Đông Châu Liệt Quốc - Hồi 94

Lại nói Mạnh Thường quân tự Tần trốn về, đừơng qua nước Triệu, Bình Nguyên quân Triệu, Thắng ra ngoài đón ở ngoài ba mươi dặm, rất là cung kính . Người nước Triệu vốn nghe tiếng Mạnh Thường quân mà chưa được biết mặt, lúc ấy thi nhau đi xem, thấy Mạnh Thường quân lùn thấp bé nhỏ, trong bọn người đi xem, có kẻ cười nói rằng: - Trước kia ta hâm mộ Mạnh Thường quân, cho rằng người trời tất là khôi vĩ khác thường, nay xem ra thì chỉ là một anh chàng bé nhỏ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đông Châu Liệt Quốc - Hồi 94 Đông Châu Liệt Quốc Hồi 94 Thử Mạnh Thường, Phùng Hoan gõ gươm hát Đánh Kiệt Tống, vua Tề hợp đại binh Lại nói Mạnh Thường quân tự Tần trốn về, đừơng qua nước Triệu,Bình Nguyên quân Triệu, Thắng ra ngoài đón ở ngoài ba mươi dặm, rất làcung kính . Người nước Triệu vốn nghe tiếng Mạnh Thường quân mà chưađược biết mặt, lúc ấy thi nhau đi xem, thấy Mạnh Thường quân lùn thấp bénhỏ, trong bọn người đi xem, có kẻ cười nói rằng: - Trước kia ta hâm mộ Mạnh Thường quân, cho rằng người trời tất làkhôi vĩ khác thường, nay xem ra thì chỉ là một anh chàng bé nhỏ mà thôi! Cũng có nhiều người hùa theo cười cợt . Đêm ấy những kẻ cười MạnhThường quân đều bị mất đầu . Bình Nguyên quân biết đó là do môn kháchcủa Mạnh Thường quân làm ra, nhưng không dám hỏi đến . Lại nói Tề Mân vương sau khi đã sai Mạnh Thường quân sang Tần,thì như mất hai cánh tay, sợ nước Tần dùng mất, rất lấy làm lo, cho khi thấyMạnh Thường quân trốn về được, thì cả mừng, lại dùng làm tướng quốc . Từđó Mạnh Thường quân được tân khách theo về càng đông, bèn chia làm bađẳng; khách thượng đẳng gọi là đại xá, khách trung đẳng gọi là hạnh xá,khách hạ đẳng gọi là truyền xá. Đại xá là gồm những khách nào có thểthay thế mình, hạng này được ăn thịt đi xe; hạnh xá gồm những khách nàocó thể dùng được, hạng này chỉ được ăn thịt, không được đi xe; truyền xágồm những khách chỉ cho ăn cơm sạch trấu cho khỏi đói, ra vào mặc ý đó làhạng hạ khách . Những người khách mà lúc trước đã có công làm gà gáy chósủa hay giấy trạm giả, đều được ở vào hạng đại xá . Hàng năm số bổng thuđựợ ở ấp Tiết, không đủ để cung tân khách, Mạnh Thường quân bèn đemtiền cho ấp Tiết vay, lấy số lãi để thêm vào sự chi tiêu . Một hôm có mộtngười thân thể cao lớn, mặc áo rách, đi dép cỏ, tự nói họ Phùng, tên Hoan,người nước Tề, xin vào yết kiến . Mạnh Thường quân vái chào mời cùngngồi, nói rằng: - Tiên sinh hạ cố, có điều gì dạy Văn này ? Hoan nói: - Không có gì . Tôi trộm nghe ngài có lòng yêu mến kẻ sĩ, không chọnsang hèn, cho nên chẳng ngại đem cái thân nghèo đến nương náu cửa ngài . Mạnh Thường quân cho ở hạng truyền xá . Hơn mười ngày, MạnhThường quân hỏi người truyền xá trưởng rằng: - Người khách mới đến làm việc gì ? Truyền xá trưởng nói: - Phùng tiên sinh nghèo quá chẳng có cái gì, chỉ có một thanh kiếm lạikhông có vỏ, lấy dây cỏ buộc đeo ở sau lưng, ăn xong cứ gõ gươm mà hátrằng: Gươm ơi! về đi thôi! ăn không có cá! Mạnh Thường quân cười nói: - Đó là hắn hiềm ta cho ăn uống chẳng có gì! Nói xong, liền đổi cho vào ở hạng hạnh xá, bữa ăn nào cũng có cá thịt .Lại sai người hạnh xá trưởng xét xem ý Hoan thế nào . Năm ngày sau, ngườihạnh xá trưởng bảo rằng: - Phùng tiên sinh vẫn gõ gươm mà hát như cũ, nhưng câu hát có kháclần trước . Tiên sinh hát rằng: gươm ơi! về đi thôi! đi không có xe! Mạnh Thường quân lấy làm lạ, nói: - Hắn muốn ta đãi vào hạng thượng khách chăng ? người ấy chắc là cótài lạ! Rồi đổi cho lên hạng đại xá, và sai người đại xá trưởng xét xem thếnào . Hoan ngày ngày cỡi xe ra đi đến đêm mới về, lại hát rằng: Gươm ơi!về đi thôi! chẳng có gì gửi về nhà giúp đỡ! Đại xá trưởng nói với Mạnh Thường quân . Mạnh Thường quân nhăn trán nói rằng: - Người khách ấy sao tham lam đến thế ? rồi lại sai dò xét xem, nhưng Hoan không hát nữa . Được hơn mộtnăm, người quản gia nói với Mạnh Thường quân rằng tiền thóc chỉ còn đủtiêu trong một tháng . Mạnh Thường quân tra sổ thấy dân gian thiếu nợ rấtnhiều, bèn hỏi các tân khách rằng: - Ai có thể đến ấp Tiết đòi nợ cho tôi được ? Người đại xá trưởng nói rằng: - Phùng tiên sinh chẳng thấy có sở trường gì, nhưng xem ra thì mộtcon người trung thực có thể dùng được . Hôm trước ông ta đã tự xưng làmthượng khách . Vậy ngài hãy dùng xem . Mạnh Thường quân liền cho vời Phùng Hoan đến nói về việc đi thunợ, Phùng Hoan nhận lời ngay, không hề từ chối, rồi cỡi xe đi ngay đến ấpTiết, ngồi ở trong công phủ . Dân ấp Tiết có đến một vạn nhà, phần nhiềuđều có vay nợ, nghe Tiết công sai vị thượng khách đến thu, thì đem nộp giảrất nhiều, tính số tiền được lãi hơn mười vạn . Phùng Hoan đem nhiều tiênsai mua rượu và trâu bò, lại cho yết thị phàm nhà nào có nợ Mạnh Thườngquân, không kể trả được hay không trả được, ngày hôm sau phải mang giấyđến công phủ để xét . Trăm họ nghe có rượu và trâu bò đều đúng kỳ mà đến .Phùng Hoan đều cho ăn uống no say, rồi nhân đó xét rõ ai giàu ai nghèo . Ănxong, mang sổ ra xét lại, hiện người nào dư sức, dẫu nhất thời không trảđược mà về sau có thể trả được, thì bắt viết văn tự xin tra hạn . Thấy thế,những người nghèo quá không thể trả được đều lạy xin nới rộng kỳ hạn .Phùng Hoan sai đem hết những giấy nợ của bọn người nghèo châm lửa đốt,rồi bảo mọi người rằng: - Mạnh Thường quân sở dĩ cho các ngươi vay tiền là sợ các ngươikhông có tiền để làm sinh kế, chứ không phải vì mưu lợi đâu! nhưng MạnhThường quân có mấy ngàn thực khách, bổng lộc không đủ, cho nên bất đắcdĩ phải đòi số nợ lãi để cung tân khách . Nay người có thể trả được thì chogia hạn, người không thể trả được đã đốt bỏ văn tự đi coi như không có nợ .Mạnh Thường quân làm ơn với ấp Tiết các ngươi co thể gọi là hậu lắm đó! Trăm họ đều dập đầu nói: - Mạnh Thường quân thật là cha mẹ chúng tôi! Trước kh đó có người đem việc đốt giấy nợ báo cho Mạnh Thườngquân biết, Mạnh Thường quân giận quá, sai người đi ngay gọi Phùng Hoanvề . Phùng Hoan tay không vào yết kiến Mạnh Thường quân, Mạnh Thườngquân giả ý hỏi rằng: - Khách khó nhọc lắm nhỉ, thu nợ xong rồi à ? Hoan nói: - Không những tôi đã vì ngài thu nợ, lại vì ...