Đánh giá tác động của công trình thủy điện Lai Châu đến tài nguyên và môi trường nước

Tiềm năng nguồn nước và chế độ thủy văn, những biến đổi dòng chảy khi hệ thống công trình thủy điện bậc thang đi vào hoạt động,... là những nội dung chính trong bài viết "Đánh giá tác động của công trình thủy điện Lai Châu đến tài nguyên và môi trường nước". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá tác động của công trình thủy điện Lai Châu đến tài nguyên và môi trường nước®¸nh gi¸ T¸c ®éng cña c«ng tr×nh thñy ®iÖn Lai Ch©u ®Õn tµi nguyªn & m«i trêng níc Impact assessment of laichau hydropower station to water resources & environment Th.S. Phan ThÞ Thanh H»ng – ViÖn §Þa lý - ViÖn KH & CNVNTãm t¾t ViÖc h×nh thµnh c«ng tr×nh thñy ®iÖn Lai Ch©u trong hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖnbËc thang s«ng §µ ®· cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn tµi nguyªn vµ m«i trêng níc. Dotæng lîng dßng ch¶y n¨m ®Õn hå gÊp 36 lÇn dung tÝch h÷u Ých cña hå nªn t¸c dông ®iÒu tiÕtdßng ch¶y ®èi víi h¹ du kh«ng lín. Mét lîng lín bïn c¸t sÏ ®îc båi l¾ng ë hå Lai Ch©u nªntuæi thä cña hå Hßa B×nh vµ S¬n La ®îc n©ng cao ®ång thêi lîng bïn c¸t chuyÓn vÒ h¹ ducòng gi¶m. Qua kÕt qu¶ so s¸nh vµ tÝnh to¸n cã thÓ thÊy chÊt lîng m«i trêng níc vïng lßng håLai Ch©u sau khi h×nh thµnh hå chøa sÏ cã sù biÕn ®æi so víi tríc tuy nhiªn møc ®é biÕn ®æikh«ng lín. ChØ cã giai ®o¹n ®Çu khi hå b¾t ®Çu tÝch níc hµm lîng «xy trong níc gi¶m dodo qua tr×nh «xy hãa c¸c chÊt h÷u c¬ cã trong lßng hå.I. §Æt vÊn ®Ò ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng níc cã nguån thñy n¨ng phong phó, tr÷ lîng íc tÝnhkho¶ng 300tû KWh vµ tr÷ n¨ng khai th¸c kinh tÕ kho¶ng tõ 80 ®Õn 100KWh. HiÖn nay ViÖtNam cã 10 nhµ m¸y thñy ®iÖn lín vµ võa, 200 tr¹m thñy ®iÖn nhá. C¸c nhµ m¸y thñy ®iÖn línchñ yÕu ®îc h×nh thµnh trªn s«ng §µ vµ s«ng Sªsan. NÕu kÓ c¶ c¸c nhµ m¸y dù kiÕn sÏ ®îcx©y dùng th× tæng c«ng suÊt khai th¸c còng míi chØ ®¹t 10% tiÒm n¨ng, nhá h¬n rÊt nhiÒu sovíi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi (tõ 50 ®Õn 90%). S«ng §µ lµ con s«ng cã tiÒm n¨ng nguån níc lín, tiÒm n¨ng thñy ®iÖn cao nhÊt l·nhthæ níc ta, tiÒm n¨ng khai th¸c thñy n¨ng tõ 22-30tû KWh vµ ®Þa h×nh cho phÐp cã thÓ x©ydùng ®îc hå chøa víi tæng dung tÝch trªn 25tûm3. Trªn dßng chÝnh s«ng §µ sÏ h×nh thµnh hÖthèng c«ng tr×nh thuû ®iÖn bËc thang Lai Ch©u – S¬n La – Hßa B×nh. C«ng tr×nh thñy ®iÖnHßa B×nh ®· hoµn thµnh vµ ®a vµo ho¹t ®éng c¶ 8 tæ m¸y tõ 04/IV/1994; C«ng tr×nh thñy®iÖn S¬n La ®· ®îc khëi c«ng x©y dùng vµo XI/2005; C«ng tr×nh thñy ®iÖn Lai Ch©u dù tÝnhsÏ khëi c«ng x©y dùng vµo ®Çu n¨m 2007. Trong nghiªn cøu nµy chóng t«i ®¸nh gi¸ nh÷ng t¸c®éng ®Õn m«i trêng níc sau khi c«ng tr×nh thñy ®iÖn Lai Ch©u ®îc ®a tiÕn hµnh x©ydùng.II. TiÒm n¨ng nguån níc vµ chÕ ®é thñy v¨n S«ng §µ lµ phô lu lín nhÊt cña hÖ thèng s«ng Hång (chiÕm 34,1%) cã diÖn tÝch luvùc lµ 52.900km2 trong ®ã phÇn lu vùc thuéc l·nh thæ ViÖt Nam lµ 26.800km2 chiÕm 50,7%tæng diÖn tÝch toµn lu vùc. PhÇn dßng chÝnh thuéc l·nh thæ ViÖt Nam dµi 570 km chiÕm56,4% tæng chiÒu dµi dßng chÝnh. Tæng lîng níc cña lu vùc s«ng §µ chiÕm 48% tænglîng níc cña toµn bé hÖ thèng s«ng Hång. NÕu tÝnh ®Õn mÆt c¾t c«ng tr×nh thñy ®iÖn LaiCh©u tæng lîng níc lµ 25,9km3, tÝnh ®Õn c«ng tr×nh thñy ®iÖn S¬n La lµ 47,6km3, ®Õn c«ngtr×nh thñy ®iÖn Hßa B×nh lµ 55,6km3. Hµng n¨m lîng níc trung b×nh ®Õn hå chøa Lai Ch©u ®¹t 25,9 tûm3 t¬ng øng víiQ0 = 822m3/s, M = 31,6 l/s/km2. Chªnh lÖch lu lîng gi÷a n¨m nhiÒu níc vµ Ýt níc kho¶ngtõ 2 - 3 lÇn nhng møc ®é biÕn ®æi dßng ch¶y c¸c th¸ng mïa lò vµ mïa kiÖt cã thÓ lÖch nhau®Õn 10 - 15lÇn thËm chÝ cã n¨m ®Õn 20 - 30lÇn. Dßng ch¶y n¨m nhiÒu níc vµ Ýt níc thêng 1x¶y ra xen kÏ. Trªn thùc tÕ Ýt khi x¶y ra trêng hîp 5 n¨m nhiÒu níc liªn tôc hoÆc nh÷ng n¨mÝt níc kÒ nhau còng kh«ng kÐo dµi qu¸ 3 n¨m. Dßng ch¶y trªn lu vùc Ýt cã sù biÕn ®æi tõn¨m nµy qua n¨m kh¸c víi hÖ sè Cv = 0,18 nhng trong n¨m cã sù ph©n mïa râ rÖt: Mïa lò: Mïa lò trªn dßng chÝnh thêng kÐo dµi 5 th¸ng, VI - X, cßn trªn c¸c phô lu,mïa lò thêng kÕt thóc sím h¬n vµo th¸ng IX. Tæng lîng dßng ch¶y mïa lò thêng chiÕmxÊp xØ 77% tæng lîng níc n¨m. Modun dßng ch¶y mïa lò trªn dßng chÝnh s«ng §µ dao®éng tõ 60 - 64 l/skm2. C¸c phô lu bê tr¸i thêng cã modun dßng ch¶y lò lín h¬n c¸c phô lubê ph¶i. Modun dßng ch¶y mïa lò t¹i tr¹m Nµ Hõ (NËm Bum) ®¹t 173 l/skm2, NËm Giµng(NËm M¹) lµ 80.9l/skm2, NËm Møc (NËm Møc) 59,5 l/skm2. Lò trªn lu vùc s«ng §µ thêngtËp trung nhanh vµ ®Ønh lò lín nhÊt thêng xuÊt hiÖn trïng nhau ë Lai Ch©u, T¹ Bó vµ HßaB×nh. T¹i Lai Ch©u lò lÞch sö lín nhÊt ®¹t 13.500m3/s (VIII/1945). Lò trong nh÷ng th¸ng V,VI thêng mang tÝnh chÊt lò nói, mùc níc biÕn ®æi m¹nh nhng thêi gian kÐo dµi lò ng¾n do¶nh hëng cña ¸p thÊp Ên - MiÕn nhng vµo c¸c th¸ng VII, VIII lò lín xuÊt hiÖn liªn tiÕp t¹othµnh trËn lò nhiÒu ®Ønh víi ®êng qu¸ tr×nh lò h×nh r¨ng ca, tÝnh trung b×nh c¸c th¸ng nµythêng xuÊt hiÖn tõ (2-6) ®Ønh lò. Lò lín nhÊt t¹i tuyÕn ®o ®· quan tr¾c ®îc xuÊt hiÖn vµoth¸ng VIII/1945 víi modun ®Ønh lò 544 l/s/km2. Dßng ch¶y 3 th¸ng lín nhÊt xuÊt hiÖn ®ång nhÊt trªn toµn lu vùc tõ th¸ng VII ®Õnth¸ng IX víi lîng ...