Đinh Phế Đế

Đinh Phế Đế (chữ Hán: 丁廢帝; 974 – 1001) là vị vua thứ hai, cũng là vị vua cuối cùng của nhà Đinh.Đinh Phế Đế tên húy là Đinh Toàn (丁璿) hoặc Đinh Tuệ (丁穗), sinh năm Giáp Tuất 974. Ông là con trai của Đinh Bộ Lĩnh
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đinh Phế Đế Đinh Phế ĐếĐinh Phế Đế (chữ Hán: : Y ; 974 –1001) là vị vua thứ hai, cũng là vị vuacuối cùng của nhà Đinh.Lên ngôiĐinh Phế Đế tên húy là Đinh Toàn ( ( )hoặc Đinh Tuệ ( ( ), sinh năm GiápTuất 974. Ông là con trai của Đinh BộLĩnh, tức Đinh Tiên Hoàng và Hoàng hậuDương Vân Nga. Đinh Bộ Lĩnh có bacon trai: Đinh Liễn, Đinh Toàn và ÐinhHạng Lang. Vì Đinh Bộ Lĩnh lập HạngLang làm Thái tử nên con cả Đinh Liễntức giận đã giết chết Hạng Lang. Năm979, Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị mộtviên quan là Đỗ Thích giết hại[1], ĐinhToàn lên ngôi.Đinh Toàn lên ngôi khi mới 6 tuổi. Thậpđạo tướng quân Lê Hoàn làm nhiếpchính. Đinh Điền và Nguyễn Bặc thấyquyền lực tập trung vào Lê Hoàn, lạinghi rằng Lê Hoàn tư thông với Thái hậuDương Vân Nga, nên cử binh đến đánhnhưng bị Lê Hoàn dẹp tan. Phò mã nhàĐinh là Ngô Nhật Khánh bỏ trốn vàonam, cùng vua Chăm Pa với hơn nghìnchiến thuyền định đến đánh kinh đô HoaLư nhưng bị bão dìm chết.Năm 980, vua Tống bên Trung Quốcnghe tin Đinh Tiên Hoàng mất, cử binhsang đánh Đại Cồ Việt. Thái hậuDương Vân Nga cùng triều đình tôn LêHoàn lên làm vua, lập nên nhà Tiền Lê.Với hai trận lớn Bạch Đằng và ChiLăng, Lê Hoàn đánh bại quân Tống.Cái chếtĐinh Toàn làm vua được 8 tháng, sau trởthành Vệ Vương có mặt trong triều đìnhTiền Lê 20 năm. Năm Tân Sửu 1001,trong dịp cùng vua Lê Đại Hành (tức LêHoàn) đi dẹp loạn Cử Long thuộc vùngCầm Thuỷ, Thanh Hoá, Đinh Toàn bịtrúng tên, mất năm 27 tuổi. Trong ĐạiViệt sử ký toàn thư lại ghi Đinh Toànmất khi 18 tuổi, tức năm 991.Khâm Định Việt Sử Thông Giám CươngMục chính biên quyển thứ 1 ghi về cáichết của Đinh Toàn: Nhà vua (Lê Hoàn) đi đánh Cử Long: Vệ vương Toàn theo đi. Bấy giờ quân giặc thấy nhà vua, chúng giương cung, chĩa tên, toan bắn, chiếc tên rơi xuống; chúng lại giương cung, dây cung đứt. Chúng sợ, rút lui. Nhà vua đi thuyền ven sông đuổi theo. Quân giặc ở hai bên bờ đánh khép lại. Quan quân bị hãm ở sông. Vệ vương Toàn trúng phải mũi tên bay, mất tại trận. Nhà vua kêu trời ba tiếng, rồi thân ra đốc chiến: quân giặc thua. Lời phê - Lê Hoàn lợi dụng cơ hội, đã cướp lấy nước người ta, lại không khéo đối đãi chúa cũ, đẩy vào chỗ chết, thế nào mà Toàn chẳng đến tử vong? Còn việc cất tiếng kêu trời, gieo mình xuống đất, chỉ là một ngón giả trá. Thật khó che đậy được công luận nghìn thu.Tên gọiKhâm Định Việt Sử Thông Giám CươngMục chính biên quyển thứ 1 ghi:Phép chép thẳng tên húy như thế làvì thấy không có tên thụy. Đó là lệngoại của Cương mục. Thế mà Sửcũ của ta, đối với Đinh Toàn chép làPhế đế, nay xin sửa lại, chép là ĐếToàn, cho hợp ý nghĩa và thể lệ trongsử Cương mục trên.