Đánh giá hiện trạng và khoanh vùng cảnh báo nguy cơ nứt đất tỉnh Quảng Nam

Tại tỉnh Quảng Nam có khoảng 76 điểm nứt đất, trong đó 15 điểm gây thiệt hại và tổn thất nghiêm trọng như: nứt đường Hồ Chí Minh: đoạn A Tep-A Vương, đèo Sông Bung; núi nứt: Dầu Voi, Kim Sơn, Vũ; đồi nứt: Cù Lão, Dương Lâm; đập vỡ: Trà Cần, Phú Lộc, Phú Ninh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá hiện trạng và khoanh vùng cảnh báo nguy cơ nứt đất tỉnh Quảng NamT¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ Tr¸i §Êt32(4), 348-35612-2010§¸NH GI¸ HIÖN TR¹NG Vµ KHOANH VïNGC¶NH B¸O NGUY C¥ NøT §ÊT TØNH QU¶NG NAMPh¹m V¨n HïngI. Më ®ÇuTai biÕn nøt ®Êt lµ mét d¹ng thiªn tai míi l¹ ®èivíi chóng ta. Do ®ã, nguyªn nh©n ph¸t sinh nøt ®Êtcòng cßn nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau. Tuy nhiªn, phÇnlín c¸c nhµ khoa häc trªn thÕ giíi còng nh− ë n−ícta ®Òu kh¼ng ®Þnh, tai biÕn nøt ®Êt cã nguån gècph¸t sinh lµ do chuyÓn ®éng tõ tõ cña vá Tr¸i §Êt,do kiÕn t¹o t¹o nªn, lµ kÕt qu¶ cña ®øt gÉy ho¹t ®éng[4]. Trong bµi b¸o nµy, tai biÕn nøt ®Êt ®−îc ®Ò cËpchÝnh lµ hiÖn tuîng ®Þa chÊt do kiÕn t¹o (do ®øt gÉyho¹t ®éng) t¹o nªn.TØnh Qu¶ng Nam cã vÞ trÝ rÊt quan träng ®èi víisù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ an ninh quèc phßngë miÒn Trung n−íc ta. N¬i ®©y cã c¸c ®iÒu kiÖn tùnhiªn thuËn lîi, tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó vµ®a d¹ng, phôc vô tÝch cùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x·héi cña ®Þa ph−¬ng. MÆt kh¸c, tØnh Qu¶ng Namn»m ë r×a phÝa b¾c ®Þa khèi Kon Tum, n¬i cã cÊutróc kiÕn t¹o ph©n dÞ phøc t¹p ; ho¹t ®éng T©n kiÕnt¹o vµ kiÕn t¹o hiÖn ®¹i diÔn ra kh¸ tÝch cùc, ®Æc biÖtlµ ho¹t ®éng cña c¸c ®øt gÉy kiÕn t¹o [2, 3, 5].Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tai biÕn nøt ®Êt diÔn rangµy cµng nghiªm träng. Nøt ®−êng giao th«ng, lµmcho nhiÒu ®o¹n ®−êng bÞ vïi lÊp, thËm chÝ bÞ ph¸huû (®−êng Hå ChÝ Minh (§HCM), quèc lé 14B,14D, 14E, tØnh lé 604, 610, 611, 616), lµm tª liÖtgiao th«ng trong nhiÒu ngµy. Nøt c¸c ®Ëp thuû ®iÖn,hå chøa n−íc (®Ëp Trµ C©n, VÜnh Trinh, Phó Léc vµPhó Ninh), g©y mÊt n−íc, cã nguy c¬ bÞ vì ®Ëp, ®edäa ®êi sèng c− d©n ®Þa ph−¬ng. Nøt ®åi, nói (nøtnói Vó, nói §Çu Voi, nói Kim S¬n, ®åi Cï Lao,...),ph¸ huû ruéng v−ên, nhµ cöa cña d©n c− bÞ vïi lÊp,®æ sËp (th«n 4 - thÞ trÊn B¾c Trµ My, th«n D−¬ngL©m - x· Trµ D−¬ng, th«n Ngäc Gi¸p - x· TamD©n, th«n KiÖu Ch©u - x· Duy S¬n,...). Do vËy,viÖc nghiªn cøu lµm s¸ng tá nguyªn nh©n, khoanhvïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt trªn ®Þa bµn tØnh348Qu¶ng Nam lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt, cã ý nghÜa khoahäc vµ thùc tiÔn.Bµi b¸o nµy ®Ò cËp nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøumíi nhÊt vÒ hiÖn tr¹ng, nguyªn nh©n vµ b−íc ®Çukhoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt lµm c¬ sëcho x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p phßng tr¸nh vµ quyho¹ch ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ - x· héi trªn ®Þabµn tØnh Qu¶ng Nam.II. HiÖn t−îng nøt ®ÊtTrong nh÷ng n¨m qua, trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ngNam ®· diÔn ra 76 ®iÓm nøt ®Êt lín nhá (h×nh 1),ph©n bè tËp trung däc c¸c ®øt gÉy S«ng Bung - TrµBång, S«ng P« C«, Th¹nh Mü - §¹i HiÖp, HiÖp §øc- Duy Xuyªn, Ph−íc Xu©n - Tam Kú, S«ng C«n, A§en - ¸i NghÜa. Nøt ®Êt tËp trung ë r×a c¸c khèi kiÕntróc n©ng T©y Giang, §«ng Giang, Ph−íc S¬n, DuyXuyªn - QuÕ S¬n, Tiªn Ph−íc - B¾c Trµ My. Nøt ®ÊtdiÔn ra trªn nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau tån t¹i trªnbÒ mÆt Tr¸i §Êt nh− nøt ®−êng giao th«ng, nøt ®Ëphå chøa n−íc thuû lîi, thuû ®iÖn, nøt ®åi, nói, ruéngv−ên vµ nøt c¸c c«ng tr×nh d©n sinh. Nøt ®Êt ®· diÔnra víi mËt ®é lín trªn c¸c tuyÕn giao th«ng quanträng ë tØnh Qu¶ng Nam nh− c¸c quèc lé (§HCM,QL14D, QL14E), tØnh lé (TL604, TL616) vµ c¸ctuyÕn ®−êng giao th«ng liªn huyÖn, liªn th«n. ThËmchÝ, nøt ®Êt ®· ph¸ huû nhiÒu ®o¹n ®−êng dµi hµngtr¨m mÐt cña §HCM, QL14D, TL604, TL616, g©ytæn thÊt tiÒn cña kh«i phôc. Nøt ®Êt diÔn ra trªn c¸cth©n ®Ëp cña c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn, thuû lîi nh−c¸c ®Ëp Trµ C©n, VÜnh Trinh, Phó Léc, Trå vµ ®ËpPhó Ninh. Nøt ®Êt ®· lµm c¸c th©n ®Ëp bÞ rß rØ mÊtn−íc, h¹n chÕ hiÖu suÊt sö dông cña chóng ; thËmchÝ c¸c th©n ®Ëp cã nguy c¬ bÞ vì khi cã m−a lò lín,®e däa an toµn tÝnh m¹ng cña c− d©n sèng phÝa d−íi®Ëp. Nøt ®Êt diÔn ra c¶ trªn c¸c d¶i nói, ®åi nh− nói§Çu Voi, Vó, Kim S¬n vµ nøt ®åi Cï Lao.H×nh 1. S¬ ®å hiÖn tr¹ng nøt ®Êt tØnh Qu¶ng Nam- Nøt nói §Çu Voi thuéc x· Tiªn An, huyÖn TiªnPh−íc diÔn ra tõ n¨m 1964 ®Õn nay (theo th«ng tincña c− d©n ®Þa ph−¬ng). §Æc biÖt, vµo th¸ng 4 n¨m1998, hiÖn t−îng nøt ®Êt diÔn ra m¹nh mÏ víi sùxuÊt hiÖn vµ béc lé râ trªn bÒ mÆt, ph¸ huû ruéngv−ên vµ ®e däa trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng cña ng−êid©n (¶nh 1). Trªn d¶i s−ên ®«ng, ®«ng nam nói §ÇuVoi, dµi kho¶ng 2.500 m, cao 150 - 200 m ph¸t triÓnnhiÒu vÕt nøt nói, gåm c¸c khe nøt c¾t cã ph−¬ngTB-§N, khe nøt t¸ch gi·n cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn.Khe nøt c¾t dµi 130-140 m. C¸c khe nøt t¸ch gi·ndµi 30-40 m, réng 0,2-0,5 m. TËp hîp c¸c khe nøtnµy ®· t¹o nªn chïm bËc, v¸ch dèc kiÕn t¹o, cã ®échªnh cao 1,0-1,5 m vµ kÕt hîp víi nhau t¹o nªnh×nh hµi kiÕn tróc cã d¹ng ®u«i ngùa. HiÖn nay,nøt ®Êt diÔn ra vµ ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn 71 héd©n sèng d−íi ch©n nói.- Nøt ®Êt diÔn ra ë ®Çu phÝa ®«ng th©n ®Ëp phôhå Phó Ninh thuéc x· Tam §¹i, huyÖn Phó Ninh tõn¨m 1964. Nøt ®Êt t¹o thµnh tõ tËp hîp c¸c khe nøtcã ph−¬ng §B-TN vµ ¸ kinh tuyÕn (¶nh 2). Chóngph©n bè thµnh d¶i tõ ®Çu phÝa ®«ng th©n ®Ëp phô,c¾t däc theo s−ên phÝa ®«ng nói Chãp Chµi. C¸c khenøt ph−¬ng §B-TN lµ c¸c khe nøt c¾t vµ ph−¬ng ¸kinh tuyÕn lµ c¸c khe nøt t¸ch gi·n. Khe nøt c¾t dµi50-100 m. K ...