Danh nhân Việt Nam: Ỷ Lan
Số trang: 4
Loại file: pdf
Dung lượng: 123.79 KB
Lượt xem: 11
Lượt tải: 0
Xem trước 2 trang đầu tiên của tài liệu này:
Thông tin tài liệu:
Ỷ Lan (…-Đinh Dậu 1117) Vợ Lý Thánh Tông, mẹ Lý Nhân tông. Bà xuất thân từ một gia đình nông dân, quê làng Thổ Lỗi, lộ Bắc Giang (sau đổi là huyện Siêu Loại, tỉnh Bắc Ninh). Về họ tên thực của bà, sách Thơ văn Lý Trần ghi là Lê Thị Ỷ Lan. Nhưng theo Hoàng Xuân Hãn trong quyển “Lý Thường Kiệt thì: “Một học giả đời Tống là Thẩm Hoạt đã ghi tên bà là Lê Thị Yến Loan”. Tuy vậy Hoàng Xuân Hãn cho rằng đây chỉ là ghi theo âm, nên có thể chữ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Danh nhân Việt Nam: Ỷ Lan Ỷ Lan (…-Đinh Dậu 1117)Ỷ Lan (…-Đinh Dậu 1117)Vợ Lý Thánh Tông, mẹ Lý Nhân tông. B à xuất thân từ một gia đình nông dân,quê làng Thổ Lỗi, lộ Bắc Giang (sau đổi l à huyện Siêu Loại, tỉnh Bắc Ninh).Về họ tên thực của bà, sách Thơ văn L ý Trần ghi là Lê Thị Ỷ Lan. Nhưng theoHoàng Xuân Hãn trong quyển “Lý Thường Kiệt thì: “Một học giả đời Tống l àThẩm Hoạt đã ghi tên bà là Lê Thị Yến Loan”. Tuy vậy Hoàng Xuân Hãn chorằng đây chỉ là ghi theo âm, nên có thể chữ Yến Loan là cho chữ Ỷ Lan ghichệch ra, cũng giống như chữ Lý Thường Kiệt chính quyển sách đó ghi LýThượng Cát.Tương truyền nhân một chuyến vi hành đến Thổ Lỗi, Lý Thánh tông bắt gặp b àđang hái dâu. Trong lúc m ọi người nô nức đi xem xa giá nhà vua, riêng bà vẫnđứng dựa gốc lan ra vẻ thản nhi ên. Ngây ngất trước nhan sắc tuyệt trần, LýThánh tông cho tuyển vào cung lập làm phu nhân, đặt hiệu là Ỷ Lan (dựa gốclan). Sau bà sinh Hoàng t ử Càn Đức (tức Lý Nhân tông) và trở thành Hoàngthái hậu.Năm Kỉ Dậu 1069, Lý Thánh tông thân chinh Chiêm Thành, bà ở lại triều giámquốc. Đánh mãi không thành công nhà vua ngã lòng đem binh về. Đến châuCự Liên, nghe tin bà trị nước có kết quả tốt nhà vua nói: “Đàn bà còn làm đượcviệc, tài trai há chịu xoàng”. Rồi quay lại đánh bắt được vua Chiêm là Chế Củ.Năm Qúi Sửu 1073 bà được phong là Linh Nhân Hoàng hậu. Bấy giờ, vì lòngghen ghét, bà đã làm cho Dương Hoàng hậu (vợ cả Lý Thánh tông) và 76 thịnữ mắc tội, chết oan. Sử gọi là vụ án Thượng Dương cung.Năm Ất Sửu 1085, bà tuần du khắp nơi với ý định quan sát tình hình sinh hoạtcủa nhân dân. Đến năm Đinh Mão 1087, mùa xuân bà xuất tiền trong phủchuộc những người con gái nhà nghèo phải đi ở đợ, rồi gả cho những ng ườigóa vợ, dân chúng xưng tụng bà là “Quan Âm”.Năm Đinh Dậu 1117 ngày 25-7 bà mất. Qua tháng 8 làm lễ hoả táng rồi thờ ởThọ Lăng, phủ Thiên Đức. Thuỵ hiếu là Phù Thánh Linh Nhân Hoàng thái hậu.Miếu thờ bà ở hai xã Cẩm Đới và Cẩm Cầu thuộc huyện Gia Lộc, tỉnh HảiDương (nay thuộc tỉnh Hải Hưng) gọi là cung Quỳnh Hoa. Yết KiêuTùy tướng của Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn, quê làng Hạ Bì, huyện GiaLộc, tỉnh Hải Dương.Ông là một trong năm tuỳ t ướng, tài giỏi của Hưng Đạo vương: Cao Mang, ĐạiHành, Nguyễn Địa Lô, Dã Tượng và ông.Một lần Hưng đạo vương ướm ý hỏi ông: “Khi thân phụ ta sắp mất có dặn bảota phải lấy cho được thiên hạ thì người mới an lòng nhắm mắt. Ngươi nghĩ thếnào? Ta có nên làm th ế không?Ông thưa: “Làm vậy tuy phú quí nhất thời mà ô danh muôn thuở. Tôi muốnlàm quan hầu cho vương, đến lúc già chết chứ không muốn làm với ông vu bấttrung”.Hưng đạo vương khen gợi và từ ấy rất trọng đãi ông. Trong cuộc kháng chiếnchống quân Nguyên Mông, ông càng t ỏ dạ trung liệt. Vốn thiện thủy chiến,ông và Dã Tường dùng tài lặn mà đánh đắm thuyền giặc và chính ông đã bắtsống tên phù thủy tay sai giặc lợi hại là Nguyễn Bá Linh.Khi ông mất, vua Trần truyền lập đền thờ ông ở bờ sông Hạ Bì là nơi quê ông.Đời sau có thơ vịnh:Hồ hải xông pha tỏ chí mình,Không hề lặn lội cứu sinh linh.Giữa sông cung kiếm trừ yêu quái,Đáy nước khoan thuyền bắt Bá Linh.Cướp vía Thoát Hoan khi đắc báo,Giúp oqi Hưng Đạo lúc hành binh.Một mai phá giặc thành công lớn,Rạng vẻ trời Nam một t ướng tinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Danh nhân Việt Nam: Ỷ Lan Ỷ Lan (…-Đinh Dậu 1117)Ỷ Lan (…-Đinh Dậu 1117)Vợ Lý Thánh Tông, mẹ Lý Nhân tông. B à xuất thân từ một gia đình nông dân,quê làng Thổ Lỗi, lộ Bắc Giang (sau đổi l à huyện Siêu Loại, tỉnh Bắc Ninh).Về họ tên thực của bà, sách Thơ văn L ý Trần ghi là Lê Thị Ỷ Lan. Nhưng theoHoàng Xuân Hãn trong quyển “Lý Thường Kiệt thì: “Một học giả đời Tống l àThẩm Hoạt đã ghi tên bà là Lê Thị Yến Loan”. Tuy vậy Hoàng Xuân Hãn chorằng đây chỉ là ghi theo âm, nên có thể chữ Yến Loan là cho chữ Ỷ Lan ghichệch ra, cũng giống như chữ Lý Thường Kiệt chính quyển sách đó ghi LýThượng Cát.Tương truyền nhân một chuyến vi hành đến Thổ Lỗi, Lý Thánh tông bắt gặp b àđang hái dâu. Trong lúc m ọi người nô nức đi xem xa giá nhà vua, riêng bà vẫnđứng dựa gốc lan ra vẻ thản nhi ên. Ngây ngất trước nhan sắc tuyệt trần, LýThánh tông cho tuyển vào cung lập làm phu nhân, đặt hiệu là Ỷ Lan (dựa gốclan). Sau bà sinh Hoàng t ử Càn Đức (tức Lý Nhân tông) và trở thành Hoàngthái hậu.Năm Kỉ Dậu 1069, Lý Thánh tông thân chinh Chiêm Thành, bà ở lại triều giámquốc. Đánh mãi không thành công nhà vua ngã lòng đem binh về. Đến châuCự Liên, nghe tin bà trị nước có kết quả tốt nhà vua nói: “Đàn bà còn làm đượcviệc, tài trai há chịu xoàng”. Rồi quay lại đánh bắt được vua Chiêm là Chế Củ.Năm Qúi Sửu 1073 bà được phong là Linh Nhân Hoàng hậu. Bấy giờ, vì lòngghen ghét, bà đã làm cho Dương Hoàng hậu (vợ cả Lý Thánh tông) và 76 thịnữ mắc tội, chết oan. Sử gọi là vụ án Thượng Dương cung.Năm Ất Sửu 1085, bà tuần du khắp nơi với ý định quan sát tình hình sinh hoạtcủa nhân dân. Đến năm Đinh Mão 1087, mùa xuân bà xuất tiền trong phủchuộc những người con gái nhà nghèo phải đi ở đợ, rồi gả cho những ng ườigóa vợ, dân chúng xưng tụng bà là “Quan Âm”.Năm Đinh Dậu 1117 ngày 25-7 bà mất. Qua tháng 8 làm lễ hoả táng rồi thờ ởThọ Lăng, phủ Thiên Đức. Thuỵ hiếu là Phù Thánh Linh Nhân Hoàng thái hậu.Miếu thờ bà ở hai xã Cẩm Đới và Cẩm Cầu thuộc huyện Gia Lộc, tỉnh HảiDương (nay thuộc tỉnh Hải Hưng) gọi là cung Quỳnh Hoa. Yết KiêuTùy tướng của Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn, quê làng Hạ Bì, huyện GiaLộc, tỉnh Hải Dương.Ông là một trong năm tuỳ t ướng, tài giỏi của Hưng Đạo vương: Cao Mang, ĐạiHành, Nguyễn Địa Lô, Dã Tượng và ông.Một lần Hưng đạo vương ướm ý hỏi ông: “Khi thân phụ ta sắp mất có dặn bảota phải lấy cho được thiên hạ thì người mới an lòng nhắm mắt. Ngươi nghĩ thếnào? Ta có nên làm th ế không?Ông thưa: “Làm vậy tuy phú quí nhất thời mà ô danh muôn thuở. Tôi muốnlàm quan hầu cho vương, đến lúc già chết chứ không muốn làm với ông vu bấttrung”.Hưng đạo vương khen gợi và từ ấy rất trọng đãi ông. Trong cuộc kháng chiếnchống quân Nguyên Mông, ông càng t ỏ dạ trung liệt. Vốn thiện thủy chiến,ông và Dã Tường dùng tài lặn mà đánh đắm thuyền giặc và chính ông đã bắtsống tên phù thủy tay sai giặc lợi hại là Nguyễn Bá Linh.Khi ông mất, vua Trần truyền lập đền thờ ông ở bờ sông Hạ Bì là nơi quê ông.Đời sau có thơ vịnh:Hồ hải xông pha tỏ chí mình,Không hề lặn lội cứu sinh linh.Giữa sông cung kiếm trừ yêu quái,Đáy nước khoan thuyền bắt Bá Linh.Cướp vía Thoát Hoan khi đắc báo,Giúp oqi Hưng Đạo lúc hành binh.Một mai phá giặc thành công lớn,Rạng vẻ trời Nam một t ướng tinh.
Tìm kiếm theo từ khóa liên quan:
Tiểu sử danh nhân Danh nhân văn hóa danh nhân lịch sử nhân vật lịch sử lịch sử việt namGợi ý tài liệu liên quan:
-
Giáo án Lịch sử lớp 11 - Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ (Sách Chân trời sáng tạo)
9 trang 145 0 0 -
Nội dung và ý nghĩa quan điểm về đạo làm người của Nguyễn Bỉnh Khiêm
7 trang 86 1 0 -
69 trang 73 0 0
-
Giáo án Lịch sử lớp 11 - Bài 7: Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam (trước năm 1945)
19 trang 60 0 0 -
Giáo án môn Lịch sử lớp 11 (Sách Chân trời sáng tạo)
137 trang 57 0 0 -
11 trang 48 0 0
-
Áo dài Việt Nam qua các thời kì
21 trang 45 0 0 -
Cương lĩnh của Đảng – ý nghĩa lịch sử ra đời của Đảng_2
7 trang 44 0 0 -
26 trang 42 0 0
-
Bài thuyết trình: Vinh Danh Phụ Nữ Truyền Thuyết Việt Nam
18 trang 41 0 0