Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh tổn thương trên phim Xquang quy ước và cắt lớp vi tính lồng ngực ở bệnh nhân giãn phế quản

Bài viết tiến hành nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, hình ảnh tổn thương trên phim cắt lớp vi tính ở bệnh nhân giãn phế quản; nhận xét mối liên quan giữa vị trí tổn thương, các thể giãn phế quản trên phim chụp cắt lớp vi tính ngực ở bệnh nhân giãn phế quản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh tổn thương trên phim Xquang quy ước và cắt lớp vi tính lồng ngực ở bệnh nhân giãn phế quản HỘI NGHỊ KHOA HỌC LAO VÀ BỆNH PHỔI LẦN THỨ XII ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, HÌNH ẢNH TỔN THƯƠNG TRÊN PHIM XQUANG QUY ƯỚC VÀ CẮT LỚP VI TÍNH LỒNG NGỰC Ở BỆNH NHÂN GIÃN PHẾ QUẢN BSCKI. Phạm Ngọc Thanh 1. ĐẶT VẤN ĐỀ - Giãn phế quản là bệnh hô hấp khá thường gặp. - Thế giới: tăng ở các nước kém phát triển. - Tỉ lệ tử vong không khác biệt đáng kể so với HPQ, COPD. - Chỉ định: lâm sàng, Xquang, chụp cắt lớp vi tính phân giải cao. Mục tiêu: 1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, hình ảnh tổn thương trên phim cắt lớp vi tính ở bệnh nhân giãn phế quản. 2. Nhận xét mối liên quan giữa vị trí tổn thương, các thể giãn phế quản trên phim chụp cắt lớp vi tính ngực ở bệnh nhân giãn phế quản. 2. TỔNG QUAN Định nghĩa: Sự giãn nở cục bộ, không thể phục hồi của cây phế quản. Thông thường thuật ngữ này chỉ được sử dụng để chỉ đến các đường hô hấp có chứa sụn lớn hơn 2-3 mm đường kính. Dịch tễ học: Mỹ: 4,2 - 272/100.000. New Zealand:16,7, Hong Kong:16,4/100.000. Nguyên nhân: Có nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng trong đó 40% các trường hợp nguyên nhân không thể xác định. + Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn, trực khuẩn, virus… + Trạng thái thiếu hụt miễn dịch: Bẩm sinh hoặc mắc phải. + Bất thường chức năng làm sạch bề mặt: Xơ hang, hội chứng móng tay, phù bạch huyết… + Tắc nghẽn phế quản: Hẹp phế quản bẩm sinh, u nội phế quản… + Các bất thường thành phế quản: Giãn khí - phế quản, hen… + Sự mất cân bằng proteinase – antiproteinase. + Các bệnh hệ thống: Viêm ruột, bệnh mạch máu… Lâm sàng: • Ho, khạc đờm nhiều. • Ho ra máu (50% số các trường hợp). • Đau ngực, khó thở. • Ngón tay dùi trống. • Ran ẩm, ran nổ. 220 CHÀO MỪNG KỶ NIỆM 65 NĂM THÀNH LẬP VÀ PHÁT TRIỂN BỆNH VIỆN 18/5/1955 - 18/5/2020 • Ran rít, ran ngáy. • Ran rít, ran ngáy. Phân loại: - Giãn phế quản hình ống (Cylindrical): tỷ lệ khoảng 47%, hình ảnh giãn phế quản đều, tạo hình ống, hai thành gần như song song, không giảm khẩu kính đầu xa. - Giãn phế quản hình tràng hạt (varicose): khoảng 10%, hình ảnh giãn phế quản các đoạn không đều, đoạn giãn xen lẫn đoạn chít hẹp do co thắt và sẹo. - Giãn phế quản dạng nang hay hình túi (cystic): khoảng 45%, hình ảnh phế quản tận cùng bằng các cấu trúc dạng nang, nhiều khi cho hình ảnh tổ ong, chùm nho. - Dạng hỗn hợp (24%). - Về mức độ nặng, xếp theo thứ tự tăng dần: giãn hình ống > tràng hạt > dạng nang. Cận lâm sàng: • XQuang phổi. • Chụp cây phế quản có bơm thuốc cản quang (kỹ thuật này không còn được sử dụng). • Chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao lớp mỏng. • Soi phế quản ống mềm. • Đo chức năng thông khí phổi. 3. CHẨN ĐOÁN XQUANG QUY ƯỚC GIÃN PHẾ QUẢN Chụp Xquang quy ước thấy bất thường ở 80% đến 90% bệnh nhân giãn phế quản, mặc dù các dấu hiệu bất thường là không đặc hiệu và chẩn đoán chỉ có thể được đề xuất ở khoảng 40% trong số đó: 3.1. Bình thường: đường kính phế quản bằng 0.6-1 đường kính mạch máu đi kèm => hình ảnh súng hai nòng. Khi phế quản giãn, đường kính lòng phế quản lớn hơn 1.5 lần lòng động mạch đi kèm. 3.2. Đường ray xe điện: là hình hai đường song song đại diện cho dày lên của thành phế quản là một dấu hiệu thường gặp ở giãn phế quản. 3.3. Trường hợp phế quản giãn trong lòng chứa đầy dịch do viêm nhiễm hoặc mức khí dịch: biểu hiện hình mờ, ít nhiều song song với nhau, bờ không đều, có thể chia nhánh hình chữ V, Y hay hình ngón tay đeo găng. 3.4. Những dấu hiệu Xquang ít đặc hiệu hơn thường thấy trong giãn phế quản bao gồm - Thiếu vắng các tiêu chí đánh giá mạch trong phổi bị ảnh hưởng,có lẽ là thứ thát do viêm hoặc xơ hóa vùng ngoại vi. - Tăng “dấu hiệu phổi” trong vùng phổi trung tâm. - Mất khối lượng phổi có ảnh hưởng đến phổi hoặc thùy phổi. - Giảm kích thước các mạch máu trong vùng phế quản phổi có khí. - Đông đặc vùng phổi bất thường. - Giãn nở bù của phổi bình thường. 221 HỘI NGHỊ KHOA HỌC LAO VÀ BỆNH PHỔI LẦN THỨ XII Kết luận: Nhận ra giãn phế quản trên phim ngực thẳng là khó khăn, trừ khi mức độ giãn là đáng kể hoặc có những bất thường đường viền rõ ràng (ví dụ: trong giãn phế quản hình chùy). 4. CHẨN ĐOÁN CẮT LỚP VI TÍNH GIÃN PHẾ QUẢN Cắt lớp lát mỏng là rất chính xác trong việc chẩn đoán giãn phế quản với độ nhạy và độ đặc hiệu 95%. - Những dấu hiệu đặc hiệu của giãn phế quản:  Tăng tỷ phế quản / mạch máu tùy hành (đường kính lòng khí quản/đường kính động mạch tùy hành ): + Ở các đối tượng bình thường: tỉ lệ trung bình từ 0,65 đến 0,7. + Giãn phế quản được xem là có mặt nếu tỷ lệ vượt quá 1.  Dấu hiệu “vòng nhẫn”: là sự kết ...