CHUYÊN ĐỀ ĐỊA LÍ 12: PHƯƠNG TIỆN VÀ THIẾT BỊ TRONG DẠY HỌC

3.1. Quan niệm: Biểu đồ là một hình vẽ cho phép mô tả một cách dễ dàng, trựcquan các số liệu thống kê phản ánh tiến trình của một hiện tượng, mối tương quanvề độ lớn của các đối tượng hoặc cơ cấu thành phần của một tổng thể,... của cácsự vật, hiện tượng và quá
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHUYÊN ĐỀ ĐỊA LÍ 12: PHƯƠNG TIỆN VÀ THIẾT BỊ TRONG DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ: PHƯƠNG TIỆN VÀ THIẾT BỊ TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 12 11/2009 B. MỘT SỐ PHƯƠNG TIỆN THIẾT BỊ TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 12 1. SÁCH GIÁO KHOA 2. BẢN ĐỒ GIÁO KHOA 3. BIỂU ĐỒ ĐỊA LÍ 4. PHIẾU HỌC TẬP 5. ỨNG DỤNG CÁC PHẦN MỀM TRONG VIỆC THIẾT KẾ BÀI GI ẢNGĐIỆN TỬ ĐỊA LÍ 12 1. SÁCH GIÁO KHOA 2. BẢN ĐỒ GIÁO KHOA 3. BIỂU ĐỒ ĐỊA LÍ3.1. Quan niệm: Biểu đồ là một hình vẽ cho phép mô tả một cách dễ dàng, trựcquan các số liệu thống kê phản ánh tiến trình của một hi ện t ượng, m ối t ương quanvề độ lớn của các đối tượng hoặc cơ cấu thành phần của một tổng th ể,... c ủa cácsự vật, hiện tượng và quá trình địa lí.3.2. Phân loại biểu đồ- Dựa vào bản chất của biểu đồ: + Biểu đồ cơ cấu: biểu đồ thể hiện cơ cấu lao động của một lãnh thổ... + Biểu đồ so sánh + Biểu đồ động thái: phản ánh quá trình phát triển và s ự biến thiên theo th ờigian của các đối tượng như: sự gia tăng dân số qua các th ời kì, s ự thay đ ổi c ủanhiệt độ và lượng mưa qua các tháng trong năm, sự thay đổi về diện tích, sảnlượng lúa qua các năm,... + Biểu đồ quy mô và cơ cấu: biểu đồ cơ cấu diện tích cây công nghiệp lâunăm ở Tây Nguyên qua 2 năm khác nhau,... + Biểu đồ cơ cấu và động thái: biểu đồ th ể hiện sự chuy ển dịch cơ c ấu theongành, biểu đồ cơ cấu xuất nhập khẩu,... (qua ít nhất 4 mốc thời gian).- Dựa vào hình thức thể hiện của biểu đồ: + Biểu đồ tròn. + Biểu đồ đường biểu diễn (đồ thị, biểu đồ hình đường). + Biểu đồ cột (cột đơn, cột nhóm, biểu đồ thanh ngang, tháp tuổi). + Biểu đồ miền (biểu đồ miền thể hiện số liệu tuy ệt đối, bi ểu đ ồ mi ền th ểhiện số liệu tương đối). + Biểu đồ kết hợp giữa cột và đường.3.3. Quy trình thành lập biểu đồ (vẽ biểu đồ) a) Bước1:Xácđịnhnộidungmàbiểuđồphảithểhiện: + Tiến trình phát triển của một hiện tượng hay một số hiện tượng đ ịa lí (giatăng dân số, sự thay đổi diện tích và sản lượng lương thực của một lãnh th ổ ho ặcBùi Văn Tiến Page 1 CHUYÊN ĐỀ: PHƯƠNG TIỆN VÀ THIẾT BỊ TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 12 11/2009tốc độ gia tăng của một số sản phẩm công nghiệp qua các năm, t ốc độ tăng tr ưởngvề khối lượng hàng hóa của các ngành vận tải qua các giai đoạn,...). + Sự tương quan và so sánh quy mô giữa các đại lượng (di ện tích và s ảnlượng lúa giữa các vùng, sản lượng lương thực và mức bình quân lương thực theođầu người ở hai đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long,...). + Cơ cấu của một tổng thể: cơ cấu các ngành trong GDP, cơ c ấu dân s ố theođộ tuổi,... + Cả về tiến trình và tương quan về đại lượng qua các năm: Diện tích gieotrồng và sản lượng cà phê qua các năm của nước ta,... + Cả về mối tương quan, cơ cấu và tiến trình của đối tượng: Cơ cấu xuấtnhập khẩu của nước ta qua các năm,... Cơ sở để xác định nội dung biểu đồ cần thể hiện chính là lời dẫn hay yêucầu của bài tập, bài thực hành: Vẽ biểu đồ thể hiện... b)Bước2:Xácđịnhloạibiểuđồcầnvẽ . Đây là bước rất quan trọng vì nếuxác định sai loại biểu đồ cần vẽ sẽ kéo theo việc vẽ bi ểu đ ồ sai yêu c ầu, vi ệcnhận xét sẽ khó có thể hoàn thiện. Muốn lựa chọn được loại bi ểu đ ồ thích h ợpnhất so với yêu cầu của đề bài cần căn cứ vào một số cơ sở sau: +Khảnăngthểhiệncủatừngloạibiểuđồ: Thực tế trên báo chí hay các tàiliệu tham khảo có nhiều loại biểu đồ khác nhau nhưng trong ch ương trình Đ ịa líphổ thông cũng như các đề thi trong các kì thi tốt nghiệp, thi cao đẳng, đại h ọc vàthi học sinh giỏi các cấp thường yêu cầu HS vẽ một trong s ố các lo ại bi ểu đ ồ sau:hình cột, hình tròn, hình đường (đồ thị), hình miền (hoặc diện), biểu đồ kết hợp cộtvà đường. Mỗi loại biểu đồ dùng để thể hiện một hoặc nhiều mục đích khác nhau: • Biểu đồ hình cột - Biểu đồ cột đơn: thể hiện rõ qui mô và động thái phát triển của một đốitượng địa lí. - Biểu đồ cột ghép (cột nhóm) có cùng đơn vị tính: thể hiện rõ sự so sánh quimô và động thái phát triển của các đối tượng địa lí. - Biểu đồ cột ghép (cột nhóm) có các đơn vị tính khác nhau: thể hiện rõ sự sosánh qui mô và động thái phát triển của các đối tượng địa lí. - Biểu đồ cột chồng vẽ theo số liệu tuyệt đối: thể hiện rõ nhất sự so sánhqui mô của các đối tượng địa lí. - Biểu đồ cột chồng vẽ theo số liệu tương đối: thể hiện rõ nhất cơ cấuthành phần của một tổng thể. - Biểu đồ thanh ngang: dạng đặc biệt của biểu đồ cột, không thể hiện chocác đối tượng theo thời gian. Tóm lại, biểu đồ cột thường dùng để thể hiện động thái phát triển của đốitượng, so sánh tương quan độ lớn (quy mô) giữa các đối tượng hoặc thể hiện cơcấu thành phần của một tổng thể. Tuy nhiên, loại biểu đồ này thích h ợp nh ất trongviệc thể hiện sự so sánh tương quan về độ lớn giữa các đối tượng và ...