CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI CỦA HỒ QUÝ LÝ _5

Phần I: TIỀN ĐỀ CỦA CUỘC CẢI CÁCH1. Sự khủng hoảng của triều đình nhà trần+ giai đoạn đầu nhà Trần, thể chế chính trị vững chắc là nhờ “vua tôi đồng lòng, anh em hòa mục”. Vua anh minh, cần mẫn, tôi tận tụy, liêm trung. Chính lệnh “lúc thường thì khoan sức cho dân’. Điều này đã tạo cho nhà Trần một sự hưng thịnh vào giai đoạn đầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI CỦA HỒ QUÝ LÝ _5CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI CỦA HỒ QUÝ LÝ Phần I: TIỀN ĐỀ CỦA CUỘC CẢI CÁCH1. Sự khủng hoảng của triều đình nhà trần+ giai đoạn đầu nhà Trần, thể chế chính trị vững chắc là nhờ “vua tôiđồng lòng, anh em hòa mục”. Vua anh minh, cần mẫn, tôi tận tụy,liêm trung. Chính lệnh “lúc thường thì khoan sức cho dân’. Điều nàyđã tạo cho nhà Trần một sự hưng thịnh vào giai đoạn đầu.+ Từ khi trần dụ tông lên ngôi:Đối với vua thì ăn chơi vô độ khiến triều đình bạc nhược.Vua Dụ Tôngsai đào hồ lớn ở vườn ngự, chất đá làm núi, bắt đào kênh thông vớisông lớn để lấy nước vào làm chổ vui chơi,… Trộm cướp không trừa ai,cướp bóc cả vua (ví dụ: năm 1366,vua Dụ Tông ngự thuyền nhỏ đếnchơi nhà Thúy úy Trần Ngô Lang ở hương Mễ Sở, đến canh ba mới về.Khi tới sông Chữ Gia, bị cướp mất ấn báu).Điều này đã làm xuất hiện hàng loạt tên nịnh thần và việc triều chínhbị lũng đoạn đã gây ra những biến cố lớn như: Chúa Chiêm là ChếBồng Nga đem dâng lên vua 10 mâm vàng. Tử Bình ỉm đi, cướp làmcủa mình, nói dối là Bồng Nga ngạo mạn vô lễ, nên đem quân đánh.Vua giận lắm. Quyết ý thân chinh. Phải chăng đây cũng là mộtnguyên nhân khiến quan hệ Việt - Chiêm càng xấu đi trong giai đoạncuối Trần. Đồng thời trong triều không có vua càng tạo cơ hội cho bọnnịnh thần lộng hành.Trước hoàn cảnh ấy những những hiền thần đã nhiều lần dâng sớ đểkhuyên vua có những sự điều chỉnh mà vua không chịu nghe như ChuVăn An khuyên Dụ Tông không nghe bèn dâng sớ xin chém bảy tênnịnh thần…Sớ dâng lên nhưng không dược trả lời nên ông đã trả ấn từquan về quê. Còn Trần Nguyên Đán thì lui về Côn Sơn trí sĩ để tránhmối họa sau này.Khủng hoảng cung trình cũng đã xẩy ra nghiêm trọng đến hai lần:Lần thứ nhất là khi Hiến từ Hoàng Thái Hậu đưa Dương Nhật Lễ, concủa người làm trò (tên là Dương Khương) lên ngôi. Nhật Lễ tiếm vị,rượu chè dâm dật, hàng ngày chỉ rong chơi, thích các trò hát xướng,muốn đổi lại họ dương. Nhà trần mất ngôi hơn một năm (từ tháng 6 –1369 đến tháng 10 – 1370). Đến tháng 10 – 1370, cuộc hội quân củahoàng gia có Nghệ Tông, Trần Nguyên Đán, Cung tuyên Vương Kínhcùng công chúa Ngọc Tha…tham gia, đã từ Đại Lại Thanh Hóa kéo vềThăng Long dành lại ngôi vua.Lần thứ hai là sau khi Duệ Tông đi đánh Chiêm Thành bị tử trận, ĐếHiện lên thay rồi bị phế (Phế Đế). Thuận Tông lên ngôi rồi bị giết.Thiếu Đế lên thay được hai năm, nhà Trần bị diệt. Ngôi vua về tay HồQuý Ly.+ Sự khủng hoảng kinh tế, văn hóa – xã hộiCuối nhà Trần bộc lộ những mâu thuẫn:Mâu thuẫn giữa yêu cầu tư hữu hóa ruộng đất đã được nhà nước Trầnthừa nhận từ đầu thế kỷ XIII (khi nhà Trần cho phép bán ruộng côngthành ruộng tư) với chế độ công hữu về đất đai vẫn được bảo tồnnghiêm ngặt. Điều này được thể hiện rõ ở việc bãi lệ “Sa châu tiệtcước” vào năm 1379.Mâu thuẫn giữa sự chiếm hữu lớn về đất đai và sức lao động nô lệ giađình (gia nô, nô tì của phong kiến) với sở hữu vừa và nhỏ của địa chủbình dân và địa chủ quan liêu mới phát triển. Chính điều này đã dẫnđến đòi hỏi là sức lao động cần được giải phóng để tạo ra những ngườilao động tự do. Nhưng hoàn cảnh cuối thời Trần đã không đáp ứngđược điều này.Bao trùm nhất là mâu thuẫn giữa kinh tế hàng hóa – tiền tệ đã pháttriển đến chừng mực nhất định trong thời thịnh Trần với kinh tế cònbảo lưu phương thức sản xuất châu Á có tính đặc thù Việt Nam là chếđộ nô lệ gia đình, chế độ điền trang thái ấp của quý tộc và việc bảotồn ruộng đất công hữu.Do vua ăn chơi, không quan tâm đến phát triển kinh tế. Đồng thời lạithu thuế nặng nề nhất là vào thời Phế Đế như vào năm 1378 đang cóviệc dùng binh nhưng kho tàng trống rỗng. Đỗ Tử Bình kiến nghị thumỗi hộ đinh nam 3 quan tiền. Vua đã nghe theo. Trước chỉ có thuếruộng nay có cả thuế đinh. Đièu này đã làm cho những người nôngdân đã khổ nay lại cành khổ hơn.Do đó đã diễn ra rất nhiều cuộc đấutrang của nông dân như khỡi nghĩa Ngô Bệ (khởi nghĩa tồn tại trong10 năm),+Khủng hoảng tư tưởng phong kiến:Tư tưởng phong kiến mang nặng tàn dư phương thức sản xuất châu Álấy phật giáo làm quốc giáo, từng phát huy tác dụng ỏe thời lý, thờithịnh trần nay không còn thích hợp với sự thay đổi của kinh tế - xãhội đang rơi vào khủng hoảng. chế độ phong kiến theo tống nho đanghình thành đã tấn công vào hệ tư tưởng phong kến quý tộc mà nghệtông đã ra sức bảo vệ.Nghệ tông còn phê phán bọn tống nho có xu hướng phong kiến quanliêu là “bọn học trò mặt trắng” : khoảng năm đại trị, bọn học trò mặttrắng được dùng, không hiểu ý nghĩa sâu xa của việc lập pháp, đemphép củ của tổ tông thay đổi theo tục phương bắc cả, như về y phục,âm nhạc,…Thật không kể xiết.Nhưng dầu nghệ tông có phê phán thì khổng giáo vẫn ngày càngđóngvai trò quốc giáo. Trong khi đó, phật giáo lại luôn bị các nhàkhoa bảng tống nho chỉ trích. Tiêu biểu là sự chỉ trích của trương hánsiêu và lê quát.Năm 1354, Trương Hán Siêu đã từng phê phán phật giáo đề cao nhogiáo: “chùa bỏ ooiflaij xây, đã chẳng phải ý muốn ...