Đông trùng hạ thảo – từ truyền thuyết đến thực tế

Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) là một vị thuốc quý hiếm, được sách y học cổ truyền Trung Quốc coi như là vị thuốc cải lão hoàn đồng, hồi xuân sinh lực, các vua chúa thời xưa tin dùng. Nước ta không có loại thuốc này. Sản phẩm dùng trên thị trường phần lớn nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc hoặc Nhật Bản… với giá khá đắt và có nhiều loại kể cả dạng đã bào chế dùng để uống. Tuy nhiên, ngoài những tác dụng được thổi phồng một cách thái quá, người tiêu dùng nên đề phòng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đông trùng hạ thảo – từ truyền thuyết đến thực tế Đông trùng hạ thảo – từ truyền thuyết đến thực tếĐông trùng hạ thảo (ĐTHT) là một vị thuốc quý hiếm, được sách y học cổ truyềnTrung Quốc coi như là vị thuốc cải lão hoàn đồng, hồi xuân sinh lực, các vua chúathời xưa tin dùng.Nước ta không có loại thuốc này. Sản phẩm dùng trên thị trường phần lớn nhậpkhẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc hoặc Nhật Bản… với giá khá đắt và có nhiều loạikể cả dạng đã bào chế dùng để uống. Tuy nhiên, ngoài những tác dụng được thổiphồng một cách thái quá, người tiêu dùng nên đề phòng mua phải ĐTHT giả.Vừa là cây, vừa là conĐTHT là một dạng cộng sinh giữa một loài nấm túi với sâu non của một loài côntrùng thuộc chi Hepialus. Vào mùa đông nấm bắt đầu ký sinh vào sâu non và làmchết sâu non vì ăn hết chất dinh dưỡng của chúng. Mùa hè ấm áp nấm bắt đầu mọcra khỏi sâu như một ngọn cỏ và vươn lên khỏi mặt đất. Đầu của ngọn nấm là mộtthể đệm hình trụ thuôn nhọn. Vị thuốc Đông y này vì “mùa đông trông tựa con bọ,mùa hè trông tựa cọng cỏ” mà có tên là “Đông trùng hạ thảo”. Vị thuốc này cóchứa các thành phần bổ dưỡng như protein, chất béo, chất thô dạng xơ, carbonhydrate, nhiều loại vitamin, sellar, cordycepose, cordicepic acid, amino acid và cácnguyên tố vi lượng cần thiết cho cơ thể như sắt (Fe), phốt pho (P), canxi (Ca), kẽm(Zn), mangan (Mn), sêlen (Se)… ĐTHT chứa 25 – 32% protid khi thủy phân chotới hàng chục acid amin khác nhau như aspartic acid, glutamic acid, serine,histidine, glucine, threonine, arginine, tyrosine, alanine, triptophane, methionine,valine, phenylananine, isoleucine, leucine, omithine, lysine, chất béo; D-manitol;các vitamin… Cái sinh vật “vừa cây vừa con” này được Đông y coi là một loạithuốc quý, vì có nhiều hoạt chất dùng để chữa các loại bệnh nan y.Nếu coi ĐTHT là hai giai đoạn trong một cuộc đời của sinh vật này thì đúng nhưtên gọi, nó vừa là cây vừa là con. Nhưng thực ra, hai giai đoạn ấy là riêng biệtnhưng nối tiếp nhau. ĐTHT đã phơi khô có hai phần rõ rệt: phần dưới là một consâu và từ đầu con sâu ấy mọc lên một mầm lá. Vì các loài nấm này chỉ phân bố ởchâu Á và châu Úc, đặc biệt là các cao nguyên cao hơn mặt biển từ 4.000 đến5.000m như Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hải, Cam Túc, Vân Nam… nên ở nhữngvùng này người ta đi thu nhặt, phơi khô để bán. Và đó mới là ĐTHT thứ thiệt.ĐTHT khi còn sống, có thể thấy rõ hình con sâu, với đuôi là một cành nhỏ, mọc lá.Phần “lá” hình dạng giống ngón tay, dài khoảng 4 – 11cm do sợi nấm mọc dínhliền vào đầu sâu non mà thành. Sâu non giống như con tằm, dài chừng 3 – 5cm,đường kính khoảng 0,3 – 0,8cm. Bên ngoài có màu vàng sẫm hoặc vàng nâu vớikhoảng 20 – 30 vằn khía, đầu có màu nâu đỏ, đuôi giống như đuôi con tằm, có tấtcả 8 cặp chân, nhưng 4 đôi ở giữa là rõ nhất. Chất đệm nấm hình que cong mọc ratừ mình sâu non, dài hơn sâu non một chút. Sâu non dễ bẻ gãy, ruột bên trong căngđầy, màu trắng hơi vàng; chất đệm nấm khá dài và bên trong ruột hơi rỗng, có màutrắng ngà.Coi chừng “đông trùng hạ thảo” giảVì là vị thuốc quý hiếm nên trên thị trường xuất hiện nhiều loại ĐTHT giả. Hànggiả thường được chế bằng thân củ của địa tàm và thảo thạch. ĐTHT giả có cạnh gờhơi cong và số đốt là 3 – 15, bên ngoài có màu vàng nhạt, dài độ 2 – 3cm, giòn hơnso với thông thường, khi cắt ra thì có màu trắng. Một số loại ĐTHT giả do TrungQuốc sản xuất được làm từ bột ngô, bột mạch hay thạch cao… Chúng được sảnxuất bằng cách gia công ép màng nên bên ngoài có màu trắng ngà, hình sâu nonnhẵn bóng, rõ các vằn khía, mặt cắt có màu trắng nhạt. Cầm thấy nặng, không nhẹbông như thật, khi nhai lâu thì dính răng. Hàng giả thì sâu non không có chân, vịngọt, dính.Tác dụng của Đông trùng hạ thảoTrên lâm sàng, các nhà y học cổ truyền Trung Quốc đã nghiên cứu dùng ĐTHTđiều trị và hỗ trợ điều trị thành công khá nhiều bệnh như rối loạn lipid máu, viêmphế quản mạn tính và hen phế quản, viêm thận mạn tính và suy thận, rối loạn nhịptim, tăng huyết áp, viêm mũi dị ứng, viêm gan B mạn tính, ung thư phổi (có tácdụng hỗ trợ) và thiểu năng sinh dục. Người ta cũng đã dùng ĐTHT điều trị cho cácbệnh nhân bị liệt dương đạt kết quả khá tốt, có khả năng cải thiện đời sống tình dụctrực tiếp hoặc gián tiếp thông qua tác dụng nâng đỡ và bồi dưỡng cơ thể. Điều nàyđã được y học cổ truyền biết đến từ rất sớm. Theo các sách cổ, ĐTHT vị ngọt, tínhấm, vào hai đường kinh thận và phế, có công năng dưỡng phế, bổ thận, ích tinh,thường được dùng để chữa các chứng bệnh như phế hư khái suyễn, thận suy dươngnuy (liệt dương), di tinh, lưng gối mỏi đau.Mấy năm gần đây, các nhà y học nghiên cứu phát hiện ĐTHT có tác dụng ức chếtrực khuẩn lao rất rõ rệt, có thể phòng ngừa, chữa trị các tổn thương thận do dượcphẩm, nâng cao chức năng miễn dịch của tế bào có công hiệu điều trị nhất định đốivới bệnh nhân viêm gan B, ngăn chặn xơ gan. Ngoài ra, kết quả thực nghiệm củacác nhà khoa học Nhật Bản còn cho thấy, nó có tác dụng thúc đẩy tế bào lá lạchnội tiết ...