Đặc điểm nước dưới đất trong vùng cát ven biển miền Trung Việt Nam và định hướng khai thác sử dụng

Bài viết này đề cập đến tiềm năng của nước ngầm trong vùng cát ven biển miền trung Việt Nam và tình trạng khai thác, sử dụng, cũng như các vấn đề liên quan đến định hướng khai thác hợp lývà sử dụng nước ngầm để sinh hoạt và phát triển kinh tế xã hội trong khu vực.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm nước dưới đất trong vùng cát ven biển miền Trung Việt Nam và định hướng khai thác sử dụngT¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt32(1), 26-353-2010§ÆC §IÓM N¦íC D¦íI §ÊT TRONG VïNG C¸TVEN BIÓN MIÒN TRUNG VIÖT NAM Vµ§ÞNH H¦íNG KHAI TH¸C Sö DôNGNguyÔn Xu©n TÆng, T¹ V¨n H¹nhI. Më ®ÇuTrong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vïng duyªn h¶i miÒnTrung ViÖt Nam cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x·héi vµ ®« thÞ hãa rÊt nhanh, dÉn tíi nhu cÇu vÒ cÊpn−íc cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng. Tuynhiªn, do vïng nghiªn cøu n»m s¸t biÓn, ®iÒu kiÖn®Þa chÊt - ®Þa lý phøc t¹p, nªn nguån n−íc nh¹t t¹ichç, ®Æc biÖt lµ n−íc nh¹t d−íi ®Êt, cã thÓ sö dônglµm nguån n−íc cÊp lµ rÊt h¹n chÕ. V× vËy viÖc t×mkiÕm vµ quy ho¹ch khai th¸c sö dông hîp lý nguånn−íc t¹i chç ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu cÊp sinh ho¹tvµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc lµ vÊn ®Ò rÊt cÊpb¸ch, cã ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn.Bµi b¸o nµy ®Ò cËp ®Õn tiÒm n¨ng nguån n−ícnh¹t d−íi ®Êt trong trÇm tÝch §Ö Tø (sau ®©y gäi lµn−íc ngÇm vïng c¸t ven biÓn), hiÖn tr¹ng khai th¸csö dông vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sö dônghîp lý nguån tµi nguyªn quý gi¸ nµy cña khu vùcnghiªn cøu.II. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt thñy v¨n vµ tµinguyªn n−íc cña vïng nghiªn cøuVïng c¸t ven biÓn miÒn Trung ViÖt Nam gåmc¸c d¶i cån c¸t vµ ®ång b»ng liªn tiÕp ch¹y däc venbiÓn, ng¨n c¸ch nhau bëi c¸c d¶i ®åi nói vµ c¸cs«ng ¨n th«ng ra biÓn, t¹o thµnh c¸c vïng c¸tnhá nèi tiÕp nhau. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªnvµ ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cã thÓ ph©nra mét c¸ch t−¬ng ®èi 12 khu vùc (vïng c¸t nhá)®−îc ®Æt tªn theo ®Þa danh hµnh chÝnh nh− nªu ëh×nh 1.§é cao ®Þa h×nh cña d¶i cån c¸t ven biÓn thay®æi tõ 5-7 m ë ven r×a ®Õn 10-20 m, ë ®Ønh cån c¸t,®«i n¬i ®¹t 50 ®Õn h¬n100 m nh− ë vïng c¸t ®áNinh ThuËn - B×nh ThuËn. C¸c ®ång b»ng t−¬ng ®èib»ng ph¼ng víi ®é cao trung b×nh 2-5 m. Líp26phñ thùc vËt trªn c¸c cån c¸t chñ yÕu lµ rõng philao xen c¸c tr¶ng c©y bôi, cßn ë c¸c ®ång b»ng lµvïng trång lóa vµ mÇu.TrÇm tÝch bë rêi §Ö Tø ph©n bè réng kh¾ptrong vïng c¸t ven biÓn vµ phñ bÊt chØnh hîp lªnc¸c tÇng ®¸ gèc cã tuæi tõ Neogen ®Õn Paleogen.MÆt c¾t ®Þa chÊt thñy v¨n (§CTV) ®iÓn h×nh cñavïng nghiªn cøu (h×nh 2) gåm 2 ®¬n vÞ chøa n−íclµ tÇng chøa n−íc (TCN) trÇm tÝch Holocen (TCNqh) vµ TCN trÇm tÝch Pleistocen (TCN qp), ®−îcng¨n c¸ch bëi líp sÐt c¸ch n−íc kh«ng liªn tôc vµlãt ®¸y lµ ®¸ gèc c¸ch n−íc.§Æc ®iÓm §C-§CTV cña c¸c tÇng chøa n−íctrong trÇm tÝch §Ö Tø nh− sau :1. TÇng chøa n−íc qhTCN qh lé trùc tiÕp vµ ph©n bè réng r·i trongvïng nghiªn cøu, cã tuæi ®Þa chÊt Holocen (Q4) ®anguån gèc, chñ yÕu lµ s«ng, s«ng - biÓn, biÓn, giã biÓn. Thµnh phÇn th¹ch häc, phÇn trªn lµ c¸t h¹t mÞn®Õn rÊt mÞn, phÇn d−íi lµ c¸t, c¸t pha, sÐt, sÐt pha,®«i n¬i lÉn Ýt cuéi sái nhá. ChiÒu dÇy TCN qh kho¶ng5-30 m, cã n¬i lín h¬n, th−êng gÆp tõ 10-20 m.N−íc trong TCN qh thuéc lo¹i kh«ng ¸p, ënh÷ng vÞ trÝ trong mÆt c¾t cã c¸c thÊu kÝnh sÐt, sÐtpha chøa n−íc kÐm, gÆp n−íc cã ¸p lùc yÕu, côc bé.Nguån cung cÊp chñ yÕu cho TCN qh lµ n−íc m−a,mét vµi n¬i cã thÓ tõ n−íc t−íi vµ n−íc mÆt ; miÒntho¸t chñ yÕu lµ ra biÓn, hÖ thèng s«ng, suèi, ao håvµ c¸c vïng thÊp h¬n däc cån c¸t. §éng th¸i thay ®æitheo mïa : ë vïng cöa s«ng, giao ®éng mùc n−íccã liªn hÖ mËt thiÕt vµ ®ång pha víi dao ®éng cñan−íc biÓn vµ chÕ ®é thñy triÒu. Mùc n−íc tÜnh thay®æi trong kho¶ng 0,0-5,0 m tïy thuéc ®Þa h×nh.Trong TCN qh phÇn lín gÆp n−íc nh¹t víi ®étæng kho¸ng hãa rÊt thÊp, dao ®éng trong kho¶ngH×nh 1. S¬ ®å ph©n bè tr÷ l−îng tù nhiªn vµ hiÖn tr¹ng khai th¸c n−íc ngÇm vïng c¸t0,05-0,5 g/l, tuy nhiªn mét vµi n¬i (®Æc biÖt lµvïng cöa s«ng) chuyÓn sang n−íc lî ®Õn mÆn(M = 1-3 g/l), thËm chÝ rÊt mÆn víi M ®Õn 7 g/l.Lo¹i h×nh hãa häc phæ biÕn lµ HCO3 - Cl - Na - CahoÆc Cl - HCO3 - Na.C¸c th«ng sè chÝnh cña TCN qh nªu ë b¶ng 1.2. TÇng chøa n−íc qpTham gia cÊu tróc cña TCN qp lµ c¸c trÇm tÝchPleistocen (Q1-3), ph©n bè réng kh¾p trªn toµn vïng27H×nh 2. MÆt c¾t ®Þa chÊt thñy v¨n ®iÓn h×nh cña vïng nghiªn cøuB¶ng 1. C¸c th«ng sè §CTV cña tÇng chøa n−íc qh*Khu vùcF (ha)h (m)NghÖ An54.00010 ÷ 20Hµ TÜnh37.0005 ÷ 20B×nh-TrÞ-Thiªn74.00010 ÷ 30Qu¶ng Nam-§µ N½ng31.855Qu¶ng Ng·i54.500B×nh §Þnh39.40010Phó Yªn31.5004÷107,0Kh¸nh Hßa37.0005,5Ninh ThuËn - B×nhThuËn57.00010÷3010÷4018,013,8÷34,825,10C¸c th«ng sè chÝnhq (l/s/m)k (m/ng)0,15÷1,60,960,15÷1,60,960,5÷1,21,250,04÷7,81,920,2÷2,71,100,033÷3,481,090,21÷4,331,830,051÷1,10,410,01÷0,30,07μM (g/l)12÷28261÷1062÷1380,5÷30,410,191,6÷3012,700,02÷0,20,050,02÷0,20,130,12÷0,150,170,14÷0,180,15-0,150,10÷0,50,350,10÷0,50,350,05÷0,800,450,02÷28,21,710,09÷0,30,100,14÷4,171,360,14÷1,40,600,17÷0,740,390,10÷17,93,460,170,12÷0,140,130,15-0,12÷0,14* Nguån : theo [1, 2] ; sè liÖu trong b¶ng : tö sè : tõ... ®Õn..., mÉu sè - gi¸ trÞ trung b×nh ; c¸c ký hiÖu : F - diÖntÝch ph©n bè, h - chiÒu dÇy, q - t ...