Những bào thơ xuân của Bác Hồ 40 năm về trước
T.s. Chu Đức Tính Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh Thơ Xuân là một phần "đặc biệt” trong thơ của Bác Hồ. Đặc biệt bởi lời thơ ngắn gọn, ngôn từ và cách diễn đạt dễ hiểu như lời Người tâm sự, đó là: Mấy lời thân ái nôm na, Vừa là kêu gọi, vừa là mừng xuân. Đặc biệt bởi lối viết nôm na, kêu gọi ấy, trong mỗi câu, mỗi bài đều chan chứa ý thơ, tràn đầy sắc xuân, vừa độc đáo, hào hùng, vừa ấm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHUYỆN VỀ BÁC HỒ - Những bào thơ xuân của Bác Hồ 40 năm về trước
Những bào thơ xuân của Bác Hồ 40 năm
về trước
T.s. Chu Đức Tính
Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh
Thơ Xuân là một phần đặc biệt” trong thơ của Bác Hồ. Đặc biệt bởi lời thơ
ngắn gọn, ngôn từ và cách diễn đạt dễ hiểu như lời Người tâm sự, đó là: Mấy lời
thân ái nôm na, Vừa là kêu gọi, vừa là mừng xuân. Đặc biệt bởi lối viết nôm na,
kêu gọi ấy, trong mỗi câu, mỗi bài đều chan chứa ý thơ, tràn đầy sắc xuân, vừa độc
đáo, hào hùng, vừa ấm áp thương yêu. Hơn thế, đó không chỉ vì thơ, vì Tết, vì
xuân, mà là truyền thống của dân tộc, là tình cảm, là tấm lòng, là món quà đầu
năm mới Người gửi tặng đồng bào và chiến sĩ cả nước, là những định hướng chiến
lược, là những lời đúc kết, đánh giá những thắng lợi trong năm qua và đề ra
phương hướng nhiệm vụ của năm tới, là những lời động viên, cổ vũ toàn dân tộc
cùng nhau đoàn kết một lòng, vững bước tiến lên trong đấu tranh cách mạng, trong
lao động và sáng tạo để xây dựng quê hương, đất nước...
Xuân này, chúng ta kỷ niệm bốn mươi xuân - Xuân Bác Hồ viết nhiều thơ xuân
nhất (1968 -2008). Điều đặc biệt là chùm thơ xuân ngày ấy (gồm 6 bài) được viết
ở những thời khắc khác nhau, với những nội dung và cách biểu đạt khác nhau,
nhưng tất cả đều khởi nguồn từ niềm tin và niềm vui chiến thắng của cuộc Tổng
tiến công và nổi dậy Xuân Mậu thân 1968. Có thể nói, đây là một trong những thời
điểm đặc biệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta, thời
điểm mà sự vươn lên của mỗi con người, mỗi chiến công, mỗi khoảng đất của Tổ
quốc, mỗi bước đi của thời gian đang dần trở thành lịch sử, thành hùng văn về chủ
nghĩa anh hùng cách mạng của dân tộc Việt Nam.
Tháng 12-1967, Hội nghị Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá
III họp dưới sự chủ toạ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trên cơ sở phân tích tình hình
trong nước và thế giới, đã quyết định mở đợt Tổng tiến công và nổi dây Tết Mậu
Thân (1968).
Tinh thần và quyết tâm của Bộ Chính trị chuyển cuộc chiến tranh cách mạng
của nhân dân ta ở miền Nam sang một thời kỳ mới, thời kỳ tiến công và nổi dậy
giành thắng lợi quyết định được Chủ tịch Hồ Chí Minh truyền tới đồng bào và
chiến sĩ cả nước qua thư Chúc mừng năm mới, ngày 1 thăng 1 năm 1968. Sau khi
điểm lại những thắng lợi của quân và dân ta ở cả hai miền Nam - Bắc trong năm
1967, Người chỉ rõ Sang năm nay, bọn Mỹ xâm lược ngày càng bị động, càng
lúng túng, quân và dân ta thừa thắng xông lên, nhất định giành được nhiều thắng
lơi to lớn hơn nữa”. Cuối thư, Người chúc đồng bào và chiến sĩ cả nước bằng bằng
những vần thơ xuân quen thuộc:
Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua,
Thắng trận tin vui khắp nước nhà.
Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ,
Tiến lên!
Toàn thắng ắt về ta!
Thật tài tình! Chỉ với một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt, vừa ngắn gọn, dễ hiểu,
Bác Hồ đã cho chúng ta cả một bài ca chiến thắng, một dự đoán thiên tài về sự tất
thắng của quân và dân ta trong trận đánh lịch sử mừng xuân này. Điệp khúc “thắng
trận”, “toàn thắng vừa động viên khích lệ, vừa thôi thúc lòng người, dục giã mỗi
bước chúng ta đi. Ở câu cuối, sự đột ngột ngắt câu, chuyển dòng, lời thơ như một
mệnh lệnh để cả dân tộc muôn người như một, cùng hăng hái tiến lên, quyết tâm
đánh thắng giặc Mỹ xâm lược... Vâng lời Bác, toàn dân ta đã cùng lên đường ra
trận, quyết chiến đấu và chiến thắng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã theo dõi sát và động viên kịp thời từng chiến công
của quân và dân ta trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy giữa mùa xuân ấy. Đặc
biệt ở Huế, ngay từ đêm 31-1-1968, quân và dân ta đã anh dũng chiến đấu, đồng
loạt tiến công vào 40 mục tiêu địch trong nội và ngoại thành phố Huế, thành lập
chính quyền cách mạng ở nhiều nơi... Ngay trong những ngày sôi động ấy, Người
đã gửi thư khen thành tích chiến đấu của quân và dân Huế đánh giỏi, công tác giỏi,
thu được nhiều thắng lợi. Khi được tin, tiểu đội nữ du kích thôn Vân Thê, xã
Thanh Thuỷ, huyện Hương Thuỷ - trong Tổng tiến công Xuân Mậu Thân được
giao nhiệm vụ bảo vệ Sở chỉ huy cánh Nam, tham gia chuyển thương binh và tiếp
đạn - khi địch chuyển sang phản kích giải vây Huế, đã xin được trang bị vũ khí,
tiếp tục chiến đấu và đã chiến đấu vô cùng anh dũng cảm, đẩy lui nhiều đợt phản
kích của địch, Bác Hồ đã gửi thư khen và tặng 11cô gái sông Hương bài thơ:
Dõng dạc tay cầm khẩu súng trường,
Khôn ngoan dàn trận khắp trong phường.
Bác khen các cháu dân quân gái,
Đánh giặc Hoa Kỳ phải nát xương.
Chiến công nối tiếp chiến công. Tin thắng trận từ khắp các chiến trường miền
Nam dồn dập báo về chính là những bông hoa thơm dâng Bác, làm xúc động lòng
Người. Và, giữa mùa xuân chiến thắng ấy, Người đã mượn cái cớ đã lâu không
làm thơ, đọc cho đồng chí thư ký chép bài thơ Không đề” với vần thắng bất ngờ
và thú vị, gửi một đồng chí Uỷ viên Trung ương Đảng:
Đã lâu chưa làm bài thơ nào,
Đến nay thử làm xem ra sao.
Lục mãi giấy tờ vẫn chưa thấy,
Bỗng nghe vần thắng vút lên cao.
Bài thơ đã nhanh chóng lan xa và làm xúc ...