Đa dạng sinh học khu hệ thực vật phiêu sinh ở sông Hậu, khu vực cầu Cần Thơ từ năm 2009 đến 2010

Trong nội dung bài viết “Đa dạng sinh học thực vật phiêu sinh trên sông Hậu, khu vực cầu Cần Thơ từ năm 2009 đến 2010” đề cập đến thành phần loài, số lượng cũng như sự phân bố của khu hệ thực vật phiêu sinh trên sông Hậu, khu vực cầu Cần Thơ nhằm góp phần làm cơ sở khoa học cho công tác quản lý, bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học của thủy vực.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đa dạng sinh học khu hệ thực vật phiêu sinh ở sông Hậu, khu vực cầu Cần Thơ từ năm 2009 đến 2010HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4ĐA DẠNG SINH HỌC KHU HỆ THỰC VẬT PHIÊU SINH Ở SÔNG HẬU,KHU VỰC CẦU CẦN THƠ TỪ NĂM 2009 ĐẾN 2010HUỲNH VŨ NGỌC QUÝ, ĐỖ THỊ BÍCH LỘC, PHẠM THANH LƯUViện Sinh học Nhiệt đớiThực vật phiêu sinh hay còn gọi là tảo, là sinh vật sản xuất cơ sở đầu tiên trong hệ sinh tháithuỷ vực, là mắt xích mà nhờ đó năng lượng và vật chất của lưới thức ăn được hình thành, tíchluỹ và chuyển đổi. Tảo có mặt hầu như trong tất cả các thuỷ vực tự nhiên với nhiều chủng loại,từ dạng đơn bào Euglena, Closterium, Coscinodscus,… đến dạng tập đoàn dạng đámMicrocystis, Merismopedia,… dạng chuỗi Anabaena, Melosira, Skeletonema,… dạng sợiOscillatoria, Lyngbya,… Chúng sống trôi nổi hoặc bám vào các giá thể trong nước và rất nhạycảm với các yếu tố môi trường. Mật độ tế bào tảo phản ánh hàm lượng các chất dinh dưỡng nhưnitơ, phospho,… trong môi trường. Có tốc độ phân chia tế bào nhanh, chu trình vòng đ ời ngắn,công việc thu mẫu đơn giản. Do vậy, từ lâu tảo được sử dụng làm sinh vật chỉ thị cho chất lượngmôi trường và ngày càng được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới.Việc quan trắc khu hệ thực vật phiêu sinh trong các thuỷ vực đóng vai trò quan trọng. Vìvậy, trong nội dung bài viết “Đa dạng sinh học thực vật phiêu sinh trên sông Hậu, khu vực cầuCần Thơ từ năm 2009 đến 2010” chúng tôi đề cập đến thành phần loài, số lượng cũng như sựphân bố của khu hệ thực vật phiêu sinh trên sông Hậu, khu vực cầu Cần Thơ nhằm góp phầnlàm cơ sở khoa học cho công tác quản lý, bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học củathủy vực.I. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU1. Ngoài thực địaKhu vực khảo sát thực vật phiêu sinh được thu tại 8 điểm trên sông Hậu, khu vực cầu CầnThơ. Bao gồm mẫu định tính và mẫu định lượng.Bảng 1Ký hiệu và tọa độ thu mẫu trên sông HậuTT1.2.3.4.5.6.7.8.Ký hiệu mẫuCT-1CT-2CT-3CT-4CT-5CT-6CT-7CT-8Tọa độo10 03’55’’N10o00’33’’N10o03’55’’N10o01’59’’N10o01’14’’N10o02’25’’N10o01’30’’N09o59’56’’N105o48’13’’E105o49’14.0E105o46’55’’E105o47’54’’E105o48’34’’E105o48’23’’E105o48’58’’E105o49’45’’EMẫu định tính: Thực vật phiêu sinh được thu bằng lưới vớt thực vật phiêu sinh kiểu Judaydạng hình nón với kích thước mắt lưới là 25µm.Mẫu định lượng: Được thu theo phương pháp Sedgewick Rafter, thể tích mẫu được thungoài thực địa là 60lít, lọc qua lưới.Mẫu được thu với tần suất 2 lần/năm vào mùa khô (tháng 3) và mùa mưa (tháng 9) từ năm2009 đến 2010.832HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4Các mẫu thực vật phiêu sinh được cố định ngay tại hiện trường bằng dung dịch Formalinsao cho nồng độ Formalin cuối cùng trong mẫu khoảng 4%. Mẫu thu được đánh dấu, ghi chúgồm ngày giờ thu mẫu, ký hiệu và địa điểm thu mẫu trên nhãn. Ngoài ra, ghi chú thực địa gồmcác điều kiện địa hình, dòng chảy, sinh cảnh, các thông số cảm quan môi trường cũng được ghichép và mô t ả để cung cấp thêm những thông tin góp phần lý giải, làm sáng tỏ kết quả phân tích.2. Trong phòng thí nghiệmCác mẫu thực vật phiêu sinh được phân tích tại Phòng Công nghệ và Quản lý Môi trường Viện Sinh học Nhiệt đới, theo hai chỉ tiêu định tính và định lượng. Các trang thiết bị dùng chophân tích gồm: Kính hiển vi quang học, ống đong, pipet, buồng đếm Sedgewick Rafter, lamme,lammelle,… Định danh thực vật phiêu sinh bằng phương pháp hình thái so sánh với sự trợ giúpcủa các tài liệu phân loại của các tác giả trong và ngoài nước. Mẫu định lượng thực vật phiêusinh được phân tích theo các phương pháp buồng đếm Sedgewick Rafter. Đếm số lượng tế bàocủa từng loài có trong mẫu và quy ra số lượng tế bào trong 1lít.II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU1. Thành phần loàiKết quả phân tích thực vật phiêu sinh qua 4 đợt khảo sát từ năm 2009 và 2010 tại 8 điểmtrên sông Hậu, khu vực cầu Cần Thơ đã ghi nhận được tổng số 128 loài thuộc 67 chi, 43 họ, 24bộ, 6 ngành tảo. Trong đó, ngành tảo Silic có thành phần loài cao nhất, với 44 loài; kế tiếp là tảoLục có 43 loài; tảo Lam có 27 loài; tảo Mắt có 11 loài; tảo Giáp có 2 loài. Thấp nhất là tảo Vàngánh, chỉ có 1 loài.Bảng 2Cấu trúc thành phần loài thực vật phiêu sinh trên sông HậuTT1.2.3.4.5.6.Ngành tảoCyanophyta (tảo Lam)Chrysophyta (tảo Vàng ánh)Bacillariophyta (tảo Silic)Chlorophyta (tảo Lục)Euglenophyta (tảo Mắt)Dinophyta (tảo Giáp)TổngBộ311261124Họ9116141243Chi13119284267Loài2714443112128Hình 1: Cấu trúc thành phần loài thực vật phiêu sinh trên sông Hậu833HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4Đợt khảo sát tháng 3 năm 2009 ghi nhận được 65 loài thuộc 5 ngành tảo. Trong đó, ngànhtảo Silic có thành phần loài phong phú nhất với 31 loài; kế tiếp là tảo Lam có 17 loài; tảo Lục có13 loài. Các ngành ảt o Mắt và tảo Giáp có số loài thấp, dao động từ 1 – 3 loài. Đợt khảo sáttháng ...