Gian lận trong báo cáo tài chính

Vậy nhà đầu tư phải đánh giá như thế nào về tính trung thực và hợp lý của số liệu tài chính chưa được kiểm toán, hoặc số liệu tài chính dự thảo trước khi có báo cáo tài chính cuối cùng, để từ đó có quyết định đầu tư đúng đắn? Bài viết này đề cập đến các gian lận trong báo cáo tài chính. Đó là các thủ thuật kế toán mà chủ sở hữu hay nhà quản lý sử dụng để làm sai lệch về tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Gian lận trong báo cáo tài chínhGian lận trong báo cáo tài chính Vậy nhà đầu tư phải đánh giá như thế nào về tính trung thực vàhợp lý của số liệu tài chính chưa được kiểm toán, hoặc số liệu tài chínhdự thảo trước khi có báo cáo tài chính cuối cùng, để từ đó có quyết địnhđầu tư đúng đắn?Bài viết này đề cập đến các gian lận trong báo cáo tài chính. Đó là cácthủ thuật kế toán mà chủ sở hữu hay nhà quản lý sử dụng để làm sai lệchvề tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Việc nàykhông quá khó để thực hiện vì các chuẩn mực kế toán khá linh hoạt, chophép áp dụng nhiều phương pháp kế toán, nhiều nghiệp vụ mang tínhđánh giá chủ quan của nhà quản lý. Các mánh khóe gian lận cũng khôngdễ bị phát hiện, vì đó là gian lận các con số và không có sự mất mát tàisản hữu hình. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, khó có thể đánh giácách hạch toán đó là đúng hay sai.Dưới đây là những gian lận báo cáo tài chính thường gặp.1. Phù phép thời gianVào những ngày cuối năm, công ty có thể ghi nhận doanh thu trước khithực sự xuất hàng để đạt chỉ tiêu doanh thu. Việc hạch toán doanh thuđược thực hiện ngay khi xuất hóa đơn vào ngày cuối năm trong khi sangnăm mới, sau nhiều ngày, hàng mới được xuất đi. Đối với các công tyxuất khẩu, chênh lệch thời gian nói trên thường rất lớn, đẩy doanh thutăng lên đáng kể. Thủ thuật này cũng có thể dễ dàng áp dụng đối vớidoanh thu cung cấp dịch vụ bằng cách thay đổi thời gian và mức độhoàn thành dịch vụ. Một hình thức khác là phân bổ chi phí hoặc thunhập cho nhiều kỳ, thay vì ghi nhận toàn bộ một lần hay ngược lại.2. Tạo nghiệp vụ ảoCác công ty có thể dùng các tổ chức hoặc cá nhân liên quan làm công cụhỗ trợ. Chẳng hạn, ký các hợp đồng mua bán với số lượng cao và giábán tốt với một số công ty mà thực chất là công ty mẹ, công ty con hoặccác công ty “chị em” trong tập đoàn, nhằm tăng doanh số tạm thời, tạonhu cầu và giá bán ảo cho hàng hóa của công ty. Khi cần đạt chỉ tiêu lợinhuận, các công ty cũng có thể “thanh lý” hàng tồn kho hoặc tài sản cốđịnh cho người quản lý hoặc cổ đông công ty. Nhân viên bán hàng cũngcó thể thỏa thuận với khách hàng lấy nhiều hàng vào cuối năm, sau đótrả lại vào đầu năm sau để được thưởng doanh số.Một trường hợp khác là công ty vội vàng ghi nhận doanh thu khi kháchhàng mới chỉ dùng thử sản phẩm và có quyền trả lại hàng hóa nếu khônghài lòng, hoặc hàng xuất đi chỉ là hàng gửi bán mà chưa được bán ra.Đối với một số hàng hóa đặc thù như hóa chất, nhiều công ty còn chophép khách hàng là những nhà phân phối hoàn trả lại hàng khi sắp hếthạn sử dụng. Mặc dù thường xuyên có một tỉ lệ hàng trả lại nhất địnhnhưng vào cuối năm, công ty vẫn “quên” lập dự phòng cho số hàng này.Mua hóa đơn cho những chi phí không có thật cũng là một gian lận kháphổ biến.3. Ghi nhầm chỗThường gặp nhất là việc các công ty ghi nhận các khoản thu nhập khácvào doanh thu như thu nhập từ hoạt động tài chính và thu nhập bấtthường, nhằm tăng tỉ lệ tăng trưởng doanh thu, tạo ảo tưởng về tiềmnăng phát triển của công ty. Các khoản thu nhập như chiết khấu thanhtoán, thanh lý tài sản cố định là ví dụ. Các chi phí cá nhân cũng đượchạch toán vào chi phí công ty. Kiểu gian lận này có thể được dùngnhiều, khi liên quan tới bất động sản và phương tiện đi lại.4. Che giấu giao dịchVới nhiều mục đích khác nhau, nhiều giao dịch bị che giấu bằng cáchkhông hạch toán hoặc hạch toán dưới nội dung khác. Doanh thu bán phếphẩm, hoa hồng và chiết khấu nhận từ nhà cung cấp không được ghi vàosổ sách nhằm đem lại lợi ích cho cá nhân.Những công ty mà hoạt động xuất khẩu là chính có thể không xuất hóađơn và ghi nhận doanh thu với hàng bán trong nước nhằm trốn thuế.Những khoản chi hoa hồng, tiền hối lộ, chi phí cho cá nhân được hợpthức hóa bằng các hợp đồng tư vấn. Các chi phí chưa nhận được hóa đơnvẫn không được trích trước dù đã phát sinh trong kỳ báo cáo, nhằm làmtăng lợi nhuận và giảm nợ phải trả. Thuế không được tính và kê khai đầyđủ. Các khoản nợ xấu và hàng chậm luân chuyển, trợ cấp thôi việckhông được trích lập dự phòng…5. Thay đổi chính sách kế toánCác chính sách kế toán thường xuyên bị biến hóa bao gồm phương phápxác định giá thành sản phẩm, chính sách lập dự phòng, phương phápkhấu hao. Chi phí sản xuất có thể không được phân bổ đủ vào thànhphẩm mà treo tại chi phí sản phẩm dở dang, dẫn đến giá vốn hàng bángiảm và lợi nhuận tăng. Ngược lại, chi phí sản xuất có thể bị hạch toánthẳng vào giá vốn hàng bán hay chi phí khác để làm giảm giá trị thànhphẩm tồn kho và giá vốn hàng bán trong năm tới. Tỉ lệ nợ xấu và hànghỏng cần lập dự phòng được giảm đi để cải thiện tình hình lợi nhuậntrong năm. Thời gian khấu hao của tài sản được kéo dài để giảm chi phíkhấu hao.Đối với các ngành nghề khác nhau, các hình thức gian lận báo cáo tàichính thường gặp cũng khác nhau. Thủ thuật hay được sử dụng trongngành ngân hàng là phân loại sai các khoản vay theo mức độ rủi ro nhằmgiảm chi phí dự ...