Đánh giá mối liên quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh với thực trạng kiểm soát glucose máu lúc đói, HbA1c ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm nhận xét thực trạng kiểm soát đường máu lúc đói và HbA1c và đánh giá mối liên quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh và tình trạng kiểm soát đường máu lúc đói và HbA1c ở bệnh nhân (BN) đái tháo đường (ĐTĐ) týp 2.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá mối liên quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh với thực trạng kiểm soát glucose máu lúc đói, HbA1c ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2017 ĐÁNH GIÁ MỐI LIÊN QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ FERRITIN HUYẾT THANH VỚI THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT GLUCOSE MÁU LÚC ĐÓI, HbA1c Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2 Phan Thị Hoài Trang*; Đoàn Văn Đệ** TÓM TẮT Mục tiêu: nhận xét thực trạng kiểm soát đường máu lúc đói và HbA1c và đánh giá mối liên quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh và tình trạng kiểm soát đường máu lúc đói và HbA1c ở bệnh nhân (BN) đái tháo đường (ĐTĐ) týp 2. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang, 74 BN được chẩn đoán ĐTĐ týp 2 tại Bệnh viện Quân Y 103, được khám, xét nghiệm lâm sàng và định lượng ferritin huyết thanh. Kết quả và kết luận: nồng độ glucose máu và HbA1c trung bình lần lượt là 9,79 ± 4,21 mmol/l và 8,8 ± 2,31 (%) với 71,62 % BN kiểm soát kém. Tỷ lệ BN có mức HbA1c kiểm soát kém 72,97%. Có tương quan thuận, có ý nghĩa thống kê giữa nồng độ ferritin huyết thanh với nồng độ glucose máu lúc đói (r = 0.293, p < 0,05). Có tương quan thuận, có ý nghĩa thống kê giữa nồng độ ferritin huyết thanh với nồng độ HbA1c (r = 0,407, p < 0,01). * Từ khóa: Đái tháo đường týp 2; Nồng độ ferritin huyết thanh; HbA1c; Nồng độ glucose máu lúc đói. Correlation between Serum Ferritin Level and Fassting Plasma Glucose, HbA1c in Type 2 Diabetic Patients Summary Objectives: To assess control of fasting blood glucose and HbA1c and investigate the correlation between serum ferritin and HbA1c level in patients with type 2 diabetes mellitus (T2DM). Subjects and methods: A cross - sectional descriptive study was conducted on 74 patients with T2DM at 103 Hospital. Clinical examinations and serum ferritin were performed in all patients. Results and conclusions: Mean fasting blood glucose and HbA1c level in type 2 diabetic patients were 9.79 ± 4.21 mmol/l and 8.8 ± 2.31 %, respectively with 71.62% poorly control of fasting blood glucose and 72.97% poorly control of HbA1c. There was a positive correlation between increased serum ferritin and poor glycemic control, reflected by higher HbA1c and fasting blood glucose level in T2DM. * Key words: Type 2 diabetes mellitus; Serum ferritin level; HbA1c; Fasting blood glucose. ĐẶT VẤN ĐỀ Ngoài việc tham gia vào cấu tạo hemoglobin, Sắt là nguyên tố vi lượng cần thiết cho hoạt động của tất cả tế bào trong cơ thể. myoglobin; sắt còn là một tiền chất oxy hóa, xúc tác cho các phản ứng của tế bào, * Học viện Quân y ** Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Phan Thị Hoài Trang (nguyenduycuong2004@gmail.com) Ngày nhận bài: 29/11/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 04/01/2017 Ngày bài báo được đăng: 17/01/2017 63 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2017 làm sản sinh các gốc oxy hóa tự do có oxy (ROS: reactive oxygen species) có thể gây phá hủy màng sinh học của tế bào cũng như nhân tế bào [7]. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, quá tải sắt trong cơ thể gây ra stress oxy hóa (phản ánh bằng tăng nồng độ ferritin huyết thanh), có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, cũng như suy giảm chức năng tế bào β trong quần thể. Ngoài ra, ferritin huyết thanh được đề xuất như một thành phần của hội chứng kháng insulin và là yếu tố nguy cơ của ĐTĐ týp 2 [3]. Tuy nhiên, ở BN ĐTĐ týp 2, mối liên quan giữa ferritin huyết thanh và tình trạng kiểm soát ĐTĐ chưa được đề cập nhiều. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với mục đích: Nhận xét thực trạng kiểm soát đường máu lúc đói và HbA1c và đánh giá mối liên quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh và tình trạng kiểm soát đường máu lúc đói và HbA1c ở BN ĐTĐ týp 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu: 74 BN được chẩn đoán ĐTĐ týp 2 tại Bệnh viện Quân Y 103. * Tiêu chuẩn lựa chọn BN: BN > 30 tuổi, được chẩn đoán ĐTĐ týp 2 có hoặc không có các biến chứng mạn tính (loại trừ BN có suy thận mạn tính và thiếu máu). * Tiêu chuẩn loại trừ: BN thiếu máu, mắc các bệnh mạn tính: suy thận mạn, bệnh gan mạn tính, bao gồm người nhiễm vi rút viêm gan B, C, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đang trong tình trạng viêm cấp hoặc mạn tính, các bệnh lý hệ thống như viêm khớp dạng thấp, bệnh lý ác tính, đang sử dụng các thuốc thải sắt: deferoxamine, deferiprone, deferaxirox… 64 hoặc các biện pháp thải sắt khác, phụ nữ có thai, hoặc BN mắc các ĐTĐ khác: ĐTĐ týp 1, ĐTĐ thứ phát, hội chứng Turner, hội chứng Kleinfelter… 2. Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang. * Thu thập số liệu: BN được chẩn đoán ĐTĐ týp 2 điều trị tại Khoa Khớp - Nội tiết và Khoa Tim mạch, Bệnh viện Quân y 103. Đối tượng nghiên cứu có mẫu bệnh án riêng. Các xét nghiệm cận lâm sàng được tiến hành tại Khoa Sinh hóa, Bệnh viện Quân y 103 (đường huyết, HbA1c…). Định lượng ferritin huyết thanh (µg/l) được bằng phương pháp điện hóa phát quang, sử dụng kít xét nghiệm trên máy phân tích miễn dịch tự động BECKMAN COULTER (Hãng Olympus). Giá trị bình thường của ferritin (theo tiêu chuẩn của ...