Dinh dưỡng và thực phẩm: Hành

Dinh dưỡng và sức khỏe: Khi ăn một bát cơm, một miếng thịt gà luộc, một bát canh cải hoặc con cá rô kho... chúng ta thường muốn biết chúng được tiêu hóa, hấp thụ ra sao, cũng như tác dụng như thế nào đến sức khỏe. Thực phẩm có thể gây tác hại đến sức khỏe nếu không được sử dụng, nấu nướng hay bảo quản đúng cách, đảm bảo những nguyên tắc an toàn thực phẩm. Đó là những nội dung chính của quyển sách này....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dinh dưỡng và thực phẩm: Hành HAØNH H aønh laø moùn aên thoâng duïng ôû moïi quoác gia treân theá giôùi vaø ñöùng haøng thöù saùu veà möùc tieâu thuï trong taát caû caùc loaïi rau. Ngöôøi AÙ Ñoâng thöôøng phaân bieät haønh ta vaø haønh taây. Haønh ta cuû nhoû, laù nhoû, coøn haønh taây cuû to, laù to hôn, caû hai loaïi ñeàu coù laù hình truï, roãng ruoät. Haønh coù theå aên töôi töø luùc coøn non hoaëc ñeå cho cuû thaät giaø, khoâ, coù voû bong ra nhö giaáy. Haønh coù loaïi ñoû vaø loaïi traéng. Haønh ñoû ngoït dòu, raát toát ñeå aên vôùi xaø laùch hay baùnh mì keïp. Haønh traéng vò haêng gaét hôn, thöôøng duøng trong vieäc naáu nöôùng. Haønh coù theå ñöôïc cheá bieán thaønh nhieàu daïng nhö: haønh boät, boät haønh troän muoái, haønh mieáng hoaëc vieân haønh. Haønh muoái cuõng raát thoâng duïng, nhaát laø vaøo dòp Teát coù thòt môõ, baùnh chöng xanh maø khoâng coù döa haønh aên cuøng thì cuõng maát phaàn thuù vò. Haønh coù theå ñöôïc aên soáng hoaëc naáu vôùi nhieàu caùch khaùc nhau nhö luoäc, xaøo, naáu suùp, nöôùng... 206 Haønh Haønh coù moät soá chaát dinh döôõng nhö vitamin C, beta caroten, kali, vitamin B, folacin. Khi mua veà, cuû haønh caàn ñöôïc caát nôi thoaùng maùt ñeå haønh khoâng bò khoâ vaø ñaâm choài. Haønh ñöôïc baûo quaûn toát coù theå giöõ laâu hôn moät thaùng. Haønh laù thì löïa boû nhaùnh hö, goùi trong tuùi nhöïa vaø ñeå trong tuû laïnh. Khi caét haønh, nhieàu ngöôøi bò cay chaûy nöôùc maét. Ñoù laø vì trong haønh coù moät hoùa chaát sulphur, khi caét haønh thì hoùa chaát naøy tham gia moät phaûn öùng hoùa hoïc taïo thaønh acid sulfuric bay ra, gaây kích thích ôû maét. Coù theå traùnh khoù chòu naøy baèng caùch caét haønh döôùi voøi nöôùc chaûy ñeå hoøa tan hoùa chaát sulfur, hoaëc ñeå haønh trong tuû laïnh ñoä moät giôø tröôùc khi caét. Khi naáu, haønh trôû neân ngoït vì moät soá chaát trong haønh ñöôïc chuyeån hoùa thaønh ñöôøng. Taùc duïng trò beänh Theo truyeàn thuyeát, binh só cuûa Ñaïi Ñeá Alexander ñöôïc cho aên nhieàu haønh ñeå chieán ñaáu kieân cöôøng hôn. Töø xa xöa, ngöôøi ta ñaõ bieát duøng haønh ñeå laøm giaûm huyeát aùp, long ñôøm thoâng phoåi, boå tim, kích thích sinh lyù, vaø trò nhieàu chöùng beänh nhö caûm laïnh, nhieãm ñoäc, tieåu ñöôøng, ung thö... Haønh cuõng coù coâng naêng dieät vi khuaån nhö moät loaïi khaùng sinh. 207 Dinh döôõng vaø thöïc phaåm Nhaø baùc hoïc Louis Pasteur ñaõ thöû nghieäm vaø cho bieát laø haønh coù theå tieâu dieät nhieàu vi khuaån. Trong theá chieán thöù II, binh só Lieân Xoâ bò thöông cuõng duøng haønh töôi ñaép leân veát thöông cho mau laønh vaø ngaên vi khuaån xaâm nhaäp. Nhieàu nghieân cöùu môùi ñaây cho thaáy haønh chöùa hoùa chaát adenosine coù coâng duïng ngaên maùu ñoùng cuïc, do ñoù giaûm nguy cô xaûy ra côn suy tim (heart attack). Haønh cuõng ngaên ngöøa teá baøo maùu baùm vaøo thaønh ñoäng maïch baèng caùch laøm taêng möùc cholesterol toát (HDL, hay high- density lipoprotein) trong maùu. Nghieân cöùu ôû beänh vieän M. D. Anderson - Houston vaø Ñaïi hoïc Harvard cho thaáy hoùa chaát cuûa haønh coù khaû naêng ngaên ngöøa söï taêng tröôûng teá baøo ung thö. Keát quaû nghieân cöùu ôû AÁn Ñoä cho thaáy haønh coù theå laøm haï thaáp möùc ñöôøng trong maùu, truøng hôïp vôùi kinh nghieäm daân gian vaãn duøng haønh ñeå chöõa beänh tieåu ñöôøng. Haønh ta laø moät vò thuoác raát thoâng duïng trong daân gian. Theo giaùo sö Ñoã Taát Lôïi thì haønh moät soá coâng duïng trò beänh nhö: “laøm ra moà hoâi, saùt truøng, lôïi tieåu, chöõa ñau raêng; saéc laáy nöôùc chöõa caûm soát, nhöùc ñaàu, maët phuø thuûng, laøm an thai, saùng maét, lôïi nguõ taïng.” Ñang bò caûm laïnh maø aên moät baùt chaùo hoa noùng hoåi coù theâm vaøo nhaùnh haønh töôi thì thaáy nheï haún ngöôøi, bôùt ngheït muõi. 208 Khoai lang Haønh giaõ pha vôùi maät ong laø moùn thuoác coå truyeàn trò ho raát toát. Haønh coøn ñöôïc duøng ñeå ñaép leân muïn nhoït ñeå saùt khuaån vaø laøm mau laønh mieäng. AÊn nhieàu haønh töôi laøm hôi thôû hoâi vì hôïp chaát sulfur taïo ra nhieàu hôi trong daï daøy-ruoät. KHOAI LANG K hoai lang laø moùn aên raát quen thuoäc vôùi ngöôøi Vieät Nam, moät moùn aên bình daân, reû tieàn, raát deã kieám, nhöng cuõng laø moät moùn aên raát boå döôõng vaø coù taùc duïng trò beänh. Khoai lang coøn coù caùc teân goïi khaùc nhö cam thöï, hoàng thöï hoaëc phan thöï. Khoai lang thích hôïp vôùi vuøng nhieät ñôùi, coù nguoàn goác töø Peru, ñöôïc troàng ôû chaâu AÂu vaøo theá kyû thöù 16, sau ñoù lan sang chaâu AÙ. Hieän nay, caùc quoác gia troàng nhieàu khoai lang laø Trung Quoác, Indonesia, Vieät Nam, Nhaät Baûn, AÁn Ñoä... 209 Dinh döôõng vaø thöïc phaåm Giaù trò dinh döôõng Khoai lang khoâng coù chaát beùo vaø cholesterol, nhöng chöùa moät löôïng lôùn beta caroten, vitamin A vaø C, vitamin B5 hay acid pantothenic, khoaùng chaát kali vaø chaát xô. Acid pantothenic giuùp cô theå choáng meät moûi qua vieäc thuùc ñaåy caùc quaù trình chuyeån hoùa carbohydrat, chaát ñaïm vaø chaát beùo. Vitamin naøy kích thích nang thöôïng thaän, laøm taêng söï chuyeån hoùa caên baûn, taïo ra naêng löôïng töø chaát beùo vaø carbohydrat; laøm da bôùt nhaên vaø laøm chaäm söï laõo hoùa; laøm heä thaàn kinh khoûe maïnh; laøm giaûm ñoäc tính cuûa thuoác khaùng sinh vaø tia phoùng xaï; laøm bôùt dò öùng, nhöùc ñaàu, ñau khôùp xöông; choáng maát nguû, hen suyeãn... Moät cuû khoai lang coù khoaûng 14mg beta caroten, laø moät chaát coù khaû naêng choáng ung thö, nhaát laø ung thö phoåi, ngay caû ôû ngöôøi nghieän thuoác laù. Beta caroten coøn laøm taêng khaû naêng mieãn dòch, laøm giaûm caùc nguy cô b ...