CUỘC KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG _2

V- CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG MÃ VIỆN NĂM 42.CN.Năm 41.CN, vua Hán Quang Vũ được tin triều đình Lĩnh Nam đã được xác lập, dơ Bà Trưng Trắc làm tôn quân, nên tức tốc hạ lệnh cho các quận, châu, huyện phía nam là Trường Sa, Hợp Phố và một số nơi thuộc Giao Chỉ sắp sẵn xe thuyền
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CUỘC KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG _2CUỘC KHỞI NGHĨAHAI BÀ TRƯNG V- CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG MÃ VIỆN NĂM 42.CN.Năm 41.CN, vua Hán Quang Vũ được tin triều đình Lĩnh Nam đã đượcxác lập, dơ Bà Trưng Trắc làm tôn quân, nên tức tốc hạ lệnh cho cácquận, châu, huyện phía nam là Trường Sa, Hợp Phố và một số nơithuộc Giao Chỉ sắp sẵn xe thuyền, sửa sang cầu đường, mở đườngthông các núi khe, chứa thóc lương để dự phòng cho cuộc xâm lăngsắp tới Ngay sau đó, Hán Quang Vũ lại sai Tô Định dẫn 5 vạn quân đitrước trở lại Giao Chỉ. Mã Viện vui mừng được Hán Vũ Đế cử làm PhụcBa tướng quân, cho tổng chỉ huy cùng với phó tướng là Phù Lạc HầuLưu Long, đốc xuất bọn Lâu thuyền tướng quân đem 30 vạn quân tiếnvào nước ta để đánh Trưng Vương.Quân Hán qua cửa ải Ngọc Quang1- Cuộc Chiến ở thành Lạng SơnĐược tin bái về, ở thành Hạ Lôi, Trưng Trắc cử trưng Nhị và hai đạitướng đem quân lên đánh chặn giặc, giết chết được Tô Định ngay từtrận đầu giao chiến. Thấy tình thế thất lợi, sau khi qua ải Ngọc Quan,Mã Viện và Lưu Long dẫn quân đến thành Lạng Sơn lập doanh luỹ cốthủ thanh thế rất to.Để chặn đánh quân địch từ ngoài biên ải, Trưng Trắc dẫn toàn bộ đạiquân lên thành Lạng Sơn cự chiến Mã Viện là viên tướng già (lúc nàyViện đã ngoài 70 tuổi) giảo quyệt, biết trưng Trắc đã đem hết quânđội lên đánh thành Lạng Sơn nên ra lệnh cho quân sĩ cố ý trì hoãn,kéo dài thời gian tiếp chiến, khiến đại quân của Hai Bà Trưng gặp bấtlợi. Mã Viện chơ Lưu Lang coi giữ 25 vạn quân ở lại cố thủ thành LạngSơn, cầm chân quân đội của Hai Bà Trưng dưới thành, bố phòng ởnhững nơi hiểm trọng, không chịu ra đánh. Đại quân của Hai Bà dovậy phải kìm lại vây thành.2- Âm mua của Mã ViệnTrong khi tình thế chiến trận kéo dài im ắng, thì Mã Viện dẫn 5 vạnquân bí mật xuất phát, không kể ngày đêm, cướp đường mà đi, cấptốc chỉ trong 5 ngày sau đã đến khu Thanh Trước, dựa vào địa hìnhnụ; mà đồn binh, tích trữ lương thảo. Rồi Mã Viện trước hết tấn côngkho quân lương ở Nội Phật dơ bà Thánh Mẫu Dưỡng quản lĩnh, đánhtan cơ sở hậu cần của quân đội Hai Bà. Sau đó Mã Viện tấn côngthành Cự Triền.Cự Triền là một thành lớn do Bà Trưng Nhị tổ chức xây đắp để phòngthủ ở mặt tây bắc cho đô thành Mê Linh. Ở mặt trận này tuy quân độicủa Bà Trưng đã tiến lên Lạng Sơn, nhưng do thành được xây đắpkiên cố nên Mã Viện không dễ dàng hạ nổi. Địa hình lại hoàn toàn bấtlợi cho quăn Hán, vì thành được xây đắp trên gò Dền giữa cánh đồngDền, bốn bề đồng không nước ngập, địa hình trở nên phức tạp. Để lấyđiểm tựa tập kết quân sĩ tấn công thành Dền, Mã Viện đã phải hấp tấpđưa vàơ địa thế sẵn có của một quả gò nhỏ, gọi là gò Viên (dân đãquen gọi là gò Vượn) thuộc cánh đồng Vượn) đắp trong một đêm phảixong.Một trận chiến quyết liệt đã diễn ra, cuối cùng thì thành Dền cũng bịhạ. Đình Cư An xã Tam Đồng, di tích thờ Bà Trưng Nhị có đôi câu đốiviết về sự kiện này. Như sau:Triền thuỷ ba bình phần tử y hi hàm thánh trạchViên thành nguyệt hiểu đống yểm ẩn ước hiện thần quangNghĩa là: Sóng nước quanh đồng triền (đồng Dền) đã yên, cây cốinghĩ rằng có công ơn của Thánh Trăng soi thành Vượn, bước tới gầngò đống như có như không, cũng bày ra biến hoá rõ ràng. Sau khi hạthành Cự Triền, Mã Viện không mấy khó khăn khi tiến về đánh thànhHạ Lôi, đào mộ cha mẹ Hai Bà, yết cung điện. Kinh đô Mê Linh phútchốc chìm trong máu lên. Sau đó, Mã Viện lại kéo quân lên thànhLạng Sơn, trong đánh ra, ngoài hợp chiến cùng tiến đánh Hai BàTrưng từ hai phía.3- Trận chiến ở Lãng BạcSau khi bị tổn thất ở thành Lạng Sơn, lại bị quân Hán bức bách ở mặttrận phía trước và phía sau, nên Bà Trưng rút quân trở về. Đội quânhai bên gặp nhau ở Lãng Bạc, địa điểm ở vùng 2 huyện Tiên Du- TừSơn, tỉnh Bắc Ninh.Một trận quyết chiến đã xảy ra. Sử Toàn thư chép: Vua thấy thếgiặc mạnh lắm, tự nghĩ quân mình ô hợp, sợ không chống nổi, lui vềgiữ Cấm Khê4- Công cuộc cố thủ cấm KhêSau khi rút khỏi mặt trận Lãng Bạc, Trong Vương biết là thành CựTriện và kinh đô Mê Linh đã bị thất thủ, Hai Bà tiến lên vùng Cấm Khêthủ hiểm, tính kế lâu dài. Cấm Khê (sử cũng chép là Kim Khê) là vùngđất ngập nước bên bờ sông Cà Lồ từ làng Gia Phúc (xã Xuân Đài), qualàng Cẩm La, Phúc Lộc, Đống Cao của xã Vân Đài, xã Tiên Đài củatổng Vân Đài huyện Yên Lạc, phủ Vĩnh Tường triều Nguyễn, đến xãCan Bi tổng Xuân Lãng huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Yên. Trong đó cáclàng Cẩm La, Phúc Lộc, Yên Nội, Đống Cao đời Lê trở về trước thuộcxã Vân Đài hoặc Quan Đài cùng với các xã Xuân Đài Tiên Đài là nơitập trung nhất về di tích thờ cúng Hai Bà Trưng.Ở cấm Khê, quân Hai Bà bị vây hãm mấy tháng liền. Phía trước khôngcòn đường tiếp lương, cỏ ngựa, phía sau không có quân cứu viện lạibiết thành trì lăng mộ ở nhà (Hạ Lôi) đã bị Mã Viện phá hết, nhưngkhông thể tự phá trận để thoát khỏi vòng vây. Biết rằng cơ nghiệp dochị em gây dựng bấy nay sẽ khống còn, Bà Trưng Trắc tự khẳng địnhvới mình rằng:Sinh ra làm người, thà làm quỷ nước Nam, há chau đã bị trói tay bắtsống, bị người Hán phương Bắc làm nhục?Thế là Bà chỉ huy toàn quân quyết đánh một trận, quân - thần - tướng- tá đều bị vây, bị giết ở Cấm Khê. Số còn lại trở về nơi doanh địa cũrồi lần lượt bị Mã Viện đánh bại. Thu thắp trong điền dã của chúng tôitrong khu vực xã Văn Tiến huyện Yên Lạc, thấy có như sau:- Gò Hang: Thống kê năm 1938 của xã Vân Đài thì trong làng có láiđống gọi là gò Hang, nhưng không biết dưới có hang không.Ngày nay gò Hang hiện còn, thuộc thôn Yên Nội. Diện tích khoảng 5-6sào Bắc Bộ, nhân dân ở đây gọi là gò Cánh Tiên. Hang có cửa vào xâycuốn vòm như hình chớp bia bằng gạch bìa, ở thành có vạch ô quảtrám. Cửa hang nổi lên trên mặt đất nay mới bị lấp. Chúng tôi nghĩrằng người xưa xây như một cái am rồi mới gánh đất đổ lên thànhvòm. Gò có hang ở dưới nên gọi Gò Hang. Vì vậy đất trên gò gồmnhiều loại, xồm xộp không hoàn thổ và cỏ không mọc được. Cũngchưa thấy khai thác trồng trọt. Nay mới lập 1 am nhỏ để mấy nhà bêncạnh gò thắp hươn ...