Điều cần biết về bệnh vàng da

Vàng da hay còn gọi là hoàng đản là biểu hiện của tình trạng tăng chất bilirubin (sắc tố mật) trong máu. Sau khi loại bỏ sự thâm nhiễm sắc tố vàng da và niêm mạc do caroten, dưới ánh sáng ban ngày có thể nhận biết một cách dễ dàng vàng da và vàng niêm mạc. Vàng da hay còn gọi là hoàng đản là biểu hiện của tình trạng tăng chất bilirubin (sắc tố mật) trong máu. Sau khi loại bỏ sự thâm nhiễm sắc tố vàng da và niêm mạc do caroten, dưới ánh sáng ban...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều cần biết về bệnh vàng da Điều cần biết về bệnh vàng da Vàng da hay còn gọi là hoàng đản là biểu hiện của tình trạng tăngchất bilirubin (sắc tố mật) trong máu. Sau khi loại bỏ sự thâm nhiễmsắc tố vàng da và niêm mạc do caroten, dưới ánh sáng ban ngày có thểnhận biết một cách dễ dàng vàng da và vàng niêm mạc. Vàng da hay còn gọi là hoàng đản là biểu hiện của tình trạng tăngchất bilirubin (sắc tố mật) trong máu. Sau khi loại bỏ sự thâm nhiễmsắc tố vàng da và niêm mạc do caroten, dưới ánh sáng ban ngày có thểnhận biết một cách dễ dàng vàng da và vàng niêm mạc. Vấn đề quantrọng là xác định cơ chế và nguyên nhân gây vàng da và niêm mạc, từđó mới có kế hoạch điều trị hiệu quả. Vậy tại sao bị vàng da? Hồng cầu trưởng thành bị vỡ sinh ra chất bilirubin gián tiếp được tíchtrữ ở lách, chất này theo tĩnh mạch cửa về gan, được gan biến thành bilirubintrực tiếp. Bilirubin trực tiếp một phần trở lại máu, một phần thải ra theođường dẫn mật đổ vào ruột, tại đây bilirubin trực tiếp được giáng hóa mộtphần tạo sắc tố stercobilin trong phân, một phần nhỏ tạo thành urobilinogenđược hấp thu và thải trừ trong nước tiểu. Bình thường nồng độ bilirubin toànphần trong máu nhỏ hơn17mmol/l, chủ yếu là bilirubin gián tiếp. Ở người datrắng và người thiếu máu thường dễ phát hiện vàng da hơn người da vàngvà da đen. Kết mạc mắt có nhiều sợi elastin rất ái lực với bilirubin nênthường dễ phát hiện hơn. Như vậy vàng da có thể do tăng quá nhiều sắc tốmật trực tiếp (như tan máu), do bệnh lý ở gan hoặc do tắc nghẽn đ ường dẫnmật. Những nguyên nhân gây vàng da là gì? Vàng da do tắc nghẽn đường dẫn mật - U đường mật ngoài gan: Thường gặp nhất là ung thư bóng Vanter,ung thư đường mật. Biểu hiện lâm sàng là dấu hiệu tắc mật tăng dần kèmnhững cơn đau quặn gan không điển hình và có sốt. Chẩn đoán dựa vào siêuâm, chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng. - Ung thư đầu tụy: Thường xảy ra ở nam giới trên 60 tuổi, có tiền sửviêm tụy mạn hoặc đái tháo đường. Thể trạng suy giảm, tình trạng tắc mậttăng dần, vàng da đậm. Chẩn đoán dựa vào siêu âm chụp CT scanner vàchụp mật tụy ngược dòng. - Ung thư đường mật trong gan: Là loại ung thư đường mật nguyênphát trong gan. Triệu chứng vàng da thường từ từ và rất chậm, thường kếthợp với một bất thường bẩm sinh trong đường mật như nang ống mật chủ,viêm xơ đường mật nguyên phát. Chẩn đoán dựa vào siêu âm, chụp CTscanner và chụp mật tụy ngược dòng. - Sỏi đường mật: Khởi bệnh điển hình với đau, sốt, vàng da của tamchứng Charcot, khám có gan to, túi mật to và đau. Chẩn đoán dựa vào siêuâm, chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng. Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác như ung thư túi mật, hạchdi căn chèn vào đường mật, ung thư gan nguyên phát hoặc thứ phát, bệnh laogan, bệnh sán lá gan... Vàng da do tổn thương tế bào gan - Viêm gan cấp do virut: Bệnh tiến triển qua 3 giai đoạn như: giaiđoạn trước vàng da với các biểu hiện giống cúm; giai đoạn vàng da với cácbiểu hiện vàng da rõ, phân bạc màu, gan hơi to không đau, lách hơi to, mentransamilase tăng cao, bilirubin tăng cả trực tiếp và gián tiếp. Chẩn đoán xácđịnh dựa vào huyết thanh học. - Viêm gan cấp do rượu: Bệnh cảnh nhiễm độc rượu, sốt khoảng38oC, bạch cầu và bạch cầu trung tính tăng cao, men transamilase tăng caonhất là khi ALT/AST lớn hơn 2 thì rất gợi ý đặc biệt khi gamma GT lớn hơn400UI/l, bilirubin tăng cả trực tiếp và gián tiếp. - Viêm gan do thuốc: Có tiền sử vừa mới dùng các thuốc nhưparacetamol, rifamicin và INH, MTU, PTU... có thể kèm các biểu hiện khácnhư ngứa, nổi mề đay, sốt. Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như xơ gan mật tiên phát, ứmật tái phát lành tính, bệnh Dbin - Johnson, bệnh Rotor. Vàng da do tan máu Thiếu máu do tan máu bẩm sinh hoặc mắc phải có nguyên nhân tạihồng cầu hoặc ngoài hồng cầu. Đó là do hồng cầu bị phá hủy trực tiếp màngtế bào như trong bệnh sốt rét, hoặc do biến dạng hồng cầu như trong bệnhhồng cầu hình lưỡi liềm, hoặc do giảm sức bền hồng cầu thứ phát do bấtthường biến dưỡng. Đặc điểm của các bệnh này là da vàng nhạt, kín đáo,thiếu máu tái phát nhiều lần, lách to. Vàng da ở trẻ em Bệnh được giải thích là do chưa trưởng thành hoặc là do ức chế quátrình thu nhận hoặc kết hợp bilirubin. Đó là vàng da ở trẻ mới sinh, vàng dado sữa mẹ, vàng da xảy ra khi có tắc nghẽn ống tiêu hóa hoặc có bất thườngphối hợp trong suy giáp trạng bẩm sinh. Ngoài ra còn một số nguyên nhân hiếm gặp khác cũng có thể gây nênvàng da như bệnh Gilbert, bệnh Crigler – Najjar týp I và týp II, viêm phổithùy, thương hàn, sốt hồi quy... Vậy điều trị vàng da như thế nào? Người bị vàng da có thể tự nhận biết được nhưng cũng nên bình tĩnhđể đến các cơ sở y tế khám và điều trị. Nói chung phải điều trị theo nguyênnhân ...