Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh ở nội dung thống kê

Bài viết này đề xuất một thang đánh giá năng lực giải quyết vấn đề ở nội dung Thống kê, dựa vào đó đánh giá mức độ vận dụng kiến thức Thống kê đã học để giải quyết vấn đề trong thực tiễn của học sinh lớp 10, đồng thời đưa ra những đề xuất đối với việc giảng dạy và đánh giá của giáo viên nhằm góp phần nâng cao năng lực giải quyết vấn đề của học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh ở nội dung thống kê ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH Ở NỘI DUNG THỐNG KÊ NGUYỄN THỊ HỒNG NGA1,*, HUỲNH TRÍ BÌNH2 1 Trường Đại học Y Dược, Đại học Huế 2 Trường Đại học Quy Nhơn * Email: nguyenhongnga1103@gmail.com Tóm tắt: Thống kê là một ngành khoa học ngày càng được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực hoạt động của con người. Năng lực giải quyết vấn đề là một trong những thành phần cốt lõi giúp hình thành và phát triển năng lực Toán học cho học sinh. Bài viết này đề xuất một thang đánh giá năng lực giải quyết vấn đề ở nội dung Thống kê, dựa vào đó đánh giá mức độ vận dụng kiến thức Thống kê đã học để giải quyết vấn đề trong thực tiễn của học sinh lớp 10, đồng thời đưa ra những đề xuất đối với việc giảng dạy và đánh giá của giáo viên nhằm góp phần nâng cao năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. Từ khóa: Thống kê, năng lực giải quyết vấn đề, đánh giá. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong chương trình Giáo dục phổ thông môn Toán ban hành tháng 12 năm 2018 [2, tr.9], năng lực giải quyết vấn đề (GQVĐ) là một trong năm thành phần cốt lõi của năng lực toán học mà môn toán cần hình thành và phát triển cho học sinh. Theo Chương trình Đánh giá Học sinh Quốc tế PISA (Programme for International Student Assessment) [8, tr.26-27], GQVĐ là một phần trung tâm trong chương trình giáo dục toán. Để đánh giá được năng lực GQVĐ đòi hỏi các nhiệm vụ phải xuất phát từ các tình huống trong bối cảnh thực tế chứ không phải được giải quyết thông qua việc áp dụng các phương pháp giải, đồng thời cần có sự liên kết giữa các kiến thức lại với nhau chứ không đơn thuần là chỉ sử dụng một kiến thức nào đó. Thống kê là khoa học nghiên cứu về việc tổ chức, thu thập dữ liệu, từ đó phân tích để tìm hiểu bản chất và quy luật của đối tượng mà ta quan tâm. Ngày nay, thống kê ngày càng đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống vì nó được sử dụng phổ biến ở hầu hết các lĩnh vực hoạt động của con người. Ở Việt Nam, học sinh được tiếp xúc với các khái niệm Thống kê trong chương trình Toán lớp 7 và gặp lại những khái niệm này ở chương trình Đại số 10. Các bài toán trong sách giáo khoa phần lớn được phát biểu dưới dạng ngôn ngữ toán, trong đó nhiệm vụ toán học đã được xác định rõ ràng, học sinh chỉ cần áp dụng ngay công thức hay kĩ năng vẽ biểu đồ đơn giản là có thể giải quyết được bài toán. Một số ít bài toán có yêu cầu học sinh đưa ra nhận xét dựa trên kết quả đã tính nhưng ở mức độ đơn giản hoặc tương tự với ví dụ đã được trình bày trước đó. Tuy nhiên, trong thống kê, dữ liệu không chỉ đơn thuần là các con số mà còn gắn với ngữ cảnh nhất định. Thông qua dữ liệu, chúng ta có thể hiểu và giải thích ngữ cảnh, thay vì Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế ISSN 1859-1612, Số 4(52)A/2019: tr.30-39 Ngày nhận bài: 06/12/2019; Hoàn thành phản biện: 11/12/2019; Ngày nhận đăng: 12/12/2019 ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH… 31 chỉ đơn giản là thực hiện hoạt động nào đó. Do đó, trong nghiên cứu này chúng tôi muốn đánh giá năng lực GQVĐ của học sinh lớp 10 ở nội dung thống kê để tìm hiểu xem các em đạt được mức độ nào và gặp những khó khăn gì trong việc vận dụng những kiến thức Thống kê đã học vào GQVĐ trong thực tiễn. Từ đó đưa ra những đề xuất đối với việc giảng dạy và đánh giá của giáo viên để góp phần nâng cao năng lực GQVĐ của học sinh ở nội dung Thống kê. 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1. Năng lực giải quyết vấn đề và đánh giá năng lực giải quyết vấn đề. Theo Krulik và Rudnick (1987), GQVĐ là quá trình mà một cá nhân sử dụng kiến thức, kĩ năng và hiểu biết đã có để đáp ứng đòi hỏi của những tình huống không quen thuộc. Hay nói cách khác, GQVĐ là quá trình suy nghĩ và hành động của cá nhân trong những tình huống không có sẵn quy trình, thủ tục, giải pháp. Người GQVĐ có thể ít nhiều xác định được mục tiêu hành động nhưng không phải ngay lập tức biết cách làm thế nào để đạt được mục tiêu đó. Sự am hiểu tình huống và lý giải việc đạt mục tiêu trên cơ sở lập kế hoạch và suy luận tạo thành quá trình GQVĐ. Năng lực GQVĐ là khả năng cá nhân sử dụng hiệu quả các quá trình nhận thức, hành động và thái độ, động cơ, cảm xúc để giải quyết những tình huống vấn đề mà ở đó không có sẵn quy trình, thủ tục, giải pháp thông thường [1, tr.56]. Đánh giá năng lực GQVĐ là đánh giá khả năng học sinh áp dụng các kiến thức, kĩ năng đã học vào giải quyết các vấn đề xuất hiện trong các tình huống thực tiễn của cuộc sống, và mức độ học si ...