Danh thắng Bình Định

Danh thắng Bình ĐịnhTháp Bình Lâm - Bình ĐịnhTháp Bình Lâm nằm sát ven sông Gò Tháp đổ ra cửa biển Thị Nại của xóm Long Mai, thôn Bình Lâm, xã Phước Hòa, huyện Tuy Phước. Người xưa đã lấy tên thôn Bình Lâm để đặt tên cho ngọn tháp này. Tháp Bình Lâm được xếp hạng di tích năm 1993. Tháp Bình Lâm cao 20 m, bình đồ vuông, về hình thức tạo dáng, tháp cũng được xây cất theo kiểu tầng như các tháp khác, cửa chính quay về phía đông, còn ba mặt là cửa giả quay...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Danh thắng Bình ĐịnhTháp Bình Lâm - Bình ĐịnhTháp Bình Lâm nằm sát ven sông Gò Tháp đổ ra cửa biển Thị Nại của xóm LongMai, thôn Bình Lâm, xã Phước Hòa, huyện Tuy Phước. Người xưa đã lấy tên thônBình Lâm để đặt tên cho ngọn tháp này. Tháp Bình Lâm được xếp hạng di tíchnăm 1993.Tháp Bình Lâm cao 20 m, bình đồ vuông, về hình thức tạo dáng, tháp cũng đượcxây cất theo kiểu tầng như các tháp khác, cửa chính quay về phía đông, còn ba mặtlà cửa giả quay về ba hướng Tây – Nam – Bắc. Trong các cửa giả, cửa phía Tây vàcửa phía Nam là còn nguyên, cửa chính và cửa phía Bắc đã bị sụt lở phần vòm.Phần lớn các cửa giả đều được xây nhô ra cách thân tháp chừng 1,5m. Những cửagiả này, phần vòm được tạo nhiều lớp mái vòm nhọn, mỗi vòm như vậy tạo cảmgiác như một tòa lâu đài thu nhỏ; trong các ô khám các “tòa lâu đài” đều có tượngthần bằng đất nung, nhưng đã bị mất từ lâu. Nhìn lên đỉnh tháp, ở giữa các tầngtháp đều được tạo các cửa giả và cũng được cấu tạo theo kiểu lâu đài. Càng lêncao, tháp càng được thu nhỏ dần về phía đỉnh.Tuy nằm ở vị trí bằng phẳng, song với chiều cao của tháp trên 20 m, khi đứngdưới chân ngước mắt nhìn, vẫn thấy dáng cao vút uy nghi của kiến trúc. Cái đẹpnhất ở đây là những vòm cửa giả, mỗi cửa giả là một tác phẩm nghệ thuật sinhđộng mà những người nghệ sĩ Chăm vô danh gửi lại cho hậu thế! Giáp với mái vàthân, tháp lại được trang trí những mô típ hoa văn kiểu chuỗi hạt uốn lượn liênhoàn hình chữ U chạy vòng quanh tháp. Lên các tầng trên, hoa văn cũng được lặplại như vậy. Ở Bình Lâm, các mô típ hoa văn đều được tạo trực tiếp lên gạch vớihình dáng tỷ lệ cân đối, điều đó đã tạo vẻ đẹp cho di tích này. Những họa tiết trangtrí các tháp góc và những hình ảnh tòa lâu đài trên các cửa giả, cùng với nhữnghoa văn trang trí kiểu chuỗi hạt, cho thấy ở tháp Bình Lâm một xu hướng mới đãbắt đầu xuất hiện. Như trên mặt tường không còn thấy hoa văn trang trí mà xuấthiện những rãnh nhỏ chạy dọc từ trên xuống; vòm cửa đã bắt đầu vươn cao hìnhmũi giáo, một xu thế đơn giản để đi đến dáng vẻ hoành tráng, khỏe khoắn củaphong cách kiến trúc Bình Định sau này. Có thể xem Bình Lâm là di tích mangphong cách kiến trúc chuyển tiếp từ thế kỷ X sang phong cách Bình Định cuối thếkỷ X, đầu thế kỷ XI. Vừa qua, tháp Bình Lâm đã được gia cố, chống xuống cấp.Núi Kỳ Đồng và Bàu Sấu - Bình ĐịnhMạch đất An Nhơn về phía đông xã Nhơn Mỹ uốn lượn gồ ghề rồi cất lên thànhmột quả núi cao chừng trăm thước án ngữ ba thôn Ðại An, Thiết Tràng, Tân Ðức.Núi như một con rồng chạy đến giáp sông La Vĩ thì ngoảnh về phía tây, mê mẩntrước một bàu nước xanh thơ mộng.Núi ấy gọi là núi Kỳ Ðồng, bàu kia gọi là bàu Sấu, vì rằng từng có cá sấu ở. Ngắmnúi Kỳ Ðồng từ điểm khởi sơn về nơi tọa lạc, gò đống nối dài hợp với sườn núikhoan thai thoải xuống mặt bàu tựa như một con rồng xanh đang mải mê uốngnước, chả trách người xưa bảo núi tượng hình thanh long ẩm thủy.Sau khi Ðào Doãn Ðịch, thủ lĩnh đầu tiên của phong trào Cần Vương ở Bình Ðịnhqua đời, Mai Xuân Thưởng đã cho xây dựng rất nhiều căn cứ kháng chiến. Mộttrong số đó là căn cứ núi Kỳ Ðồng. Song Mai Xuân Thưởng chọn nơi đây làm căncứ không phải vì cảnh đẹp, mà vì thế núi rất thuận lợi cho việc trú quân lẫn dụngbinh. Trong núi rừng có hang, không hay lớn nhỏ thế nào, chỉ biết tại mặt nam núiđến nay hãy còn dấu tích một miệng hang chừng 2m2, cây dại mọc đầy. Dẫn từhang ra bàu Sấu là một con đường đất nhỏ, hoang phế đã lâu ngày. Bàu Sấu rộngngót ba mẫu, nước sâu thăm thẳm, thông với sông Côn. Từ núi Kỳ Ðồng, có thểtheo đường thủy lẫn đường bộ tới các căn cứ khác của nghĩa quân thuộc huyệnTây Sơn. Mặt khác quãng chân núi phía đông giáp sông La Vĩ mở ra một lối thủylưu quan trọng sang thành Ðồ Bàn, tỏa về một vùng dân cư ven thị đông đúc, rấtthuận lợi cho việc thu thập thông tin và tiếp tế lương thực, vũ khí.Năm 1887, quân Pháp và quân triều đình do Trần Bá Lộc chỉ huy đã tấn công vớiquy mô lớn vào các căn cứ cần vương ở Bình Ðịnh. Quân địch quá đông. Nghĩaquân quá ít. Ðịch trang bị súng ống đạn dược. Nghĩa quân vũ khí chủ yếu là giáomác thô sơ. Lần lượt các căn cứ Kho Lương, Thứ Hương Sơn, Bắc Trại, Nam Trạibị giặc chiếm. Nghĩa quân bị tổn thất lớn, chỉ còn vài trăm người. Mai XuânThưởng quyết định chọn Bàu Sấu làm nơi bày trận sống mái với quân thù.Suốt hai ngày đêm, dưới sự chỉ huy của ông, nghĩa quân đã chiến đấu rất kiêncường. Ban đầu, dựa lưng vào thế núi, nghĩa quân đã tiêu diệt được hàng trăm têngiặc. Nhưng Trần Bá Lộc cậy thế quân đông cứ xua binh tràn lên hết đợt này đếnđợt khác, nghĩa quân trúng đạn hy sinh rất nhiều, máu trôi đỏ nước bàu và loangdài một khúc sông. Mai Xuân Thưởng bị thương nặng. Những nghĩa quân sống sótbèn mở đường máu đưa nguyên soái về mật khu Linh Ðỗng. Tìm không ra Mai,Trần Bá Lộc thẳng tay đàn áp nhân dân của ba thôn quanh núi Kỳ Ðồng. Chúngbáo lên Nguyễn Thân. Tên gian thần này liền ra lệnh bắt giam dân chúng hai làngPhú Lạc, Phú Phong, trong đó có người mẹ già yếu Ma ...