Chuyển giá tại các công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài khi Việt Nam tham gia TPP: Thực trạng và giải pháp

Bài viết phản ánh thực trạng chuyển giá tại các công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam, đồng thời đưa ra một số đề xuất khuyến nghị nhằm kiểm soát gian lận chuyển giá tại Việt Nam. Việc ký kết Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã tạo điều kiện thuận lợi cho Việt nam tham gia một cách sâu rộng hơn vào nền kinh tế thế giới, đồng thời mở ra cơ hội thu hút nguồn vốn đầu tư khổng lồ từ các nước tham gia ký kết TPP. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyển giá tại các công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài khi Việt Nam tham gia TPP: Thực trạng và giải pháp CHUYỂN GIÁ TẠI CÁC CÔNG TY CÓ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI KHI VIỆT NAM THAM GIA TPP: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP FDI COMPANIES’TRANSFER PRICING WHEN VIETNAM JOINS THE TPP: PRACTICES AND SOLUTIONS TS. Tạ Quang Bình Trường Đại học Thương mại Tóm tắt Việc ký kết Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã tạo điều kiện thuận lợi cho Việt nam tham gia một cách sâu rộng hơn vào nền kinh tế thế giới, đồng thời mở ra cơ hội thu hút nguồn vốn đầu tư khổng lồ từ các nước tham gia ký kết TPP. Các chính sách ưu đãi, hỗ trợ trong thời gian qua dành cho các nhà đầu tư, đặc biệt là những ưu đãi về thuế đã tạo cơ hội cho những công ty có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) hình thành nên các thủ thuật tính giá hàng hóa chuyển giao nội bộ theo hướng có lợi cho công ty mình. Hoạt động chuyển giá không còn mới tại Việt Nam nhưng luôn là vấn đề nóng thu hút sự quan tâm của dư luận và cơ quan quản lý. Bài viết phản ánh thực trạng chuyển giá tại các công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam, đồng thời đưa ra một số đề xuất khuyến nghị nhằm kiểm soát gian lận chuyển giá tại Việt Nam. Từ khóa: chuyển giá, TPP, công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, Việt Nam Abstract Signing of the Agreement on the Trans-Pacific partnership (TPP) has created favorable conditions for Vietnam to participate further in the world’s economy, in addition opening up opportunities to attract huge investments from the countries which signthe TPP. The preferential policies for investors recent years, particularly tax incentives have created opportunities for FDI companies forming the tricks of internal transfer pricing in favor of their firms. The research reflects real situation in the FDI companies’ transfer pricing in Vietnam, and also offers several recommendations to control transfer pricing. Key words: transfer pricing, the TPP, FDI companies 289 Đặt vấn đề Sự hội nhập kinh tế quốc tế là nhu cầu tất yếu của tất cả các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Việc tham gia ký kết Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào cuối năm 2015đã mở ra cơ hội tham gia vào thị trường quốc tế ở mức độ sâu hơn, rộng hơn cho Việt Nam. Việt Nam trở thành một trong những quốc gia được hưởng lợi nhiều nhất từ dòng vốn đầu tư của các nước thành viên tham gia TPP có trình độ phát triển cao, có thể mang lại những lợi ích lan tỏa đáng kể về công nghệ và kỹ năng quản lý, hay các lĩnh vực dịch vụ với giá trị gia tăng nổi bật. Mức tăng đầu tư sẽ giúp thúc đẩy sự hình thành vốn cố định và tạo cơ hội cho Việt Nam lợi thế cạnh tranh vượt trội về thu hút vốn đầu tư từ các nước khác, do các nước cạnh tranh với Việt Nam như Trung Quốc, Philippines, Indonesia, Thái Lan, Myanmar... đều chưa được tham gia TPP. Đối với Việt Nam, các chính sách ưu đãi, hỗ trợ trong thời gian qua dành cho các nhà đầu tư, đặc biệt là những ưu đãi về thuế đã thúc đẩy hay tạo cơ hội cho những công ty có vốn đầu tư nước ngoài(FDI) hình thành nên các thủ thuật tính giá các hàng hóa chuyển giao nội bộ theo hướng có lợi cho công ty mình. Những gian lận này ngày càng được đa dạng hóa và trở nên tinh vi hơn đồng thời cũng đang ngày càng được sử dụng phổ biến trong nhiều giao dịch giữa các chủ thể liên kết. Báo cáo của Thanh tra Tổng cục Thuế vào cuối năm 2015 cho thấy nạn chuyển giá và trốn thuế đối với doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã trở thành vấn đề rất nghiêm trọng và bức thiết, vàhầu như không một doanh nghiệp FDI nào khi bị kiểm tra mà không vi phạm về khai lỗ, trốn thuế. Theo báo cáo của Tổng cục Thuế, trong năm 2015, ngành thuế đã tập trung trong việc chống chuyển giá, mà trọng tâm là chống chuyển giá đối với doanh nghiệp FDI có giao dịch liên kết, liên tục khai lỗ nhưng vẫn đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh. Kết quả thanh tra, kiểm tra tại 2.210 doanh nghiệp ngành thuế đã truy thu, truy hoàn, phạt 988,1 tỉ đồng (tăng 32,3% so với năm 2014), giảm khấu trừ 136,95 tỉ đồng. Ngoài ra, thanh tra thuế đã buộc doanh nghiệp phải giảm lỗ lên tới hơn 4.192 tỉ đồng. Theo cơ quan này, số tiền truy thu chủ yếu tập trung ở khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI (chiếm 40% tổng số thu), với tỷ lệ số thu bình quân trên một doanh nghiệp của khu vực này là 1,73 tỉ đồng. Đây thật ra là một con số không đáng kể, tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ số lượng doanh nghiệp được cho là có vi phạm. Cụ thể, theo báo cáo của 63 cục thuế, hơn 100 chi cục thuế trên cả nước, kết quả thanh tra tại 870 doanh nghiệp FDI thì có tới 720 doanh nghiệp vi phạm.Có một số địa phương khi đi kiểm tra, tỷ lệ vi phạm lên đến 100% như Cục thuế Quảng Ngãi khi thanh tra 27 doanh nghiệp thì tất cả đều vi phạm; hoặc tại Bắc Giang thanh tra 14 doanh nghiệp thì cả 14 đều vi phạm. Tỷ lệ này diễn ra tương tự tại các Cục thuế của tỉnh Hòa Bình (16/16), Gia Lai (15/15), Bắc Kạn (6/6), Bạc Liêu (4/4), Bình Phước (4/4), Đắk Nông (7/7), Kon Tum (4/4), Phú Thọ (2/2), An Giang (7/7)… Tại Hà Nội khi thanh tra 332 doanh nghiệp thì phát hiện có 326 doanh nghiệp vi phạm, số tiền giảm lỗ hơn 1.500 tỉ đồng, truy thu, phạt, truy hoàn gần 498 tỉ đồng. Tương tự, TPHCM thanh tra 193 doanh nghiệp thì có tới 164 doanh nghiệp vi phạm, giảm lỗ hơn 870 tỉ đồng và truy thu, phạt gần 173 tỉ đồng. Trước đó, theo kết quả khảo sát và phân tích về hoạt động chuyển giá của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam năm 2013, nhóm nghiên cứu của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) cũng cho thấy, khoảng 20% doanh nghiệp FDI thực hiện việc chuyển lợi nhuận nhằm giảm gánh nặng thuế. Kết quả này dựa trên cơ sở khảo sát thu thập ý kiến của 1.609 doanh nghiệp FDI đến từ 49 ...