Danh nhân Việt Nam: Trần Hạo

Trần Hạo – Trần Dụ Tông (Bính Tí 1336-Kỉ Dậu 1369) Niên hiệu: - Thiệu Phong (1341-1357) - Đại Trị (1358-1369) Vua Hiến Tông không có con nên việc truyền ngôi báu do Thượng hoàng xếp đặt. Thượng hoàng Minh Tông có 7 con trai: Hiến Tông Vượng, Cung Túc vương Dục, Cung Định vương Trạch, Dụ Tông Hạo, Cung Tĩnh vương Nguyên Trạch, Nghệ Tông Phủ, Duệ Tông Kính. Hiến Tông mất, Thượng hoàng lập người con tên Hạo, sinh nǎm Bính Ngọ (1336) lên làm vua hiệu là Dụ Tông. Những nǎm đầu những quyền bính đều do...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Danh nhân Việt Nam: Trần Hạo Trần Hạo - Trần Dụ tông (Bính Tí 1336-Kỉ Dậu 1369)Trần Hạo – Trần Dụ Tông (Bính Tí 1336-Kỉ Dậu 1369)Niên hiệu:- Thiệu Phong (1341-1357)- Đại Trị (1358-1369)Vua Hiến Tông không có con nên việc truyền ngôi báu do Thượng hoàng xếpđặt. Thượng hoàng Minh Tông có 7 con trai: Hiến Tông Vượng, Cung Túcvương Dục, Cung Định vương Trạch, Dụ Tông Hạo, Cung Tĩnh v ươngNguyên Trạch, Nghệ Tông Phủ, Duệ Tông Kính.Hiến Tông mất, Thượng hoàng lập người con tên Hạo, sinh nǎm Bính Ngọ(1336) lên làm vua hiệu là Dụ Tông. Những nǎm đầu những quyền bính đều doThượng hoàng Minh Tông điều khiển. Bởi thế, dù có mất mùa dân đói nhưngviệc chính trị vẫn c òn nề nếp. Từ nǎm 1358 trở đi, Th ượng Hoàng mất, các cựuthần như Trương Hán Siêu, Nguyễn Trung Ngạn cũng không còn, triều đìnhbắt đầu rối loạn. Bọn gian thần kéo b è kết đảng lũng đoạn triều chính. Chu VǎnAn dâng thất trảm sớ, xin chém 7 gian thần nh ưng vua không nghe, ông liềnbỏ quan về dạy học. Vua Dụ Tông ham chơi bời rượu chè khiến triều đình rốinát loạn nổi lên như ong. Nhân dân c ực khổ trǎm bề. Vua Chiêm là Chế BồngNga mấy lần đem quân đánh phá thành Thắng Long khiến triều Trần nhiềuphen khốn đốn.Nǎm Kỷ Dậu (1369) vua Dụ Tông mất th ì bão táp đã nổi lên ở cung đình.Nguyên do, Dụ Tông không có con nên triều đình lập Cung Định vương là anhDụ Tông lên làm vua nhưng bà Hoàng thái hậu nhất định đòi lập người connuôi của Cung Túc vương là Dương Nhật Lễ lên ngôi. Nguyên mẹ Nhật Lễ làmột đào hát, lấy một kép hát bội là Dương Khương có thai r ồi mới bỏ DươngKhương mà lấy Cung Túc vương sinh ra Nhật Lễ. Nay lên làm vua, Nhật Lễmuốn cải họ Dương để dứt ngôi nhà Trần rồi giết bà Hoàng thái hậu cùngCung Định Vương. Cung Tĩnh vương vốn nhu nhược thấy thể bỏ trốn lên mạnĐà Giang.Trước tình hình nội chính rối ren, các tôn thất nhà Trần hội nhau khởi binh vềbắt giết Nhật Lễ rồi r ước Cung Tĩnh vương về làm vua, tức vua Trần NghệTông. Tôn Thất Thuyết (Ất Hợi 1835 – Qúi Sửu 1913)Tôn Thất Thuyết (Ất Hợi 1835 – Qúi Sửu 1913)Danh tướng, nhà yêu nước, con thứ hai của Đô đốc Tôn Thất Đính. Qu ê ông ởXuân Long, Thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên.Ông là hậu duệ của Hiền Vương Nguyễn Phúc Tần (1648 - 87) thuộc dòng tộcNguyễn Phúc ở Huế. Năm 1869, làm án sát Hải Dương, rồi Tán tương Quânthứ Thái nguyên rồi Tán lý quân thứ Sơn Hưng Tuyên.Năm 1873, cùng quân Cờ đen của Lưu Vĩnh Phúc đánh Pháp ở Ô Cầu Giấy,giết được sĩ quan chỉ huy Pháp Gacni ê (F. Garnier). Năm 1875, ông chiếnthắng ở Tây Sơn, bắt sống tướng giặc Cờ Vàng là Hoàng Sùng Anh. Ông đượcphong làm Hữu Tham tri bộ Binh, tước Nam.Đến năm 1881, ông l àm Thượng thư bộ Binh , sau vua Tự Đức mất (1883),ông làm phụ chánh đại thần. Cùng Nguyễn Văn Tường phế vua Dục Đức (Nguyễn Phúc Ưng Châu) lập vua Hiệp Hòa (Nguyễn Phúc Hồng Dật), nhưngmới được 4 tháng, ông và Tường lại mưu giết Hiệp Hòa ngày 29-11-1883, đưavua Phúc Kiến (Nguyễn Phúc Ưng Đăng) lên ngôi. Nhưng chỉ được 8 tháng,Kiến Phúc mất vào ngày 31-7-1884, ông lập em Phúc Kiến l à Ưng Lịch lênngôi tức Hàm Nghi. Từ đây ông ráo riết chuẩn bị chống Pháp, D e Courty rấtcăm ghét muốn hại ông, nhưng không đư ợc.4-7-1885, chủ động tấn công Pháp ở Huế nh ưng thất bại. Sau đó, rước vuaHàm Nghi ra sơn phòng Quảng Trị, rồi Quảng Bình, Hà Tĩnh mở đầu phongtrào Cần vương kháng Pháp. Năm 1886, ông để lại hai người con là Tôn ThấtThiệp và Tôn Thất Đàm phò vua Hàm Nghi, ra Miền Bắc rồi sang Trung Quốc(1887) cầu viện, nhất thời có một số kết quả, nh ưng sau đó triều đình nhàThanh thoả hiệp với Pháp quản thúc ông ở Long Châu rồi Thiều Châu v à mất ởđó (1913), thọ 78 tuổi. Gia đình ông từ cha mẹ, vợ đến các em, các con, kể cảcon rể (Nguyễn Thượng Hiền) đều gi àu lòng yêu nước, chống Pháp. Hiện c ònmột số bài thơ chữ Hán, trong đó ông gửi gắm ít nhiều tâm sự nh ư các bàiHọa thơ Nguyễn Quang Bích, Chim én bay trong m ưa, Thơ gửi Cầm BáThước, Các tác phẩm của ông gồm một số th ơ, liễn đối…điếu các nhà chí sĩ,yêu nước hi sinh vì đại nghĩa như: Kì Cầm Bá thước thi Vấn Nguyễn Cao Điếu Trần Hi Tăng Hịch Cần Vương ...