Đề kháng kháng sinh

Việc phát minh ra kháng sinh đã làm thay đổi mang tính cách mạng trong điều trị các bệnh lý nhiễm trùng. Tuy nhiên việc sử dụng kháng sinh tràn lan trong những thập kỷ vừa qua đã dẫn đến sự xuất hiện rất nhiều chủng vi khuẩn đề kháng kháng sinh và tạo nên một mối nguy cơ toàn cầu trầm trọng đe dọa nền y học hiện đại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề kháng kháng sinh Đề kháng kháng sinhViệc phát minh ra kháng sinh đãlàm thay đổi mang tính cách mạngtrong điều trị các bệnh lý nhiễmtrùng. Tuy nhiên việc sử dụngkháng sinh tràn lan trong nhữngthập kỷ vừa qua đã dẫn đến sự xuấthiện rất nhiều chủng vi khuẩn đềkháng kháng sinh và tạo nên mộtmối nguy cơ toàn cầu trầm trọng đedọa nền y học hiện đại. Cả vi khuẩnGram dương và Gram âm đều cókhả năng đề kháng lại các thuốcđiều trị vi sinh vật. Các chủng vikhuẩn đề kháng kháng sinh (một sốlớn trong đó có khả năng đa đềkháng) xuất hiện gầy đây và lànguyên nhân của những mối lo ngạigồm: các tác nhân gây bệnh tiêuchảy như Shigella, Salmonella, Ecoli và Enterococcus faecium; cáctác nhân gây bệnh đường hôhấp như Klebsiellapneumoniae và P aeruginosa; gâybệnh đường tiết niệu nhưE coli, Mtuberculosis. Các tác nhân gâybệnh này vẫn là nguyên nhân gâytử vong do nhiễm trùng hàng đầutrên thế giới. Hơn nữa, Staphaureus đề kháng với methicillin,một trong những nguyên nhân gâynhiễm trùng bệnh viện thường gặpnhất, và các vi khuẩn Gram âm đềkháng vancomycinnhư Enterococcus (và cả Staphaureus) là những thách thức thựcsự đối với các bác sĩ lâm sàng.Có ba cơ chế thường gặp của hiệntượng đề kháng kháng sinh ở vikhuẩn: Thay đổi vị trí đích tác động, Thay đổi sự thu nhận kháng sinh, và Bất hoạt kháng sinh.Sự phát triển khả năng đề khángđược thực hiện thông qua hai quátrình di truyền: do đột biến tự phátvà chủ yếu là do thu nhậncác gene từ nguồn gốc bên ngoàithông qua hiện tượng chuyển genetheo chiều ngang. Hiện tượngchuyển gene theo chiều ngang xuấthiện khi các yếu tố di truyền đượcchuyển từ một cá thể này đến cá thểkhác cùng loài hoặc khác loài.Ngoài ra, thay đổi vật chất ditruyền đưa đến hiện tượng đềkháng cũng được gây nên bởi độtbiến tự phát. Ví dụ một đột biếnlàm thay đổi vị trí gắn kháng sinhcó thể làm giảm độ nhạy cảmkháng sinh đó và làm gia tăng đềkháng thuốc. Đặc biệt, Mtuberculosis, tác nhân gây bệnh lao,vẫn là mối đe dọa cho sức khỏe loàingười vì vi khuẩn này có khả năngđa đề kháng, bao gồm đề kháng vớiisoniazid và streptomycin. Đềkháng với streptomycin là do vikhuẩn có các đột biến làm thay đổicác đích của kháng sinh này.Khả năng lan tràn của các vi khuẩnđề kháng kháng sinh là mối đe dọathực sự đối với sức khỏe cộng đồngtrên toàn thế giới. Quá trình này cóthể thuận lợi nhờ khả năng tạo cácbiofilm. Các biofilm này là các tậphợp vi sinh vật có tổ chức nhờ đóchúng có thể chia sẻ khả năng sốngsót và tăng cường đề kháng đối vớicác kích tác của môi trường. Sự lâylan này có thể xảy ra giữa động vậtvới động vật do thức ăn bị nhiễmchất thải hoặc từ động vật lây chongười do ăn phải các thức ăn nhiễmbẩn, do xuất nhập khẩu động vậtsống hoặc các sản phẩm của chúngvà lây từ người sang người, đặcbiệt là trong các cơ sở chăm sóc ytế.Nguy cơ tạo thành dịch (epidemic)hoặc đại dịch (pandemic) là nguycơ có thật và nó đặt ra một tháchthức lớn cho việc điều trị các bệnhnhiễm trùng trên bình diện toàncầu. Do vậy cần phải có các nghiêncứu phát triển các thuốc mới hiệuquả trong việc kiểm soát và ngừasự lan tràn này.Triển vọng nghiên cứu và điều trịĐối mặt với những cơ chế mà vikhuẩn sử dụng để gây bệnh, cácnghiên cứu trong tương lai sẽ tậptrung vào những hướng nào?Những tiến bộ gần đây trong kỹthuật khuyếch đại chuỗiADN(polymerase chainreaction: PCR) và các kỹ thuậtADN khác cho phép các nhà khoahọc xác định nhanh chóngbộ gene hoàn chỉnh của cả các visinh vật gây bệnh và tế bào của vậtchủ có nhân cũng như lượng giáđược mức độ biểu hiện gene và môtả được các quá trình phân tử xảy ratrong nhiễm trùng. Áp dụng cácphương pháp này trong việc nghiêncứu bộ gene của vi sinh vật và tếbào vật chủ, kết hợp với các côngcụ phân tích hiệu quả và thangđánh giá mức độ biểu hiện gene đãvà đang tạo ra một cuộc cách mạngtrong việc phát triển các kỹ thuậtmới trong chẩn đoán, tiên lượng vàxử trí lâm sàng các bệnh nhiễmtrùng.