Đánh giá sự bền vững chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Thái Nguyên trên quan điểm phát triển bền vững giai đoạn 2000 - 2009

Giai đoạn 2000 – 2009, Tỉnh Thái Nguyên có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, tương đối ổn định, GDP bình quân đầu người tăng nhanh, nhưng có sự chênh lệch khá lớn về lãnh thổ và các thành phần kinh tế. Cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu lãnh thổ và thành phần kinh tế đã chuyển dịch theo hướng tích cực, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước, nhưng còn chậm và chưa bảo đảm tính hợp lý, chưa tận dụng mọi lợi thế so sánh của tỉnh Thái Nguyên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá sự bền vững chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Thái Nguyên trên quan điểm phát triển bền vững giai đoạn 2000 - 2009 Nguyễn Văn Sơn Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 80(04): 71 - 76 ĐÁNH GIÁ SỰ BỀN VỮNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH THÁI NGUYÊN TRÊN QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG GIAI ĐOẠN 2000 - 2009 Nguyễn Văn Sơn* Khoa Đào tạo giáo viên THCS, Trường ĐH Sư phạm - ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Giai đoạn 2000 – 2009, Tỉnh Thái Nguyên có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, tương đối ổn định, GDP bình quân đầu người tăng nhanh, nhưng có sự chênh lệch khá lớn về lãnh thổ và các thành phần kinh tế. Cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu lãnh thổ và thành phần kinh tế đã chuyển dịch theo hướng tích cực, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước, nhưng còn chậm và chưa bảo đảm tính hợp lý, chưa tận dụng mọi lợi thế so sánh của tỉnh Thái Nguyên. Điều chỉnh kinh tế vĩ mô, quy hoạch không gian lãnh thổ, giảm nhẹ tác động môi trường sinh thái, đảm bảo ổn định và công bằng xã hội, giảm nghèo nhanh và bền vững, giảm chênh lệch vùng là nội dung và giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Thái Nguyên trên quan điểm phát triển bền vững. Từ khóa: Cơ cấu, kinh tế, bền vững, phát triển, Thái Nguyên Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển bền vững và chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên quan điểm phát triển bền vững là nội dung trọng yếu được sử dụng để đánh giá sự bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường. Phát triển bền vững là sự phát triển bảo đảm hài hoà trên cả ba phương diện kinh tế, xã hội và môi trường, là yêu cầu của thời đại ngày nay, của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hoá của mọi quốc gia. Thái Nguyên có vị trí địa lý thuận lợi, là cửa ngõ phía bắc của thủ đô Hà Nội với các tỉnh miền núi phía Đông Bắc. Vì vậy, Thái Nguyên trở thành trung tâm kinh tế - xã hội – văn hóa của vùng Trung du miền núi phía Bắc. Trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa, nền kinh tế tỉnh Thái Nguyên có nhiều thành quả lớn, cơ cấu kinh tế chuyển biến mạnh mẽ. Đánh giá sự bền vững của chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Thái Nguyên trên quan điểm phát triển bền vững đã xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá và chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu về kinh tế, xã hội và môi trường. Từ đó, đề xuất các giải pháp về hoạch định chính sách, phát triển vĩ mô của hệ thống và sự chuyển dịch các thành phần trong cơ cấu kinh tế.* * SỰ BỀN VỮNG VỀ KINH TẾ Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, tương đối ổn định, GDP bình quân đầu người tăng nhanh, nhưng có sự chênh lệch khá lớn về lãnh thổ và các thành phần kinh tế Trong giai đoạn 2000 – 2009, tốc độ tăng trưởng kinh tế tỉnh Thái Nguyên ở mức cao, ổn định và khá vững chắc. Tốc độ tăng trưởng của tỉnh Thái Nguyên cao hơn mức trung bình cả nước và một số tỉnh, thành phố khác. Tuy nhiên, tốc độ phát triển kinh tế và giá trị tăng trưởng chưa đáp ứng với yêu cầu, vai trò của Thái Nguyên là trung tâm vùng Trung du miền núi phía Bắc, chưa phát huy mọi tiềm lực cho tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. Động lực của tốc độ tăng trưởng chưa vững chắc, sự gia tăng giá trị vật chất, tăng trưởng GDP chủ yếu phụ thuộc vào khai thác tài nguyên, sử dụng năng lượng và gây nhiều thiệt hại về lợi ích môi trường chưa được lượng hoá một cách cụ thể. Tốc độ tăng trưởng kinh tế chênh lệch giữa các bộ phận lãnh thổ tương đối cao, chủ yếu tập trung vào tiểu vùng phía Nam gồm thành phố Thái Nguyên, thị xã Sông Công và huyện Phổ Yên. Thành phố Thái Nguyên có tốc độ tăng trưởng cao và đóng góp hơn 65% giá trị sản xuất công nghiệp, 75% tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng nhưng chưa tạo động lực thúc đẩy và kéo các 71 Nguyễn Văn Sơn Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ lãnh thổ chậm phát triển. Các huyện phía Bắc như: Định Hoá, Đại Từ và Võ Nhai, đặc biệt ở các xã vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn tốc độ và giá trị tăng trưởng còn nhỏ bé. Bộ mặt kinh tế có sự khác biệt rõ rệt giữa các vùng lãnh thổ trong toàn tỉnh. Cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu lãnh thổ và thành phần kinh tế đã chuyển dịch theo hướng tích cực, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước, nhưng còn chậm và chưa bảo đảm tính hợp lý, chưa tận dụng mọi lợi thế so sánh của tỉnh Thái Nguyên Cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch từ khu vực nông nghiệp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ, giá trị và tỷ trọng các ngành sản xuất vật chất giảm nhẹ, ngành sản xuất các sản phẩm dịch vụ tăng lên cả về giá trị và tỷ trọng đóng góp GDP. Cơ cấu kinh tế lãnh thổ chuyển dịch theo hướng đa dạng và có sự tập trung vào các lãnh thổ nhiều tiềm năng, lợi thế so sánh, đã hình thành tiểu vùng phát triển cao. Cơ cấu lãnh thổ chưa đảm bảo sự bền vững vì chênh lệch vùng, lãnh thổ quá lớn. Mức độ và khoảng cách chênh lệch vùng có xu hướng ngày càng tăng do sự đầu tư vật chất vào các vùng có nhiều tiềm năng và lợi thế. Tổng mức doanh thu dịch vụ của riêng thành phố Thái Nguyên cao gấp 3,24 lần tổng mức doanh thu dịch vụ của các huyện thị khác cộng lại. Sự tập trung kinh tế rất cao vào các tiểu vùng lãnh thổ phát triển đặc biệt là thành phố Thái Nguyên chưa thực hiện được vai trò động lực thúc đẩy và sự bù đắp kinh tế cho các lãnh thổ khác, chưa khái thác mọi nguồn lực và các lợi thế so sánh của tỉnh Thái Nguyên. Cơ cấu thành phần kinh tế cũng đã có sự chuyển dịch theo hướng tích cực, khu vực kinh tế nhà nước giảm về tỷ trọng nhưng vẫn giữ vai trò chủ đạo trong một số ngành trọng yếu. Thành phân kinh tế ngoài nhà nước phát triển nhanh và đa dạng, đã phát huy tất cả các thành phần kinh tế, tạo năng xuất lao động cao. Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài còn một số hạn chế nhưng đã hình thành cơ sở bước đầu cho sự hội nhập và tham gia toàn cầu hoá của tỉnh. 72 80(04): 71 - 76 Hiệu quả sản xuất, năng xuất lao động gia tăng nhanh nhưng còn ở mức thấp và chênh lệch lớn giữa các bộ phận trong hệ thống kinh tế Thu nhập bình quân theo đầu người năm 2000 - 2009 Triệu đồng 16.00 14.55 14.00 12.06 12.00 10.00 8.74 8.00 7.13 5.82 6.00 4.00 5.00 3.17 3.55 2.86 2000 2001 2002 4.06 2.00 0.00 2003 2004 ...