Đây Mùa Thu Tới của Xuân Diệu: Chữ và nghĩa

Tham khảo bài viết đây mùa thu tới của xuân diệu: chữ và nghĩa, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đây Mùa Thu Tới của Xuân Diệu: Chữ và nghĩa Đây Mùa Thu Tới của Xuân Diệu: Chữ và nghĩa1. Đã có quá nhiều bài bình, phân tích, giảng văn về bài thơ Đây mùathu tới của Xuân Diệu. Nhưng cho đến nay vẫn còn tồn tại không ít cáchhiểu khác nhau. Một trong những nguyên nhân là do sự cảm nhận và lýgiải mặt ngữ nghĩa của tác phẩm. Bài viết này xin nêu một cách hiểu đốivới một số từ ngữ và hình tượng trong bài thơ.Nhiều người cho rằng bài thơ mở đầu đã gợi một nỗi buồn sầu tang tócđến độ héo hắt bi thương. ấn tượng đó có được tạo bởi các chữ đìuhiu, chịu tang, lệ ngàn hàng... trong hai câu thơ mở đầu :Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tangTóc buồn buôn xuống lệ ngàn hàng.Song nếu hiểu hai câu thơ này chỉ có vậy thì sẽ không tránh khỏi mâuthuẫn với tiếng reo đầy vui sướng của nhà thơ - chủ thể cảm xúc trướctoàn cảnh đất trời vào thu rực rỡ nắng vàng (và cả lá vàng nữa - lá vàngtrong nắng chiều thu vàng rực) ở hai câu thơ tiếp liền sau đó :Đây mùa thu tới ! Mùa thu tới !Với áo mơ phai dệt lá vàng.2. Cả bốn câu thơ mở đầu này gợi tả cảnh đất trời vào thu và tâm trạngcon người lúc thu sang. Cũng cần phải nói rằng thi nhân ấy là một conngười còn rất trẻ cả về tuổi tác lẫn cảm xúc. Xuân Diệu sáng tác Đâymùa thu tới khi ông mới 18 tuổi đời và hồn thơ Xuân Diệu lúc ấy đươngở vào độ non tơ rạo rực, sôi nổi và bồng bột nhất. Thi sĩ đã từng tự nóivề những cảm xúc của mình hồi ấy: Đây là lòng tôi đương thời sôi nổi,đây là hồn tôi đương lúc vang ngân, và đây là tuổi xuân của tôi, và đâylà sự sống của tôi nữa (1). Với một hồn thơ như thế nên khi bắt gặpnhững tín hiệu đầu tiên của mùa thu mới tới, thi sĩ đã mở hết lòngmình, hồ hởi vồ vập đón nhận tất cả những biến thái mong manh,huyền hiệu của thiên nhiên tạo vật lúc chuyển mùa. Câu thơ thứ ba vớiđiệp ngữ Đây mùa thu tới và dấu chấm than lặp lại hai lần giống nhưmột tiếng reo vui không kìm nén nổi, bất giác bật ra khi nhà thơ chợtnhận thấy tín hiệu báo thu sang đầu tiên trên những hàng liễu rủ.3. Khác với thơ ca trung đại Phương đông thường dùng những hình ảnhước lệ như sen tàn, cúc nở hoa, lá ngô đồng rụng... để làm biểu tượngchuyển mùa lúc thu sang, Xuân Diệu tả liễu. Những cây liễu rủ bên hồđược tác giả cảm nhận giống như các nàng thiếu nữ thướt tha, yểu điệunghiêng mình buông những suối tóc dài. Trong gió thu lạnh đìu hiu,dáng liễu cũng giống như dáng người đứng chịu tang, tóc buồn buôngxuống lệ ngàn hàng. Một hình ảnh buồn nhưng cũng thật là gợi cảm,phảng phất đâu đây bóng dáng quen thuộc của các nàng thiếu nữ đàicác, đẹp và buồn một cách lãng mạn trong thơ mới dạo ấy nói chung vàthơ Xuân Diệu nói riêng. Đó là cách nhìn, cách cảm của một trào lưuthơ, một thế hệ các nhà thơ mới nên không thể nói hình ảnh đó thểhiện một nỗi buồn tang tóc, bi luỵ. Hai câu thơ thật ra chỉ nhằm gợi tảvẻ yểu điệu, thướt tha của liễu như một tín hiệu báo thu sang mà thôi.Khi cái hối hả của mùa hạ nóng nực đi qua, dấu hiệu báo thu sangthường là sự ngưng lại, vẻ chậm chạp chùng chình rất riêng của thờitiết:Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió xeSương chùng chình qua ngõHình như thu đã về.Sông được lúc dềnh dàngNắng bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thu(Sang thu - Hữu Thỉnh).Những cành liễu mềm mại, êm đềm rủ xuống chính là dấu hiệu mùa thuđầu tiên mà Xuân Diệu bất chợt nhận ra một cách ngạc nhiên thích thú.Đằng sau những tiếng reo hồ hởi của nhà thơ, người đọc có thể hìnhdung ra ánh mắt trẻ trung ngơ ngác của ông sững sờ trước vẻ đẹp bấtngờ của thiên nhiên tạo vật. Bốn câu thơ tả mùa thu mới chớm và tâmtrạng của con người lúc thu sang thật gợi cảm, tươi sáng; tuy có buồnnhưng không hề ảm đạm, héo hắt; buồn mà vẫn đẹp, đẹp bởi sự cảmnhận tinh tế và mới mẻ những chuyển vận của thiên nhiên cùng bướcđi của thời gian, đẹp bởi màu sắc đường nét tươi sáng, bởi vẻ yểu điệuthiết tha rất trẻ trung lãng mạn phù hợp với mùa thu mới chớm. ấntượng và cảm giác chung trong bốn câu thơ mở đầu này đã chi phốikhông khí chung của cả bài thơ.4. Hai khổ thơ tiếp theo tả cảnh đất trời đã vào thu. Cảm xúc tinh tếnồng nàn của Xuân Diệu thể hiện rõ nhất qua cách sử dụng ngôn ngữ ởđoạn thơ này. Tác giả Thi nhân Việt Nam - 1942, nhận xét: Thơ XuânDiệu còn là một nguồn sống rạo rực ở chốn nước non lặng lẽ này. XuânDiệu say đắm tình yêu say đắm cảnh trời (...) khi vui cũng như khi buồn,người đều nồng nàn tha thiết(2). Xuân Diệu cũng luôn tâm niệm:Thà một phút huy hoàng rồi vụt tắtCòn hơn buồn le lói suốt trăm nămSống toàn tim, toàn trí, sống toàn hồnSống toàn thân và thức nhọn giác quanCho nên thi sĩ cảm nhận đất trời vào thu không phải chỉ bằng nhữnggiác quan thông thường vốn có mà bằng cả giác quan tâm linh của mộthồn thơ yêu đời, luôn khát khao giao cảm mãnh liệt với sự sống. Cảmxúc mạnh mẽ, nồng nàn luôn ở trạng thái cực điểm ấy khiến thơ ôngkhông chấp nhận những cách diễn đạt thông thường, những từ ngữphẳng lặng. Xuân Diệu đã tìm đến cách diễn ...