ĐỀ CƯƠNG ÔN THI ĐẠI HỌC MÔN LỊCH SỬ NĂM 2012 - BÀI 8

CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 VÀ SỰ THÀNH LẬP CỦA NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA 1. Cao trào kháng Nhật cứu nước (Khởi nghĩa từng phần từ tháng 3 đến giữa tháng 8/1945) 1.1. Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945) - thời cơ cách mạng đến gần Đầu năm 1945, chủ nghĩa phát xít liên tục thất bại nặng nề: + Ở Châu Âu: Đức bị đánh bật khỏi Liên Xô, đồng thời liên quân Anh – Mĩ đổ bộ vào giải phóng nước Pháp, sau đó các nước Trung và Đông Âu cũng được giải phóng. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐỀ CƯƠNG ÔN THI ĐẠI HỌC MÔN LỊCH SỬ NĂM 2012 - BÀI 8 BÀI 8CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 VÀ SỰ THÀNH LẬP CỦA NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA 1. Cao trào kháng Nhật cứu nước (Khởi nghĩa từng phần từ tháng 3 đếngiữa tháng 8/1945) 1.1. Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945) - thời cơ cách mạng đến gần Đầu năm 1945, chủ nghĩa phát xít liên tục thất bại nặng nề: + Ở Châu Âu: Đức bị đánh bật khỏi Liên Xô, đồng thời liên quân Anh – Mĩđổ bộ vào giải phóng nước Pháp, sau đó các nước Trung và Đông Âu cũng đượcgiải phóng. + Ở mặt trận Thái Bình Dương: Phát xít Nhật cũng bị liên quân Anh – Mĩ tấncông dồn dập. + Thực dân Pháp ở Đông Dương ráo riết chuẩn bị cho việc hất cẳng Nhật khiquân Đồng Minh tấn công vào Đông Dương. Nhật biết rõ ý đồ của Pháp nên đã hành động trước: Đêm 9/3/1945, Nhật nổsúng đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương => Thực dân Pháp nhanh chóng tan r ãvà đầu hàng. Sau khi hất cẳng Pháp, Nhật tuyên bố “trao trả độc lập cho các dân tộc ĐôngDương” và đưa lực lượng thân Nhật ra lập nên chính phủ bù nhìn ở Việt Nam doTrần Trọng Kim làm Thủ tướng và Bảo Đại làm Quốc trưởng. Nhưng trên thực tế, Nhật lại tiến hành nhiều hành động trái ngược: + Đưa người Nhật thay thế các vị trí của người Pháp trong bộ máy chínhquyền thực dân để thống trị và bóc lột dân ta. + Tiếp tục vơ vét, bóc lột nhân làm cho nhân dân ta đói khổ. + Tiến hành hàng loạt các hoạt động đàn áp lực lượng cách mạng và nhândân. 1.2. Cao trào kháng Nhật cứu nước tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám 1.2.1. Đảng ra chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúngta” để điều chỉnh chiến lược Ngày 12/3/1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã họp và ra chỉ thị:“Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Chỉ thị đã xác định: Kẻ thù trước mắt và duy nhất của nhân dân Đông Dương là phát xít Nhật. Thay khẩu hiệu “Đánh đuổi phát xít Nhật – Pháp” bằng “Đánh đuổi phát xítNhật”. Đưa ra khẩu hiệu “Thành lập chính quyền cách mạng” để chống lại chínhquyền bù nhìn thân Nhật. Hình thức đầu tranh: biểu tình thị uy, vũ trang du kích và sẵn sàng chuyểnsang hình thức tổng khởi nghĩa khi có điều kiện. Hội nghị quyết định phát động cao trào “Kháng Nhật cứu nước”, chuẩn bịcho Tổng khởi nghĩa. 1.2.2. Khởi nghĩa từng phần, chuẩn bị tiến tới tổng khởi nghĩa Ở căn cứ Cao - Bắc - Lạng, đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân vàCứu quốc quân đã lãnh đạo quần chúng giải phóng hàng loạt các xã, châu, huyện... Ở Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang...vùng giải phóng tiếp tục được mởrộng. Năm 1945, nạn đói đang hoành hành làm 2 tri ệu người miền Bắc chết, trongkhi các kho thóc của Nhật thì đầy ắp. Đảng đã kịp thời phát động phong trào đánhchiếm kho thóc của Nhật để cứu đói. Ở Quảng Ngãi, các đồng chí tù chính trị ở nhà lao Ba Tơ nổi dậy chiếm đồngiặc và lập ra đội du kích Ba Tơ. Ngày 15/4/1945, Hội nghị quân sự Bắc kỳ họp và quyết định: + Thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng quân. + Thành lập Ủy Ban quân sự Bắc kỳ. Ngày 15/5/1945, Việt Nam giải phóng quân ra đời. Ngày 16/4/1945, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị thành lập Ủy ban dân tộc giảiphóng Việt Nam và Ủy ban dân tộc giải phóng các cấp. Ngày 4/6/1945, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập, Tân Trào đượcchọn làm “thủ đô” của Khu giải phóng, đồng thời thi hành 10 chính sách lớn củaViệt Minh. Như vậy, đến trước tháng 8/1945, lực lượng cách mạng Việt Nam đã chuẩnbị chu đáo và đang từng bước khởi nghĩa, sẵn sàng cho một cuộc tổng khởi nghĩakhi thời cơ xuất hiện. 2. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 2.1. Nhật đầu hàng quân Đồng Minh - thời cơ cách mạng xuất hiện Ở Châu Âu, ngày 8/5/1945, Đức đầu hàng quân Đồng Minh không điều kiện. Ngày 9/8/1945, Hồng quân Liên Xô đã tiêu diệt đạo quân Quan Đông củaNhật tại Trung Quốc. Đến trưa 15/8/1945, Nhật chính thức đầu hàng quân ĐồngMinh không điều kiện. Quân Nhật ở Đông Dương và chính quyền Trần TrọngKim hoang mang cực độ. Kẻ thù của dân tộc Việt Nam đã gục ngã, thời cơ giànhchính quyền đã xuất hiện. Trước đó, lực lượng Đồng Minh đã có sự phân công quân đội vào ĐôngDương để giải giáp quân Nhật. Chính vì vậy, thời cơ giành chính quyền bị giớihạn từ khi Nhật đầu hàng đến trước khi quân đồng minh vào Đông Dương. 2.2. Đảng đã nắm bắt thời cơ và phát động tổng khởi nghĩa Trước tình hình phát xít Nhật liên tục bị thất bại, ngày 13 tháng 8 năm 1945,Hội nghị toàn quốc của Đảng đang họp ở Tân Trào - Tuyên Quang (từ 13/8 đến15/8/1945). Ngay khi nghe tin Nhật đầu hàng Đồng minh, Hội nghị quyết định: + Phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành lấy chính quyền trước khiquân Đồng Minh vào. + Thành lập Ủy Ban kháng chiến toàn quốc và ra Quân lệnh số ...