CUNG TÊN

Cung tên là binh khí thập bát ban đứng hàng thứ nhất. Sách Thập bát ban võ nghệ ứng sự ghi: Đệ nhất cung tiễn, đệ nhị nổ, đệ tam thương, đệ tứ đao, đệ ngũ kiếm…Đường giong ruổi lưng đeo cung tiễn, Buổi tiễn đưa lòng bận thê noa, Bóng cờ tiếng trống xa xa, Sầu lên ngọn ải, oán ra cửa phòng… (Chinh phụ ngâm) —————Vòng trời đất dọc ngang, ngang dọc, Nợ tang bồng vay trả, trả vay, Chí làm trai Nam, Bắc, Đông, Tây, Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể… (Nguyễn Công Trứ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CUNG TÊN CUNG TÊNCung tên là binh khí thập bát ban đứng hàng thứ nhất. Sách Thập bát ban võ nghệứng sự ghi: Đệ nhất cung tiễn, đệ nhị nổ, đệ tam thương, đệ tứ đao, đệ ngũ kiếm… Đường giong ruổi lưng đeo cung tiễn, Buổi tiễn đưa lòng bận thê noa, Bóng cờ tiếng trống xa xa, Sầu lên ngọn ải, oán ra cửa phòng… (Chinh phụ ngâm) ————— Vòng trời đất dọc ngang, ngang dọc, Nợ tang bồng vay trả, trả vay, Chí làm trai Nam, Bắc, Đông, Tây, Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể… (Nguyễn Công Trứ – Chí làm trai)Cung tên là loại vũ khí tầm xa lâu đời và hiệu quả, khởi từ công cụ săn bắn mưusinh, bảo vệ mùa màng, nương rẫy, bảo vệ cộng đồng trong những cuộc tranh chấpgiữa các bộ lạc, thị tộc; sau trở thành vũ khí chiến đấu tự tồn và đáp ứng nhu cầuchiến tranh. Con người phát minh ra cung tên từ thời đồ đá và sử dụng trên khắpthế giới cho đến tận thế kỷ thứ 19 khi chúng bị thay thế bởi súng đạn. Cấu tạocung tên rất đơn giản, gồm cánh cung, dây cung và mũi tên. Ban đầu, cánh cungvà mũi tên được làm bằng các vật liệu như tre, gỗ…, dây cung được bện bằng da,gân thú, dây leo…Thời xưa việc cung tên là trọng, biểu thị chí nam nhi. Sách Điển cố văn học viết:“Tang bồng” vốn là cách nói tắt của “Tang hồ bồng thỉ”. “Tang” là dâu, “hồ” làcung, “tang hồ” là cung bằng gỗ cây dâu. “Bồng” là “cỏ bồng”, “thỉ” là “tên”,“bồng thỉ” là tên bằng cỏ bồng. Tang hồ bồng thỉ, nghĩa là cung làm bằng gỗ dâu,tên làm bằng cỏ bồng. Theo Kinh Lễ, khi nhà vua sanh hoàng tử, quan coi việc lấycây cung bằng gỗ dâu và 6 mũi tên bằng cỏ bồng, bắn ra bốn hướng Đông, Tây,Nam, Bắc rồi bắn lên trời một mũi, bắn xuống đất một mũi, ngụ ý nói rằng: ngườicon trai lớn lên có chí khí ở bốn phương, tung hoành ngang dọc trong Trời Đất.Cung ngắn xuất hiện từ thời cổ đại, cùng với lao và nỏ, là vũ khí tầm xa chínhđược sử dụng trong săn bắn và trên chiến trường. Tầm bắn cung ngắn chỉ đạtkhoảng 30 mét và dùng mũi tên ngắn, tiện lợi trong việc mang theo bên mình.Cung dài, còn gọi là cung lớn, cung chiến hay trường cung, xuất hiện vào thờiTrung cổ, có thể đưa tầm bắn của mũi tên mang đầu bọc thép đạt tới 90 mét. ỞChâu Âu, cung thường làm bằng một thanh gỗ duy nhất và có bề rộng chừng mộtsải tay, tức là gần bằng chiều cao của người bắn cung. Các loại cung Châu Á lạithường có 3 đoạn cong. Ở Nhật Bản, cung chiến thường làm bằng tre và gỗ kếthợp lại, dài hơn chiều cao người sử dụng. Ở Mông Cổ, cung làm bằng gỗ, sừng,gân, da. Đầu mũi tên có nhiều hình dáng khác nhau, thường được bịt thép, có thểcó ngạnh và tẩm thuốc độc.Có 3 loại tên khác nhau để săn bắn: Loại tên thường dùng để bắn chim, loại tên cólưỡi dùng để săn thú, loại tên có tẩm thuốc độc dùng để bắn thú dữ như cọp, gấu,voi, tê giác. Trong khi tại Châu Âu, một hiệp sĩ coi việc sử dụng cung tên khi lâmtrận là không xứng với tư cách của mình, thì ở Châu Á nhiều võ sĩ, tướng lĩnh lạilà các cung thủ cừ khôi.Người xưa phải cất công lên tận núi cao để chọn được những lõi cây chắc nhưngcó độ nhún thật dẻo, thật bền để làm thân cung, tìm những sợi dây rừng phải thậtbền, thật dẻo để làm dây. Mũi tên được vuốt trau chuốt tỉ mỉ bằng tre già nhọnhoắc đủ sức xuyên qua tấm ván mỏng và nếu tẩm thêm thuốc độc gia truyền ở đầutên thì khả năng sát thương rất cao.Chiến tranh thời cổ đại, trung đại, cận đại, trước khi vũ khí hiện đại xuất hiện thìcung tên là vũ khí cá nhân tầm xa chủ lực thường dùng. Muốn dùng cung tên hiệuquả phải trải qua luyện tập khá lâu mới có thể điều khiển mũi t ên đến nơi mongmuốn được. Ngày nay các bộ tộc ít người trên thế giới vẫn còn dùng cung tên làmphương tiện săn bắn mưu sinh và bảo vệ cộng đồng.Một số thế võ cổ truyền tượng hình cung tên: Tiền cung hậu tiễn; Nhứt tiễn xuyênhầu; Hồi mã giương cung; Thần cung xạ tiễn; Vương Tiễn khai cung; Thần cungxạ Hứa Điền …Các trường quân sự lớn của nhiều nước hiện đại ngày nay trên thế giới vẫn lấycung tên làm tiêu chí; ngày tốt nghiệp, sinh viên sĩ quan thủ khoa dùng cung tênbắn đi bốn hướng biểu thị chí tang bồng. ...