Chuyên đề 3: Vận chuyển các chất qua màng tế bào

Các tế bào để thực hiện được chức năng của mình thì luôn cần trao đổi chất với môi trường bên ngoài. Chúng cần nhận O2 và các chất dinh dưỡng cũng như thải ra CO2 và các chất thải từ các chuyển hóa. Có 2 cơ chế vận chuyển các chất qua màng tế bào: vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động giúp tế bào trong việc này. Mời các em cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyên đề 3: Vận chuyển các chất qua màng tế bào Vậnchuyểncácchấtquamàngtế bào Cáctếbàođểthựchiệnđượcchứcnăngcủamìnhthìluôncầntraođổichấtvớimôitrườngbênngoài(củatếbào).ChúngcầnnhậnO2vàcácchấtdinhdưỡngcũngnhưthảiraCO2vàcácchấtthảitừcácchuyểnhóa.Có2cơchếvậnchuyểncácchấtquamàngtếbào:vậnchuyểnthụđộngvàvậnchuyểnchủđộnggiúptếbàotrongviệcnày.1.Vậnchuyểnthụđộng(khuếchtán) Vậnchuyểnthụđộnghaykhuếchtánlàphươngthứcvậnchuyểncácchấttheogradientnồngđộ,nghĩalàcácchấtđượcvậnchuyểntừnơicónồngđộcaođếnnơicónồngđộthấp.DovậykhôngcầnnănglượngATP. Khuếchtángồm2loại:khuếchtánđơngiảnvàkhuếchtánquakênhprotein. O2,CO2lànhữngchấttantronglipid,vìvậychúngcóthểkhuếchtántrựctiếpquamàngtếbào–gồmđaphầnlàphospholipid(miễnlàcósựchênhlệchvềnồngđộgiữatrongvàngoàitếbào).Đâylàsựkhuếchtánđơngiản Sựkhuếchtánđơngiảnnàydiễnraởcácphếnangcủaphổi.MaotĩnhmạchmangmáugiàuCO2đếncácphếnang,tạiđâydocósựchênhlệchvềnồngđộnênCO2khuếchtántừmáu→phếnang,CO2đượctốngrangoàithôngquađộngtácthởra.ĐồngthờinồngđộO2trongphếnangcaohơntrongmáu(nhờđộngtáchítvào)nênO2lạiđượckhuếchtántừphếnangvàomáu,máutrởnêngiàuO2sẽtrởvềtimđểtimbơmđikhắpcơthể. Cácchấtcònlại,muốnvàohayrakhỏitếbàothìđềucầnmộtkênhproteinđặchiệuởtrênmàngtếbào.VídụkênhNa+cóvaitròvậnchuyểnionNa+,kênhK+giúpvậnchuyểnionK+…nếukhôngcónhữngkênhproteinnàythìcáciontrênkhôngthểravàotếbàođược.Loạivậnchuyểnnàygọilàkhuếchtánquakênhprotein NồngđộNa+ngoàitếbàolà142mEq/L,nồngđộNa+bêntrongtếbàochỉlà10mEq/LnênNa+cóxuhướngkhuếchtántừngoàivàotrongtếbào.KênhNa+đảmnhiệmvaitrònày.Hìnhtrònđỏlà“cánhcổng”củakênh.KhicổngmởthìcácionNa+sẽđiquakênhđểvàobêntrongtếbào.KhicổngđóngthìcácionNa+sẽkhôngđiquađược.2Vậnchuyểnchủđộng Khôngphảilúcnàocácchấtcũngđượcvậnchuyểntheochiềucủagradientnồngđộ.Đôikhi,vìmộtlýdonàođó,chúngphảidichuyểnngượcchiềucủagradientnồngđộtừnơicónồngđộthấpđếnnơicónồngđộcao,đểthựchiệnđượcđiềunàymàngtếbàophảicónhững“máybơm”–bảnchấtlàcácproteinxuyênmàng–đểbơmcácionđivào,điratếbàongượcchiềugradientnồngđộ.ChúngtacùngxemcáchvậnhànhcủabơmNa+K+ATPaseđểhiểuhơnvềloạivậnchuyểnnày. NồngđộionNa+ởngoàitếbào(142mEq/L)caohơnbêntrong(10mEq/L).NgượclạinồngđộionK+ởtrongtếbào(140mEq/L)lạicaohơnbênngoài(4mEq/L).Trongtrườnghợpnàymáybơmsẽgiúpcáciondichuyểnngượcchiềugradientnồngđộ Bước1:3ionNa+bêntrongtếbàobámvàobơm Bước2:3ionNa+đóđượcbơmrangoàitếbào(đingượcchiều nồngđộcủaNa+),cầnnănglượngATP Bước3:2ionK+bênngoàibámvàobơm Bước4:2ionK+đóđượcbơmvàotrongtếbào(ngượcchiềunồng độcủaK+),cầnnănglượngATP BơmNa+K+ATPaseđóngvaitròquantrọngtrongviệchìnhthànhđiệnthếnghỉcủamàngtếbào(điệnthếnghỉlàgìchúngtasẽcùngthảoluậnởnhữngchươngsau)BơmH+K+ATPaseởdạdày Dạdàygồmnhiềutuyến,mỗituyếndạdàyđượccấuthànhtừnhiềuloạitếbào,trongđócómộtloạitếbàocótênlàtếbàothành(parietalcell),trênmàngcủanócóbơmH+K+ATPase,bơmionH+vàodịchvị(chứađầytronglòngtuyến)đểtạopH~1chodịchvịdạdày.Dịchvịcóvaitròtrongviệctiêuhóaprotein. Bơmvậnchuyểnchủđộngcòncóvaitròtrongviệchìnhthànhsựcocơgiúptavậnđộng,làmviệc;trongquátrìnhtáihấpthumộtsốchấtởthận;trongviệcvậnchuyểnđườngglucosevàotrongtếbào... Trongđiềutrị,bệnhnhânđượcdùngthuốc,cácphântửthuốcmuốnvàotếbàocũngnhờ2phươngthứcvậnchuyểnnhưtrên.Mọithắcmắc,gópývuilònggửivềgmail:Sharringkienthucy@gmail.comChúngtôixinchânthànhcảmơn ...