Côn trùng rừng - Chương 1

Mục đích: - Giúp cho sinh viên nắm vững các đặc điểm hình thái: Cấu tạo, vị trí, chức năng của các bộ phận bên ngoài cơ thể côn trùng. Mục tiêu: Sau khi học xong chương này sinh viên: - Trình bày, chỉ ra được đặc điểm cấu tạo, vị trí, chức năng các bộ phận bên ngoài của cơ thể côn trùng: Đầu:...; Ngực...; Bụng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Côn trùng rừng - Chương 1 CHƯƠNG I - ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI CÔN TRÙNG Mục đích:• - Giúp cho sinh viên nắm vững các đặc điểm hình thái: Cấu tạo, vị trí, chức năng của các bộ phận bên ngoài cơ thể côn trùng. Mục tiêu: Sau khi học xong chương này sinh viên: - Trình bày, chỉ ra được đặc điểm cấu tạo, vị trí, chức năng các bộ phận bên ngoài của cơ thể côn trùng: Đầu:...; Ngực...; Bụng...1 – Vị trí của lớp CT trong giới động vật. Trong giới ĐV lớp CT thuộc ngành chân đốt (Arthropoda). Những ĐV thuộc ngành chân đốt là những ĐV không xương sống, thân thể chia là m n h iề u đ ố t. . . . Toàn thân được bao bọc một lớp vỏ cứng – kin tin hoá và được coi như bộ xương ngoài (Exoskeleton). Do có lớp vỏ cứng nên muốn lớn lên chúng phải qua nhiều lần lột xác.2. Cấu tạo và sự biến đổi một số bộ phận trong cơ thể CT2.1. Đầu và các bộ phận của đầu2 . 1 . 1 . Đ ầ u ( C a p u t) Đầu là phần trước của cơ thể, giữ một chức năng quan trọng trong đời sống côn trùng, vì đầu có chứa não và các giác quan để xác định phương hướng hoạt động, đồng thời có miệng là công cụ để ăn. Về nguồn gốc đầu là do 5 -6 đốt phía trước cơ thể gộp lại mà thành song không còn đặc trưng chia đốt (Hình vẽ)* C á c b ộ p hậ n c ủa đ ầ ua , R â u đ ầ u ( A n te n n a e ) R â u đ ầ u ( A n te n n a e ) Côn trùng có một đôi râu đầu nằm ở các ổ chân râu, chia thành nhiều đốt và cử động được. Về cấu tạp cơ bản gồm: - Đốt sát với đầu là đốt chân râu (Fovea antennalis). - Đốt thứ hai là đốt thân râu (Pedicellus) thường chứa các cơ quan cảm giác gọi c h u n g là ( J o h n s to n ) - Các đốt còn lại là các đốt roi râu (Funiculus). Tuỳ theo từng loài côn trùng và điều kiện sống của nó mà râu đầu có hình dạng khác nhau Thường có các dạng chủ yếu sau:1- Râu hình sợi chỉ: 2- Râu hình lông cứng;3 - Râu hình chuỗi hạt; 4- Râu hình kiếm;5- Râu hình răng cưa; 6 - Râu hình dùi đực;7 - Râu hình răng lược; 8 - Râu hình lông chim; 9 - Râu hình đầu gối; 10 - Râu h ìn h lá lợ p ;11 - Râu có lông cứng.b ) M iệ n g ( M o u th ) Miệng là công cụ thu thập và sơ chế thức ăn. Do côn trùng ăn nhiều loài thức ăn khác nhau: ăn lá, gặm gỗ, hút mật hoa, chích hút nhựa cây… nên miệng của chúng có cấu tạo khác nhau. * M iệ n g g ặ m n h a iMiệng gặm nhai thấy ở các loài cào cào, châu chấu, dế và các loài thuộc bộ cánh cứng. Cấu tạo miệng gặm nhau gồm 5 bộ phận (H.1-4).- Môi trên: là một mảnh mỏng có t/d đỡ TA khỏi rơi ra phía trước Đôi hàm trên (Mandibulae) là các mảnh được kitin hoá rât cứng, phía ngoài c ó r ă n g c ắ t, tr o n g c ó r ă n g n h a i.- Chức năng: cắt và nghiền nát thức ăn. Đôi hàm dưới (Maxillae) gồm: đốt chân hàm, đốt thân hàm, lá hàm trong, lá hàm ngoài, râu hàm dưới có từ 1 - 5 đốt có chức năng vị giác. Môi dưới: là mảnh mỏng có t/d đỡ TA khỏi rơi ra phía sau Lưỡi: Là một khối thịt nằm ở chính giữa xoang miệng.- Miệng gặm hút, chích hút, hút* Miệng chích hút (H.1-5B) Miệng chích hút thấy ở các loài bọ xít, ve sầu và rệp...dùng để hút nhựa cây. + Về cấu tạo so với miệng gặm nhai nó biến đổi nhiều.- Môi trên là một mảnh nhỏ dài- Hai hàm trên và hai hàm dưới kéo dài thành 4 cái ngòi. Môi dưới kéo dài thành ống vòi, dùng để bao lấy 4 cái ngòi lúc không hút nhựa.- Khi hút nhựa cây 4 cái ngòi chập lại như cái kim chích vào vỏ cây, còn vòi để ở ngoài làm điểm tựa.* Miệng hút (H.1-5 CDE). Miệng hút thấy ở các loài bướm thuộc bộ cánh vảy, dùng để hút mật hoa và các chất dinh dưỡng khác. Về cấu tạo so với miệng gặm nhai cũng biến đổi nhiều.- Môi trên và hàm trên tiêu giảm. Môi dưới kém phát triển chỉ thấy râu môi dưới có 3 đốt chìa ra phía trước.- - Hai hàm dưới phát triển dài ra và dính vào nhau tạo thành ống hút. ống hút là do vô số các vòng xoắn cứng nối với nhau bằng các màng, phía trong có nhiều bắp thịt xiên khi không hút mật vòi được cuộn tròn hình xoắn ốc ở dưới đầuNgoài ra trong phân lớp CT chúng ta còn gặp cấc kiểu miệng: (H.1-5A)• Miệng gặm hút• M iệ n g liế m h ú t• M iệ n g c ắ t h ú tHình vẽ cấu tạo chung và sự biến đổi một số bộ phận CT 2.2. Ngực và các bộ phận của ngực* Ngực (Thorax)Ngực (Thorax) Ngực là phần thứ hai và được coi là trung tâm vận động của cơ thể CT vì ngực vì ngực có mang 3 đôi chân và 1 hoặc 2 đôi cánh để chạy, nhảy và bay. Ngực là do ba đốt thân tạo thành từ trước về sau có: đốt ngực trước, đốt ngực giữa và đốt ngực sau Mỗi đốt ngực do 4 mảnh tạo thành: mảnh phía trên là mảnh lưng, mảnh dưới là mảnh bụng và hai mảnh bên* Các bộ phận của ngực CT có ba đôi chân nằm ở ba mảnh bên của 3 đốt ngực: hai chân trước, hai chân giữa và hai chân sau. a, Chân (Pedes): gồm nhiều đốt - Đốt chậu (Co ...