Đặc điểm nhận dạng các nhóm ấu trùng cercaria của sán lá (trematoda) và phân biệt cercaria của sán lá gan (Fasciola gigantica cobbold, 1885) trong ốc Lymnaea ở Việt Nam

Ấu trùng sán lá ở ốc chia thành các nhóm khác nhau với đặc điểm nhận dạng riêng. Bài viết Đặc điểm nhận dạng các nhóm ấu trùng cercaria của sán lá (trematoda) và phân biệt cercaria của sán lá gan (Fasciola gigantica cobbold, 1885) trong ốc Lymnaea ở Việt Nam này giới thiệu các nhóm ấu tùng sán lá ở ốc, đồng thời phân biệt ấu trùng sán lá gan lớn với ấu trùng các loài sán lá khác ở ốc Lymnaea.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm nhận dạng các nhóm ấu trùng cercaria của sán lá (trematoda) và phân biệt cercaria của sán lá gan (Fasciola gigantica cobbold, 1885) trong ốc Lymnaea ở Việt Nam27(3A): 31-36 T¹p chÝ Sinh häc 9-2005 §Æc ®iÓm nhËn d¹ng c¸c nhãm Êu trïng cercaria cña s¸n l¸ (trematoda) vµ ph©n biÖt cercaria cña s¸n l¸ gan (Fasciola gigantica cobbold, 1885) trong èc Lymnaea ë viÖt nam Ph¹m Ngäc Doanh, NguyÔn ThÞ Lª ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt Chu tr×nh ph¸t triÓn cña s¸n l¸ (Trematoda) - §o vÏ cercaria d-íi kÝnh hiÓn vi.rÊt phøc t¹p, víi sù tham gia cña 1 hay 2 vËt chñ - §Þnh lo¹i cercaria theo hÖ thèng cña T. A.trung gian (trõ bé Aspidogastrida ph¸t triÓn trùc Ghinhecinskaja, 1968 [3].tiÕp). Trong vËt chñ trung gian thø nhÊt, Êutrïng cña s¸n l¸ ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n: II - KÕt qu¶ nghiªn cøusporocyst, redia mÑ, redia con vµ cercaria cñachóng. Cercaria cña c¸c loµi s¸n l¸ kh¸c nhau cã 1. Kh¸i qu¸t c¸c d¹ng Êu trïng cercaria cña®Æc ®iÓm riªng; tuy nhiªn, c¸c loµi cã quan hÖ s¸n l¸hä hµng gÇn nhau th× cercaria cã nh÷ng ®Æc®iÓm chung vµ ®-îc xÕp vµo cïng mét nhãm. Cercaria cña s¸n l¸ cã h×nh th¸i gièng nßngMÆc dï c¸c nhãm cercaria cã ®Æc ®iÓm nhËn näc, gåm 2 phÇn: th©n vµ ®u«i. Th©n cã gi¸cd¹ng riªng, nh-ng do cercaria cã kÝch th-íc rÊt b¸m vµ c¬ quan tiªu ho¸, cã thÓ cã c¸c bé phËnnhá, nªn viÖc nhËn d¹ng c¸c nhãm ®«i khi còng kh¸c: mãc b¸m, stylet, tÕ bµo t¹o nang hoÆc tÕgÆp khã kh¨n, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn chóng ta bµo x©m nhËp. Cã hoÆc kh«ng cã ®u«i.ch-a cã tµi liÖu nµo viÕt vÒ c¸c nhãm cercaria Dùa vµo ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, nhiÒu t¸c gi¶cña s¸n l¸, còng nh- ph©n biÖt mét sè d¹ng chia cercaria thµnh c¸c nhãm kh¸c nhau. Ng-êicercaria víi nhau. §Ó ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt ®Çu tiªn chia cercaria thµnh c¸c nhãm lµ Luhe®ã, bµi b¸o nµy giíi thiÖu kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm (1909); «ng chia thµnh 5 nhãm chÝnh:nhËn d¹ng cña c¸c nhãm cercaria cña s¸n l¸, Lophocercaria, Gasterostome cerrcaria,®ång thêi ph©n biÖt cercaria cña s¸n l¸ gan Monostome cercaria, Amphistome cercaria vµFasciola gigantica Cobbold, 1885 víi cercaria Distome cercaria, riªng nhãm Distome cercariacña c¸c loµi s¸n l¸ kh¸c trong hai loµi èc l¹i chia thµnh 8 nhãm nhá: CystocercousLymnaea viridis Quoy et Gaimard vµ L. cercaria, Rhopalocercous cercaria, Leptocercousswinhoei Adams - vËt chñ trung gian cña loµi cercaria (Gymnocephalous cercaria, Echinos-s¸n l¸ gan. tome cercaria, Xiphidiocercaria), Trichocer- caria, Furcocercous cercaria, Microcercous I - Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cercaria, Cercariaea vµ Ratking cercaria. - Cercaria thu tõ 2 loµi èc Lymnaea viridis D-íi ®©y, chóng t«i ®-a ra kho¸ ®Þnh lo¹ivµ L. swinhoei b»ng c¸ch ®Ó èc qua ®ªm trong c¸c nhãm cercaria cña s¸n l¸ cã thÓ gÆp ë ViÖtlä thuû tinh tr¾ng hoÆc Ðp èc gi÷a 2 tÊm kÝnh råi Nam, dùa trªn hÖ thèng cña T. A.thu cercaria cho lªn lam kÝnh. Ghinhecinskaja, 1968 [3]. C¸c hä s¸n l¸ ®¹i diÖn cña c¸c nhãm cercaria ë ViÖt Nam Nhãm Cercariaea : Monorchiidae, Brachylaemidae, Cyclocoelidae Nhãm Microcerca : Zoogonidae, Paragonimidae Nhãm Cysticerca : Azygiidae 31 Nhãm Rhopalocercaria : Allocreadiidae Nhãm Monostomata : Notocotylidae, Pronocephalidae Nhãm Amphistomata : Paraphistomatidae, Diplodiscidae Nhãm Furcocercaria : Bucephalidae, Schistosomatidae, Cyathocotylidae, Strigeidae Nhãm Echinostomatata : Echinostomatidae Nhãm Gymnocephala : Fasciolidae, Psilostomatidae Nhãm Xiphidiocercaria : Plagiochiidae,Telorchiidae, Microphallidae, Lecithodendriidae Nhãm Trichocerca : Lepocreadidae, Fellodistomatidae Nhãm Pleurolophocercaria : Heterophyidae, Opisthorchidae. Khãa ®Þnh lo¹i c¸c nhãm cercaria cña s¸n l¸ ë ViÖt Nam 1 (2) Kh«ng cã ®u«i 1. Cercariaea 2 (1) Cã ®u«i 3 (4) §u«i ng¾n h×nh n¾m ®Êm 2. Microcerca 4 (3) §u«i dµi 5 (6) Cã hèc ®u«i, phÇn th©n cã thÓ co vµo trong hèc ®u«i 3. Cysticerca 6 (5) Kh«ng cã hèc ®u«i 7 (8) §u«i réng h¬n th©n 4. Rhopalocercaria 8 (7) §u«i m¶nh 9 (10) Kh«ng cã gi¸c bông 5. Monostomata 10 (9) Cã gi¸c bông 11 (12) Gi¸c bông ë mót cuèi c¬ thÓ 6. Amphistomata 12 (11) Gi¸c bông ë phÇn tr-íc c¬ thÓ 13 (14) §u«i chÎ ®«i. 7. Furcocercaria 14 (13) §u«i kh«ng chÎ ®«i 15 (16) Cã viÒn cæ vµ cã mãc 8. Echinostomatata 16 (15) Kh«ng cã viÒn cæ vµ mãc 17 (18) C¬ thÓ cã nhiÒu tÕ bµo t¹o nang, kh«ng cã tÕ bµo x©m nhËp 9. Gymnocephala 18 (17) C¬ thÓ kh«ng cã tÕ bµo t¹o nang, nh-ng cã tÕ bµo x©m nhËp 19 (20) Kh«ng cã ®iÓm m¾t, lu«n cã stylet 10. Xiphidiocerc ...