng, bánh vít, bánh đai, bánh đà, đĩa xích trên trục. b) Các loại then - Các loại then ghép lỏng: Then ghép lỏng, bao gồm: then bằng và thenbán nguyệt. Then nằm trong rãnh then trên trục và trên bạc, đóng vai trò một cáichốt ngăn cản chuyển động xoay tương đối giữa trục và bạc. + Then bằng: Then thường làm bằng kimloại, dưới dạng thanh thẳng, tiếtdiện ngang là hình chữ nhật bxh.Tiết diện then được tiêu chuẩnhóa, then bằng bình thường theoTCVN 2261-77, then bằng cao theoTCVN 2218-86, và được chọn tùytheo đường kính trục. Chiều dài lcủa then được chọn tùy thuộc vàochiều dài của chi tiết máy lắp trên Hình 9.1: Mối ghép then bằngtrục (mayơ). (Hình 9.1) (1- moayơ, 2- trục, 3- then) Then bằng có hai loại (Hình9.2), loại đầu tròn thường lắp với rãnh then gia công bằng dao phay ngón, loạiđầu bằng lắp với rãnh then được gia công bằng dao phay đĩa. R h b b l a) Then bằng đầu bằng b) Then bằng đầu tròn Hình 9.2: Các loại then bằng Mối ghép then bằng bao gồm chi tiết bạc (hay mayơ) 1, chi tiết trục 2, vàthen 3 (Hình 9-1). Then là chi tiết quan trọng, dùng để liên kết trục và bạc.Giáo trình Chi tiết máy 112Chương 9: Mối ghép then và then hoa Trên bạc có rãnh then, được gia công bằng phương pháp xọc, hoặc bào.Rãnh then trên trục được gia công bằng dao phay ngón, hoặc dao phay đĩa. Rãnhthen được gia công bằng dao phay đĩa ít gây tập trung ứng suất hơn so với giacông bằng dao phay ngón. Một dạng khác của then bằng là then bằng dẫn hướng (hình 9.3). Thenvừa truyền mô men xoắn, vừa dẫn hướng cho bạc di chuyển dọc trục, nhưtrong hộp số xe ô tô, hay hộp tốc độ máy công cụ. Vì thế, then cần cố định lêntrục bằng cách bắt vít và chiều dài then cần dài hơn nhiều so với bề rộngmoayơ. + Then bán nguyệt: Mối ghép then bán nguyệt (Hình 9-4), có mặt làm việc là hai mặt bên nhưthen bằng, được dùng trong trường hợp đường kính trục nhỏ (d ≤ 44mm). Thenbán nguyệt có ưu điểm là dễ tự động thích ứng với độ nghiêng của rãnh moayơ,do đó dễ lắp ráp, cách chế tạo then và rãnh cũng đơn giản. Tuy nhiên nó cónhược điểm là phải phay rãnh sâu trên trục làm cho trục bị yếu nhiều. Hình 9.3: Mối ghép then dẫn hướng Hình 9.4: Mối ghép then bán nguyệt - Các loại then ghép căng: Then ghép căng, bao gồm: then vát, then ma sát,then tiếp tuyến. Then ghép căng tạo nên áp suất lớn trên bề mặt tiếp xúc giữabạc và trục, tạo lực ma sát. Lực ma sát là lực liên kết, cản trở sự trượt tươngđối giữa bạc và trục. + Then vát: Mối ghép then vát, biểu diễn trên Hình 9-5. Then có một mặt côn, chêmvào rãnh then trên trục và trên bạc. Mối ghép cố định bạc trên trục theo phươngtiếp tuyến và phương dọc trục. Hình 9.5: Mối ghép then vát Hình 9.6: Mối ghép then ma sátGiáo trình Chi tiết máy ...