CHƯƠNG 9: PHÁT TRIỂN CỦA ĐỘNG VẬT THÂN MỀM (MOLLUSCA)

Động vật thân mềm bao gồm một số lượng loài lớn, phân bố trong nhiều môi trường khác nhau, phương thức sống cũng rất khác nhau. Có nhóm sống vùi trong cát hoặc bùn, có nhóm bám vào giá thể ở nền đáy, có nhóm sống trôi nổi trong nước. Do đó sự phát triển cá thể của nó cũng rất đa dạng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHƯƠNG 9: PHÁT TRIỂN CỦA ĐỘNG VẬT THÂN MỀM (MOLLUSCA) CHƯƠNG 9: PHÁT TRIỂN CỦA ĐỘNG VẬT THÂN MỀM (MOLLUSCA)1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN Động vật thân mềm bao gồm một số lượng loài lớn, phân bố trong nhiều môi trường khác nhau, phương thức sống cũng rất khác nhau. Có nhóm sống vùi trong cát hoặc bùn, có nhóm bám vào giá thể ở nền đáy, có nhóm sống trôi nổi trong nước. Do đó sự phát triển cá thể của nó cũng rất đa dạng.Đặc điểm phân tínhKhông phân tích (lýỡng tính): Trêncùng cơ thể đồng thời có cả tuyếnsinh dục đực và cái. Phần lớn các loàichân bụng Gastropoda mang đặcđiểm phân tính này.Phân tính đực cái riêng nhưng cóhiện tượng biến đổi từ đực sang tráihoặc ngược lại: Sự thay đổi tính nàydo sự thay đổi mùa vụ trong nămhoặc do điều kiện sống biến đổi. Cácloài thuộc lớp hai mảnh vỏ Bivalviathường có đặc tính này.Phân tích rõ ràng và tồn tại suốt chukỳ sống: Bắt gặp ở lớp thần kinh kép(Amphineura).Đặc điểm thụ tinhĐa số các loài động vật thân mềm thụ tinh ngoài. Tinh trùng xâmnhập vào trứng trước lúc xuất hiện cực cầu 1, tức là trứng đang vàothời kỳ noãn bào sơ cấp.Một số loài thuộc lớp chân bụng thụ tinh trong, nhờ sự xuất hiệncủa cơ quan giao phối. Hiện tượng này gặp ở ốc đỏ Parana, ốcCipango.Quá trình phát triển phôi bắt đầu sau khi thụ tinh. Nhìn chung cóba phương thức:Các phương thức phát triển phôi (1) Phát triển trong túi trứng: Ở một số loài thuộc nhóm chân bụng, trứng đẻ ra được dính kết lại với nhau tạo thành túi trứng lớn. Sự dính kết này nhờ chất keo bao quanh trứng do ống dẫn trứng tiết ra. Túi trứng có nhiều hình dạng khác nhau: có loại hình chuông như túi trứng của ốc Natica; hình sợi như ốc thỏ biển; hình bình hoa như ốc Urosalpine salpine. Các túi này có thể lơ lửng trong nước, hoặc bám vào thực vật thủy sinh, bám vào đáy bùn, cát.Các phương thức phát triển phôi (tt)(2) Phát triển trong nước: Phần lớn các loài thuộc lớp hai mảnh vỏ: trứng sau khi thoát ra khỏi buồng trứng và được thụ tinh, lơ lửng trong nước. Quá trình phát triển phôi xảy ra ở đó cho đến giai đoạn ấu trùng. Khi nở ấu trùng thoát ra khỏi màng trứng. Ơ phương thức này trên bề mặt của phôi thường xuất hiện tiêm mao để giúp phôi vận động được trong nước.(3) Phát triển trong xoang mang và xoang màng áo: Đa số các loài thuộc lớp hai mảnh vỏ ở nước ngọt; trứng đẻ ra khỏi tuyến sinh dục được lưu lại trong xoang màng áo. Quá trình phát triển phôi được thực hiện ở đấy và được con mẹ bảo vệ đến giai đoạn ấu trùng thì thoát ra ngoài. Một số trường hợp có thể lưu lại trong cơ thể mẹ lâu hơn.Đặc điểm phân cắt trứngTrừ bọn chân đầu, phần lớn trứng của động vật thân mềm thuộcloại phân cắt xoắn ốc. Đây là dạng phân cắt hoàn toàn, nhưngkhông đều; các phôi bào sắp xếp theo hình xoắn ốc.Phôi nang, phôi vịNhững loại trứng có lượng noãn hoàng nhiều như trứng các loàichân bụng thì phôi nang thuộc dạng phôi nang đặc và phôi vị theophương thức lõm vào.Những loại trứng có lượng noãn hoàng ít như trứng bọn 2 mảnhvỏ thì phôi nang thuộc dạng phôi nang có xoang, phôi vị theophương thức lõm vàoTuy vậy các phôi bào ở cực động vật nhỏ hơn các phôi bào ở cựcthực vật rất nhiềuCÁC GIAI ĐOẠN ẤU TRÙNGẤu trùng luân cầu Ấu trùng hình chữ D (Trochophora) (Veliger) Ấu trùng diện bànẤu trùng bám (Spat) (Umbo)Các giai đoạn phát triển phôi và ấu trùng1: Tế bào tinh trùng2: Tế bào trứng3: Trứng thụ tinh4: Xuất hiện cực cầu I5: Xuất hiện cực cầu II6: Phân chia trứng lần I7: Phân chia trứng lần II8 - 9:Phôi nang10 - 11: Ấu trùng luân cầu12: Ấu trùng chữ D13: Ấu trùng đĩnh vỏ14: Ấu trùng bám2. PHÁT TRIỂN CỦA THÂN MỀM 2 MẢNH VỎTUYẾN SINH DỤC VÀ TẾ BÀO SINH DỤC CON CÁI Căn cứ vào kích thước, màu sắc và mức độ phát triển của tế bào sinh dục, có thể chia buồng trứng thành 5 giai đoạn: Giai đoạn 1: Buồng trứng có kích thước rất bé, khó phân biệt với các mô khác của khối nội tạng. Trong buồng trứng mô liên kết và tế bào mỡ chiếm chủ yếu, tế bào sinh dục đang ở tế bào mầm nằm lẫn trong mô liên kết. Giai đoạn 2: Ở giai đoạn này có thể quan sát được rõ hai lá của buồng trứng, nhưng kích thước của chúng còn bé và có màu vàng nhạt. Trong mô buồng trứng đã xuất hiện các túi nhỏ, mỗi túi chứa các tế bào trứng non, đó là các noãn nguyên bào.Giai đoạn 3: Khối lượng buồng trứng tăng nhanh thành hai látương đối rộng bao quanh nội tạng, màu vàng đậm. Các túi nhỏ đãgia tăng kích thước và chứa đầy tế bào trứng đã chuyển sang thờikỳ tích luỹ chất ding dưỡng để trở thành noãn bào sơ cấp. Cácnoãn này có cuống gắn vào vách của túi.Giai đoạn 4: Buồng trứng bước vào giai đoạn thành thục, kíchthước phát triển mạnh, lan rộng ra màng áo, màu đỏ gạch. Trongmỗi túi nhỏ, các noãn bào đã rời khỏi vách phân bố vào lòng củatúi. Mỗi túi căng phồng, chứa đầy các noãn bào hình cầu. Đó làcác noãn bào đã thành thục, đủ điều kiện tham gia vào quá trìnhthụ tinh.Giai đoạn 5: Buồng trứng sau khi đẻ, các sản phẩm sinh dục đãthải ra ngoài, do vậy mà trở nên rỗng, co hẹp thể tích. Các túi cũngtrở nên rỗng, co hẹp lại.TIÊU BẢN MÔ HỌC BUỒNG TRỨNG Đực Cái Tuyến sinh dục Trứng giai đoạn non Buồng trứng sau khi đẻ Trứng thành thụcPhát triển buồng trứng điệp seo (Comptopallium radula ) Giai đoạn IIIGiai đoạn IIGiai đoạn V Giai đoạn IVTUYẾN SINH DỤC VÀ TẾ BÀO SINH DỤC CON ĐỰC Có thể chia thành 5 giai đoạn phát triển giống như ca thể cái. Tuy nhiên để dễ phân biệt, người ta chia sự phát triển tuyến sinh dục con đực thành 2 giai đoạn: Giai đoạn chưa thành thục: Tuyến sinh dục kích thước bé, hình lá, mỏng có màu trắng trong. Tế bào sinh dục chỉ bao gồm các tế bào mầm và các tinh nguyên bào. Giai đoạn thành thục: Tuyến phát triển có dạng hình lá, rộng, căng phồng,có màu trắng ...