Con người văn hóa trong tư tưởng của một số danh nhân dân tộc -1

So với một số nước có nền văn minh phát triển sớm như Trung Quốc, Ấn Độ và một số nước Tây Âu thì Việt Nam không có những học thuyết tư tưởng lớn có vai tròchi phối sự phát triển xã hội như Nho gia, Đạo gia...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Con người văn hóa trong tư tưởng của một số danh nhân dân tộc -1 Con người văn hóatrong tư tưởng của một số danh nhân dân tộc -1 Phần 1 So với một số nước có nền văn minh phát triển sớm như Trung Quốc, Ấn Độ vàmột số nước Tây Âu thì Việt Nam không có những học thuyết tư tưởng lớn có vai tròchi phối sự phát triển xã hội như Nho gia, Đạo gia... Tuy nhiên, dân tộc Việt Namcũng có những nhà tư tưởng tiêu biểu của mình. Tư tưởng của họ tuy chưa đượctrình bày một cách hệ thống như những học thuyết lớn nhưng lại chứa đựng không ítnhững giá trị sâu sắc. Những giá trị đó không những đã là cơ sở cho tư duy dân tộctrong một thời gian dài mà còn có giá trị tích cực nhất định trong thời đại ngày nay.Tiêu biểu phải kể đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Trường Tộ ... Cácông sống trong những giai đoạn lịch sử khác nhau vì thế có những quan điểm khácnhau rất cơ bản nhưng có một điểm chung, các ông đều là những người đại biểu chotrí tuệ và tinh thần Việt Nam trong thời đại của mình. Nguyễn Trãi, hiệu Ức Trai, sinh năm 1380, là con trai của một đại quan triều Hồ, cháu ngoại của quan Tư đồ Trần Nguyên Đán. Năm 20 tuổi ông thi đậu Thái học sinh (Tiến sĩ) triều Hồ, được sung chức Ngự sử đài chánh chưởng. Khi quân Minh xâm lược nước ta, ông đã tham gia phong trào Lam Sơn, phò giúp Lê Lợi đánh đuổi giặc Minh, giành lại độc lập cho đất nước. Trong thời gian kháng Minh, ông là quân sư của Lê Lợi. Trong thời kỳ đầu của triều Lê,ông giữ chức Nhập nội hành khiển, kiêm Thượng thư bộ Lại và chức Giám nghị Đạiphu, kiêm Tri tam quán sự, chức Hàn lâm viện thừa chỉ kiêm Quốc tử giám. Chính hoàncảnh lịch sử, hoạt động thực tiễn, thiên tài trí tuệ và nhân cách vĩ đại của ông đã làm chotư tưởng của ông có nhiều giá trị không chỉ đối với đương thời mà còn có ý nghĩa mãi vềsau. Sách lịch sử tư tưởng Việt Namviết: Tên tuổi của ông sáng chói trên cuốn sử vàngcủa dân tộc. Có được vị trí đó, không những do cuộc đời, đức độ và ý thức vì dân, vìnước của ông, mà quan trọng hơn là do tư tưởng của ông đã đạt tới tầm cao của thời đại,ông đã khái quát được những vấn đề có tính quy luật của công cuộc cứu nước và dựngnước, chỉ ra được tầm quan trọng của nhận thức lý luận trong hoạt động thực tiễn, từ đónâng tư duy của dân tộc lên một trình độ mới. Con người và văn hoá không tách rời nhau Nguyễn Trãi không bàn đến nguồn gốc con người, mối quan hệ giữa con ngườivới tự nhiên mà chủ yếu bàn đến con người với các mối quan hệ xã hội trên lập trườngNho gia phong kiến. Chính vì thế, con người trong tư tưởng của ông là con người vănhoá, thiên về các giá trị văn hoá tinh thần, lấy đạo đức nhân nghĩa làm nền tảng, đó làcon người thuộc tầng lớp trên, nắm quyền cai trị xã hội. Nói cách khác, con người trongtư tưởng Nguyễn Trãi là con người thuộc giai cấp phong kiến thống trị. Vì vậy, trong đótất yếu có những yếu tố giá trị nhân văn, đồng thời cũng có những yếu tố mang tính hạnchế lịch sử giai cấp. Từ các di sản của Nguyễn Trãi có thể thấy nhân nghĩa là khái niệm được ông trântrọng nhất, bàn tới nhiều nhất. Đó là cơ sở cho niềm tin, ý nghĩa cuộc sống, là nguồn gốccủa sức mạnh chính nghĩa. Theo ông, người cầm quyền, kẻ làm tướng mưu tính việc lớn,gánh trọng trách trước dân phải xuất phát từ nhân nghĩa mà xác định chủ trương đườnglối và hành động cho phù hợp. Chỉ có như vậy mới có thể thành công, mang lại hạnhphúc cho dân, tránh tai họa bị thất bại hay huỷ diệt. Tư tưởng nhân nghĩa của ông thểhiện tập trung trong các tác phẩm ông viết trong thời kỳ kháng chiến chống Minh. Điểm nổi bật trong tư tưởng nhân chính của Nguyễn Trãi thời kỳ này là phải cứudân. Nguyễn Trãi đã khéo sử dụng những luận điểm trong hệ tư tưởng của bọn xâm lượcđể chỉ ra sai lầm của chúng và cảm hoá chúng. Trong Đại cáo bình Ngô ông viết: Việcnhân nghĩa cốt ở yên dân. Trong thư trả lời Phương Chính, Nguyễn Trãi viết: Đạo làmtướng, lấy nhân nghĩa làm gốc, trí dũng làm của. Phàm mưu việc lớn phải lấy nhânnghĩa làm gốc, công to phải lấy nhân nghĩa làm đầu”, Đem quân nhân nghĩa đi đánhgiặc cốt ở yên dân. Ông căm giận quân giặc vì chúng “thui dân đen trên ngọn lửa hungtàn, hầm con đỏ dưới hố tai ương. Nhưng khi kẻ địch đã ở bước đường cùng, đã đầuhàng thì ông lại không giết chúng để hả giận mà còn tạo điều kiện để chúng được rút vềnước một cách dễ dàng. Bởi lẽ, trả thù báo oán là lẽ thường tình của mọi người, màkhông thích giết người là bản tâm của người nhân. Cũng tương tự như vậy, đối với kẻlầm đường, lạc lối theo giặc hoặc phạm tội, ông vẫn chủ trương khoan hồng để cứu vớt. Thái bình lập lại, tư tưởng nhân chính được Nguyễn Trãi sử dụng tập trung vàoviệc giáo dục tầng lớp quan lại vừa bước ra khỏi chiến tranh. Ông cho rằng trách nhiệmcủa nhà cầm quyển là phải nuôi dân, chăn d ...